Opvoeden is geen wedstrijd: néé, niet alles hoeft ‘perfect’ te zijn!

Instagram-waardige tripjes met onze kroost, het inrichten van de mooiste babykamer en het nauwgezet volgen van álle pedagogische adviezen: opvoeden lijkt anno 2020 wel een wedstrijd geworden. En daarom staat de Week van de Opvoeding dit jaar helemaal in thema van ‘mild ouderschap’. We laten een aantal experten aan het woord.

Opvoeden: waarom het zoveel moeilijker is

Opvoeden in 2020 ziet er lang niet meer hetzelfde uit als een aantal decennia geleden: terwijl het voor onze eigen ouders nog veelal voldoende was hun kinderen met liefde én een dak boven het hoofd groot te brengen, lijkt ‘opvoeden’ vandaag wel een uiterst ingewikkelde vorm van sisyfusarbeid geworden: voor elk mini-onderdeeltje binnen de opvoeding van een kind zijn er wel een twintigtal strakke schema’s of adviezen te volgen.

Bovendien wordt van jonge ouders vandaag niet alleen verwacht dat ze hun taak als ‘opvoeder’ als een min of meer volleerde pedagoog vervullen, maar daarnaast combineren ze die eigenlijk al méér dan voltijdse taak liefst ook nog eens met een voltijdse job én met de perfecte invulling van een aantal andere rollen: zo is een ‘mama’ naast ‘moeder’ graag ook nog eens een perfecte echtgenote, een voorbeeldige dochter, een goede vriendin en een creatieve geest met een uiterst interessante hobby.

Waarom ‘mama en papa zijn’ vandaag zo zwaar geworden is:

Maar waarom maken mama’s en papa’s het zichzelf vandaag zo zwaar? En waarom is de opvoeding zelf zoveel ‘ingewikkelder’ geworden dan pakweg een aantal decennia geleden? Daarvoor zijn wel een aantal oorzaken aan te wijzen, zo klinkt het verschillende experten:

  • Onze informatiemaatschappij:

“Informatie – én dus ook die over de opvoeding van onze kinderen – is vandaag zo vlot voor ons beschikbaar, dat we er allemaal perfect zelf naar op zoek kunnen gaan”, legt Katrien Verhegge, administrateur-generaal Opgroeien uit. “Terwijl advies voor de opvoeding van kinderen vroeger nog enkel kwam van een select aantal autoriteiten, zoals Kind en Gezin of enkele publieke figuren, komt die info nu van overal én dat is veel. Dat er zoveel info beschikbaar is, is natuurlijk mooi, maar de informatie-overload zorgt ook voor druk: nét omdat er zoveel adviezen, regels en theorieën voorhanden zijn, krijgen jonge ouders het gevoel ook aan ál die dingen te moeten voldoen en dat kan natuurlijk niet.”

  • Opvoeden als wetenschap:

“Niet alleen het feit dat er meer info rond opvoeden beschikbaar is, creëert voor ouders extra druk, maar ook de veranderde visie op ouderschap die daarachter ligt”, vult Katrien De Graeve, hoofddocent aan het Departement voor Cultuur en Gender aan de UGent aan. “Al een aantal decennia lang wordt het opvoeden van kinderen gestuurd door experten. Ergens in de recente geschiedenis zijn we er vanuit gaan gaan dat ouders niet uit zichzelf weten hoe ze een kind moeten opvoeden, maar dat daar kennis van de wetenschap voor nodig is. Die insteek maakt niet alleen dat ouders steeds minder op vertrouwen op hun eigen buikgevoel om hun kinderen groot te brengen. Ook naar de goede raad van hun eigen – nochtans ervaringsdeskundige – ouders wordt vaak niet meer geluisterd. Hun kennis zou immers achterhaald en niet gefundeerd genoeg zijn.”

  • Van simpelweg ‘ouder zijn’ naar ‘kinderen opvoeden’:

“Daarnaast kost mama en papa zijn vandaag ook veel meer tijd, energie, emoties en geld dan ooit tevoren omdat er aan die opvoedende rol maatschappelijk gezien veel meer gewicht wordt gehangen dan vroeger. Terwijl ouder zijn vroeger nog vooral iets was wat je gewoon was of niet, is het nu iets dat je doet – en dan nog liefst goed ook. Ouderschap is een werkwoord geworden. In het Engels spreken we van een evolutie van ‘parenthood‘ naar ‘parenting‘.”

  • Kinderen als breekbare wezens:

Dat ouders anno 2020 een zwaardere taak moeten vervullen dan pakweg twintig jaar geleden, heeft tot slot ook te maken met de manier waarop we naar kinderen en de ‘kindertijd’ kijken. “Kinderen hadden vroeger meer vrijheid, maar moesten bijvoorbeeld ook meer klusjes opknappen. De kindertijd werd veel minder als een aparte, ‘sacrale’ tijd gezien.

