Nog steeds niet terug naar school: wat met onze kleuters?

De Nationale Veiligheidsraad was afgelopen vrijdag heel duidelijk: de scholen openen binnenkort beperkt de deuren. Vooral de afstudeer- en scharnierjaren zijn hierbij belangrijk. Maar over het kleuteronderwijs bleef het stil. Dus wat met alle kleutertjes die al zes weken thuiszitten?

KLEUTERS BLIJVEN THUIS

De coronacrisis houdt ons nu al zo’n zes weken in zijn greep. De scholen bereiden zich met man en macht voor op de terugkeer van een beperkte groep leerlingen. Kleuters moeten nog tot minstens eind mei thuis blijven. En hoewel er bij hen nog geen sprake is van eindtermen en afstuderen, is het ook voor deze kleintjes van groot belang de juf of meester snel te kunnen terugzien.

DAAROM IS HET KLEUTERONDERWIJS ZO BELANGRIJK

Veel pedagogen stellen zich de vraag waarom – mits het naleven van de gezondheidsmaatregelen – kleuters niet eerder terug naar school kunnen.

Pedagoog en onderzoeker, Katrien Van Laere, VBJK, centrum gespecialiseerd in jonge kinderen:

“Beslissingen waar iedereen tevreden mee is, zeker in tijden van corona: het is niet makkelijk. Dat geldt ook voor de ’terug-naar-school-strategie’. Iedereen doet zijn best om het zo haalbaar mogelijk te maken voor leerkrachten, ouders en kinderen.

Wat echter opvalt in de beslissingen, is dat er vooral is uitgegaan van het belang van overgangsjaren zoals de eerste en zesde studiejaren. Het toont ons een bepaalde visie op onderwijs. Terwijl onderwijs zoveel meer is dan enkel ‘voorbereiden op wat komt’. Peuters en kleuters leren bijvoorbeeld constant in het hier en nu. Iets wat zo belangrijk is voor hun latere ontwikkeling.

Een aantal vaststellingen van experts:

• Een kleuterklas is voor kleintjes tussen 2,5 en 6 een vrije wereld waarin ze on the spot leren omgaan met emoties, conflicten, autonomie, vriendschappen en vooral communicatie en taal.
• Dat veel peuters en kleuters nu al zes weken geen sociale interactie meer hebben met andere mensen, en dan vooral de kinderen uit moeilijke thuissituaties, baart pedagogen zorgen.
• Daarnaast heeft een onderzoek van het Kenniscentrum Gezinswetenschappen van Odisee vastgesteld dat thuiswerkende ouders met kleuters het momenteel het zwaarst te verduren krijgen. Al moet je altijd situatie per situatie bekijken. Maar het blijft een feit dat hoe jonger een kind, hoe moeilijker het zichzelf voor een lange tijd kan bezighouden.

• Tot slot zegt ook de wetenschap dat de kans dat kinderen onder de 10 jaar positief testen op Covid-19 erg klein is. Immunoloog Hans-Willem Snoeck (Columbia University) zegt hierover in De Morgen:

“In IJsland is bij een brede steekproef van de bevolking geen enkel kind onder de 10 jaar positief bevonden. Dat wil niet zeggen dat het niet kan gebeuren, alleen maar dat het zeldzaam is. Boven de 10 jaar begint die kans lichtjes te stijgen. De school openen voor kinderen onder de 10 jaar en zeker onder de 8 jaar zou dus weinig problemen mogen geven.”

Verschil in aanpak

Waarom heeft de Nationale Veiligsheidsraad dan nog niets beslist rond het heropenen van kleuterscholen? 

Katrien Van Laere: “Het behalen van de eindtermen blijft in Vlaanderen de focus, maar je kunt je terecht afvragen: is dat nu het allerbelangrijkste in deze uitzonderlijke situatie?  Het gaat niet alleen over wat kinderen later willen worden, maar vooral over hoe we het welbevinden, het leren, het geluk en de sociale interactie van de kinderen van vandaag ondersteunen.

