Intern kompas: zo zorg je ervoor dat je kind zo dicht mogelijk bij zichzelf blijft

Kinderen staan heel intuïtief in het leven: ze voelen heel goed wie ze zijn en wat ze willen van het leven. Door de jaren heen verliezen we die voeling met ons intern kompas helaas een beetje. En dat is jammer. Hoe je ervoor zorgt dat je kind de voeling met zichzelf wel behoudt? Een paar tips op een rij.

Van nature een sterke intuïtie

Elk van ons kwam ooit ter wereld met een natuurlijke intuïtie en een goede connectie met z’n eigen wil, intrinsieke motivatie en eigen emotioneel systeem. Omdat onze samenleving er helemaal niet op gericht is dat contact met onze innerlijke flow ook in stand te houden – integendeel zelfs – verliezen veel mensen het door de jaren heen voor een stuk. Onder invloed van de vele sociale regels die ons leven aan banden leggen, de hoge eisen die aan ons worden gesteld en de vrij economisch ingestelde manier waarop ons leven draait, krijgen we steeds minder voeling met wat ons echt drijft, wat we goed kunnen en wat we willen van het leven.

Dat is erg jammer: want mensen die die flow en die connectie met zichzelf wel weten te behouden, staan door de band genomen veel relaxter en ‘voller’ in het leven: ze zullen aanvoelen wat ze zelf uit dat leven willen halen, wat hen gelukkig maakt, wat ze graag doen en zullen het ook opmerken wanneer dat leven alsnog een loopje met hen neemt. Doordat deze mensen in staat zijn op elk moment dichter bij zichzelf te blijven, zullen ze waarschijnlijk ook gelukkiger en met meer zin en voldoening in het leven kunnen staan. En laat dat nu net zijn wat je ook wilt voor je kinderen, toch?

Hoe we ervoor zorgen dat onze kinderen de connectie met hun buikgevoel en hun eigen flow wél wat beter leren bewaren? Niki Vanhamel, vadercoach en oprichter van Daddycation, zet een paar belangrijke dingen op een rij.

1. Vermijd straffen en belonen

Iets dat de natuurlijke flow van kinderen vaak al vroeg in hun ontwikkeling belemmert, is de aloude opvoedingspraktijk van straffen en belonen. Telkens wanneer wij als volwassenen een stop of rem zetten op de creativiteit van een kind of op gedrag dat voortvloeit uit hun creativiteit of ontdekkingsdrang, krijgt hun innerlijke drive en hartsverbinding een deuk. Neem nu bijvoorbeeld een kind dat op een muur tekent: heel jammerlijk voor je muur, maar op zich een hele mooie uiting van de creativiteit van je kind.

Toch gaan we zulk gedrag al snel afkeuren en bestraffen. Of we gaan het ‘ongewenste’ gedrag proberen te vervangen door wat wij zien als ‘goed’ gedrag, door dat goede gedrag bijvoorbeeld te belonen. Zo leiden we onze kinderen geleidelijk aan steeds verder weg van hun eigen innerlijke kompas.”

2. Laat je kind zijn authentieke zelf zijn

Akkoord, je kind zomaar alles laten doen wat z’n hartje begeert, gaat natuurlijk niet. Er zijn bepaalde sociale regels waar je je aan moet houden wil je erbij horen in de maatschappij, en jij als volwassene hebt ook zo je grenzen. Bovendien hebben kinderen zelf ook echt wel begrenzing (zij het liefdevol) nodig. Toch is het een goed idee om in de mate van het mogelijke wel ruimte te maken voor de authenticiteit van je kind: doet hij of zij het anders dan anders, of past de persoonlijkheid niet helemaal in wat de samenleving doorgaans verwacht, dan is dat toch niet zo erg?

Niki: “Door je kinderen netjes proberen te laten passen in de hokjes waarin de maatschappij hen wil duwen, herprogrammeren we hen zonder het te beseffen, van een eigen leven leiden vanuit intrinsieke motivatie en voeling met zichzelf, naar een leven lijden – ja, met lange ij – vanuit het oogpunt van de ander. We leren hen met andere woorden het leven te leiden dat de maatschappij van hen verwacht, in plaats van een leven te creëren dat hen gelukkig zou maken. Door dit socialisatieproces geraakt heel wat van hun passie en spontaniteit ondergesneeuwd. Het is de prijs die ze betalen om erbij te horen en graag gezien te worden. Als je je kind ruimte geeft om anders en authentiek te zijn, bied je die passie en intrinsieke levensvreugde veel meer kansen om overeind te blijven.”

3. De kracht van onvoorwaardelijk graag zien

Wat nog belangrijk is om het vuur en de passie van onze kinderen levend te houden? Niki: “Laat je kinderen voelen dat ze graag gezien worden no matter what. Laat voelen dat er ruimte is om zichzelf te mogen zijn en dat elk aspect van hun persoonlijkheid onvoorwaardelijk graag gezien wordt. Doe je dat niet, dan is de kans groot dat je kind z’n authenticiteit aan de kant gaat schuiven om alsnog liefde te kunnen ontvangen.