Geleidelijk aan is daar verandering in gekomen: kinderen worden nu gezien als breekbaar, en steeds loeren er allerlei gevaren waartegen ze beschermd moeten worden. Daardoor is er op kinderen vandaag een soort van ‘ziekelijke supervisie’ komen liggen, die niet alleen gevolgen heeft voor de ouders: zij krijgen daardoor immers het drukkende gevoel voortdurend met argusogen ‘bovenop’ hun kinderen te moeten zitten. Ook voor onze kinderen zelf heeft dit gevolgen: zij krijgen immers nog maar zelden de mogelijkheid om dingen te doen terwijl ze niet in de gaten worden gehouden door een volwassene.”

Mild ouderschap

Omdat de druk op de opvoedkundige ketel door alle bovenstaande veranderingen zo stilaan onhoudbaar geworden is, doken er de laatste jaren (gelukkig) her en der een paar rebellerende stemmen op van jonge ouders die openlijk protesteerden tegen de onmogelijke tweespalt waarin ze gewrongen zitten: een van de allereersten in rij was Siska Schoeters die sinds haar ‘kleine fuckers‘-incident zowat is uitgegroeid tot de klokkenluider. Moegetergde en overwerkte ouders’ durven vandaag eindelijk ingaan tegen het onhoudbare ideale plaatje van ‘mama, papa en hun vijf kindjes’ op een perfecte, roze wolk.

Na wat lichte controverse hier en daar werd ze daarin trouwens al snel bijgetreden door tal van andere ouders die kreten van opluchting slaakten bij haar boodschap: eindelijk was er iemand die durfde zeggen wat we allemaal al lang aanvoelden. Want:

  • néé, ouder zijn is niet alleen maar rozengeur en maneschijn
  • en ja, ploetermoeder- en vader zijn combineren met een maatschappelijke dwang om desondanks carrière te blijven maken is – zeker als mama zijnde – zwaar
  • en néé, je kind perfect opvoeden met álle theoretische regeltjes en complexe opvoedkundige adviezen in het achterhoofd is niet mogelijk
  • en néé, ook dat picture-perfect Instagram-plaatje van een goedgeluimd gezin voor een prachtig gedekte en met vers gekookt eten overladen tafel is niet de realiteit van elke dag, én dat is best oké.

Haal de wedstrijd uit opvoeden

Voor die emancipatiestrijd zetten de laatste jaren al tal van psychologen en pedagogen als Nina Mouton, Dorine Hermans en Roos Woltering zich verwoed in. Door de Week van de Opvoeding specifiek rond ‘Mild ouderschap’ te laten draaien, lijken nu ook de structurele opvoedinstanties van ons land als Kind en Gezin, De Gezinsbond en het agentschap Opgroeien zich achter die insteek te scharen: “Laat ons allemaal proberen om van opvoeden weer wat minder een ‘wedstrijd’ te maken die je moet winnen. Dit door wat milder te zijn voor onszelf, voor onze kinderen en voor andere ouders om ons heen”, zo klinkt het bij Katrien Verhegge.

“Daarmee wil ik niet zeggen dat je je bij de opvoeding van je kinderen helemaal niet meer mag laten begeleiden door bepaalde adviezen, en het allemaal maar wat op zijn beloop moet laten, maar wél dat je best wat meer marge mag laten voor foutjes, dat je niet alles zo strak in regeltjes hoeft te gieten, dat je best mag gaan voor ‘goed-genoeg-ouderschap’.”

Mild zijn voor onszelf én andere mama’s

Hoe we dat concreet doen, wat milder zijn voor onszelf en inzetten op ‘goed-genoeg-ouderschap’?

  • Bewustwording: “Een eerste stap is om je bewust te zijn van alle druk die er als jonge ouder op je schouders komt te liggen. Besef dat voldoen aan álle goedbedoelde adviezen gewoon niet mogelijk is en dat dat ook echt niet hoeft.”
  • Bevestig jezelf en wees blij met ‘goed genoeg’: “Heb je het moeilijk of voel je dat je weer in een patroon naar perfectie schiet, zet jezelf dan eens even op pauze en creëer wat ruimte voor jezelf. Zeg tegen jezelf dat je weet dat je het zo goed mogelijk probeert te doen en dat dat écht wel voldoende is.”
  • Wees vergevingsgezind: “En dat geldt zowel voor jezelf als voor je kinderen, én voor de andere ouders om je heen. Soms heb je eens een kleine meltdown en val je misschien eens uit tegen je kinderen. Geen nood, dat overkomt de beste. Zolang je jezelf daar tegen je kinderen voor durft verontschuldigen en altijd zelf het contact en de nabijheid weer opzoekt, is dat geen enkel probleem. Opvoeden gebeurt met vallen en opstaan, en dat is ook helemaal niet erg. Ook je kinderen kunnen niet altijd perfect in de pas lopen: soms is het een strijd aan tafel, maar misschien loopt eten – mits wat mildheid – de volgende keer wél gewoon vlotjes en vanzelf.

Hoe doe je dat: mild zijn?

MINDER DRUK LEGGEN OP JEZELF EN ANDEREN

Ook wat de opvoedingskeuzes van andere ouders betreft, is mild zijn altijd een goed idee. We willen allemaal een goede moeder (of vader) zijn en het zo goed mogelijk doen voor ons kind. Omdat ‘ouder zijn’ zo belangrijk voor ons is geworden en zo’n groot deel is gaan uitmaken van onze identiteit, zijn we er ook heel gevoelig voor geworden.

Uit pure onzekerheid en angst om het ‘niet goed genoeg te doen’ kunnen we dan ook nogal eens scherp uithalen naar andere ouders en hun manier opvoeden bekritiseren, gewoon om onze eigen opvoedmethodes en ons eigen gevoel van zelfwaarde als ‘goede mama’ overeind te houden. Maar op die manier houd je het systeem dat ‘druk’ zet eigenlijk zelf mee in stand. De beste manier om voor jezelf wat druk van de ketel te halen, is dan ook om even mild te zijn voor andere mama’s als je zou willen dat zij voor jou zouden zijn.

STOP MET VERGELIJKEN

De beste tactiek om uit die onderlinge concurrentie te stappen? Stoppen met jezelf te vergelijken met andere ouders. Roos Woltering, psychologe en mama van twee: “Het is een val waar we helaas allemaal gemakkelijk in trappen, maar wie zich voortdurend met andere ouders vergelijkt, zal altijd in een soort van onderlinge concurrentiestrijd blijven hangen. Wie op een slechte dag immers een foto van ‘een perfect opgeruimde kinderkamer’ of een vrolijk knutselend gezinnetje voorbij ziet komen, terwijl z’n eigen living op ontploffen staat, zal daar vaak een schuldgevoel of gevoel van minderwaardigheid aan over houden, wat de druk om zelf een tandje bij te steken of om te rebelleren dan weer opvoert.”

SOCIAL MEDIA= NIET DE REALITEIT

Besef dat Instagram geen realiteit is: “Beter dan meegaan in de competitie of er ongenuanceerd kritiek op te leveren, is het om te beseffen dat al die perfecte Pinterest- en Instagram-verhalen niet het héle verhaal zijn en de vergelijkingsdrang wat los te laten. Op die manier creëer je voor jezelf wat ruimte om het anders te doen zónder er een slecht gevoel van ’tekortschieten’ aan over te houden.”

Nog meer tips om jezelf als ouder los te maken uit de race naar perfectie? Lees dan ook zeker volgend artikel: ‘Pinterest-Perfect Mom: zo leer je jezelf dat ‘goed’ wel goed genoeg is‘. 

Waardevol ouderschap: back to basics

Waar waardevol ouderschap en opvoeden – los van alle overbodige adviezen en goedbedoelde regeltjes op papier – volgens Katrien Verhegge dan in essentie wel op neerkomt?

  • op liefde
  • geborgenheid
  • en op de persoonlijkheid van je kind centraal stellen.

“Waar elk kind in essentie op zou moeten kunnen rekenen is een basisvertrouwen dat hij of zij er mag zijn zoals hij is: met z’n eigen talenten en eigenschappen, maar ook met z’n mindere kantjes en tekortkomingen, want die hebben we allemaal.

Een diep gevoel dat je als kind graag gezien wordt en dat je altijd bij je ouders terechtkunt als er iets is, dat is eigenlijk waar waardevol opvoeden op neerkomt. Alleen met die veiligheid om zich te hechten en die warmte als voedingsbodem, kunnen kinderen zich ongestoord ontplooien en worden wie ze zijn.”

Hoe doe je dat?

Katrien: “Dat is altijd een kwestie van evenwicht, waarbij je als ouder vooral gevoelig moet zijn voor wat je kind op dat moment nodig heeft.”

VEILIGHEID CREËREN

  • “Soms kan dat vrijheid en aanmoediging zijn om zelf op ontdekking te gaan.
  • Maar evengoed heeft een kind soms net nood aan begrenzing en structuur en ook dan is het belangrijk dat je dat als ouder opmerkt en die aan je kind kunt bieden.

Alleen bij een goed afgestemd wisselspel tussen deze twee creëer je voor je kind een veilige omgeving waarin hij of zij kan oefenen met autonomie en kan opgroeien tot een gezonde volwassene.”

LAAT DE DEUR ALTIJD OP EEN KIER

Nog een laatste belangrijke taak van ouders voor hun kinderen: “Geven je kinderen aan tijd voor zichzelf nodig te hebben of nood te hebben aan wat meer zelfstandigheid, geef hen die dan ook, maar houdt de deur wel altijd op een kiertje. Verbinding en je kind het gevoel geven dat je emotioneel beschikbaar bent, ook wanneer je fysiek afwezig bent is belangrijk.

Verzeker je kind ervan dat je er altijd zult zijn als hij of zij je nodig heeft: houd het contact warm en beschikbaar zodat je kind er zelf gemakkelijk beroep op kan doen wanneer hij of zij dat nodig heeft.”

Meer lezen over opvoeding en ouderschap:

Volg ons op FacebookInstagramPinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!

 

 

 

Partner Content

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."