Ervaart een kind dat hij maar voorwaardelijk graag gezien wordt en dat hij maar pas liefde krijgt als hij zich zus of zo gedraagt, dan is de kans groot dat hij voor dat gedrag gaat kiezen en steeds minder naar zichzelf gaat luisteren. Op die manier leren kinderen dat in de pas lopen en jezelf wegcijferen hen de liefde oplevert die ze nodig hebben. Vervelend neveneffect: doordat het kind blijkbaar niet goed genoeg is voor liefde zoals het is, maar pas wanneer hij goed gedrag stelt, gaat het kind ook zichzelf gaandeweg steeds minder graag zien.

Want veel gedrag van kinderen uit zelfliefde en authenticiteit wordt door volwassenen niet als dusdanig gezien, en dus ook niet bepaald geapprecieerd. Zo zijn boosheid en huilen bijvoorbeeld vaak niet welkom en is een kind dat opkomt voor zichzelf en z’n eigen spullen al snel egoïstisch (spelen is delen), terwijl daar in principe toch niets mis mee is? Beeld je in dat jij net een nieuwe Smartphone hebt gekocht en dat je die toont aan een vriend(in) die hem meteen afpakt en ermee begint te spelen. Dan zou jij toch ook steigeren en fel reageren?”

4. Leer je kind niet alleen maar in de pas lopen

Om onze kinderen te laten uitgroeien tot weerbare, zelfstandige, onafhankelijke, assertieve, zelfredzame en zelfsturende volwassenen, moeten we hen ook de kans geven om de juiste vaardigheden te leren. En net daar wringt al eens het schoentje. Niki: “We willen als ouder allemaal wel dat onze kinderen zo’n evenwichtige volwassenen worden, maar gek genoeg verwachten we tijdens hun kindertijd vaak net het tegenovergestelde van hen. Ze moeten gehoorzaam, volgzaam, flexibel, flink en braaf zijn en liefst niet teveel tegenspreken en opkomen voor zichzelf.

Maar kan onze kroost dan ooit de vaardigheden die we hen toewensen leren, als we hen niet toestaan om die vaardigheden ook eigen te maken tijdens hun kindertijd? Als we hen niet aanmoedigen om hiermee te experimenteren en het in tegendeel zelfs bestraffen?”

Wat het effect van zo’n aanpak is? “Dat we volgzame volwassenen creëren die niet te veel vragen stellen, maar die ook niet goed voor zichzelf kunnen opkomen en zelfs niet bijzonder goed voor zichzelf kunnen denken en beslissen. In de bedrijfscultuur van pakweg 50 jaar geleden was dat misschien een goed idee en zelfs wenselijk, maar sindsdien is de maatschappij drastisch veranderd. Veel bedrijven en instellingen zetten nu immers veel meer in op zelfsturende teams: waarbij werknemers meer verantwoordelijkheid krijgen en geacht worden om mee te denken en zelf beslissingen te nemen.

Voor zij die tijdens hun jonge jaren enkel geleerd hebben om braaf en volgzaam te zijn, is die switch zeer ontwrichtend: hoe kunnen ze nu immers plots wél goed voor zichzelf denken, als hen dat vroeger altijd werd afgeraden en afgeleerd? We hebben er dus echt alle baat bij onze kinderen groot te brengen tot (zelf)bewuste, zelfsturende, kritische volwassenen. Want dat is wat de wereld nodig heeft om een antwoord te kunnen bieden op de uitdagingen van de toekomst.”

5. Damage control

Een laatste gouden tip: wees je als ouder bewust van het feit dat je je kinderen sowieso met trauma’s zal opzadelen. Pas als je je daarvan bewust bent kan je de schade gaan beperken. Niki: “Eigenlijk is een kind perfect zoals het is en heeft het van nature een enorme leergierigheid en experimenteerhonger in zich. Wij als volwassenen kunnen dat eigenlijk alleen nog maar kapotmaken (lacht). Dat klinkt heel zwaar, maar ik bedoel het heel luchtig en relativerend.

Het is de kunst om je hier als ouder van bewust te zijn. Je zal je kind sowieso opzadelen met wat trauma’s. Dat is onvermijdelijk. Als je met dat besef in het achterhoofd in je ouderschap staat en de dingen daardoor bewust een beetje anders gaat doen, kun je aan ‘damage control’ doen en al heel wat schade voorkomen en beperken. Belangrijk daarbij is om het niet perfect te willen gaan doen, want perfect ouderschap bestaat gewoon niet en leidt gegarandeerd tot frustratie, zwaarte, schuldgevoelens, schaamte, onmacht en uitputting. Met de nodige mildheid, wat (zelf)relativering en luchtigheid komen zowel jij als je kind veel verder.”

Niki maakt deel uit van het Netwerk Afgestemd Opvoeden. Zoek je opvoedings-ondersteuning en duurzame antwoorden op je opvoedingsvragen? Dan kan je terecht bij één van de professionals uit het netwerk. Zij schrijven een eigentijds ouderschapsverhaal, wetenschappelijk gefundeerd en verbonden met het hart. Voor meer informatie: neem een kijkje op de website.

Meer lezen over opvoeding:

• Vadercoach: “Ook papa’s worstelen met het ouderschap”
• Opvoeden na corona: “Bereid kinderen voor op een complexe wereld” 
• Waarom een veilige hechting zo belangrijk is voor je kind 

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!