De Nationale Veiligheidsraad had bijvoorbeeld ook de focus kunnen leggen op de jonge kinderen en ouders die het moeilijk hebben. Bijvoorbeeld eenoudergezinnen, kinderen waarvan de ouders geen Nederlands kunnen, kinderen die helemaal alleen zijn, mama’s of papa’s die ziek zijn… Dit vergt uiteraard een heel andere, intensere aanpak waarbij de scholen ook een nauw contact met de gezinnen hebben.”

HERSTEL VERSUS BIJSPIJKEREN

Hoe kijken leerkrachten naar dit hele gebeuren?

Katrien Van Laere: “Veel leerkrachten zijn het erover eens dat dit voor iedereen een uitzonderlijke periode is. Ook zij willen wat gas terugnemen in plaats van alles vlug te willen bijspijkeren. Wat vertragen en alles op afstand bekijken en vooral inzetten op het socio-emotionele herstel bij kinderen én bij ouders én bij henzelf.

Want we mogen niet vergeten: een kind is snel mee met een stukje leerstof. Wat corona nu met het leven doet, is veel ingrijpender. Voor het ene kind negatief, voor het andere positief.

Het startpunt van de debatten ligt vandaag al te vaak bij ‘Oei, de kinderen gaan veel te veel missen.’ Maar eigenlijk is dat zeer relatief, omgekeerd zelfs! Het is zo’n leerrijke tijd, dat ze het jaar dat ze moesten thuisblijven door corona nooit zullen vergeten. Er vallen nu veel belangrijkere lessen te trekken dan die ene letter of rekensom die ze eigenlijk op dit moment zouden moeten kennen.

Als kinderen socio-emotioneel goed in hun vel zitten en hierin ondersteund worden, verschiet je ervan hoe snel ze leren. Dat ‘bijspijkeren’ komt dus vanzelf wel! Ga er zeker niet vanuit dat kinderen nu weken niets geleerd hebben. Hoe kunnen de leerplannen versterkt worden zonder kinderen hierop ‘af te rekenen’ bij de overgang naar de volgende klas? Daar zijn veel leerkrachten gelukkig zeer bewust mee bezig.”

NIEUWE ONDERWIJS-OPPORTUNITEITEN

 In dat opzicht is kleuteronderwijs dus even belangrijk als alle andere jaren, vooral omdat er hier meer wordt ingezet op die sociale interacties en het leren communiceren. Maar ik merk echter zelf als ouder van twee jonge kinderen dat ik hierin hulp kan gebruiken. Herkenbaar?

Katrien Van Laere: “We mogen niet uit het oog verliezen wat een kleuterschool allemaal doet voor een kind. Het is een zeer mooie leeromgeving die complementair is met thuis. Leren, spel en ontwikkeling is in de kleuterschool veel meer verbonden met elkaar dan in het lager.

Er groeit vandaag een opportuniteit om het onderwijs meer te gaan delen met de ouders op een positieve manier. Niet gewoon zeggen aan ouders wat er van hen verwacht wordt, maar ook meer ondersteunen. Het vertrouwen tussen kinderen, ouders en leerkrachten kan door deze uitzonderlijke situatie alleen maar sterker worden. En je hoeft natuurlijk ook niet zo streng te zijn voor jezelf als mama of papa.”

NAAR DE GROTE SCHOOL

Hoewel de derde kleuterklas geen echt afstudeerjaar is waarbij je eindtermen moet behalen, is de overgang van de kleuterklas naar de ‘grote school’ toch iets heel speciaals. Sommige kindjes gaan naar een andere school, een nieuw gebouw, ontmoeten een nieuw lerarenkorps, om dan nog maar te zwijgen over het leren stilzitten! Met de coronamaatregelen zal deze overgang abrupter verlopen dan anders. Hoe zie jij dat?

Katrien Van Laere: “Van de kleuterklas naar lager onderwijs is inderdaad een grote stap. Het zou dan ook passen binnen de huidige strategie om het derde kleuterklas toch al open te stellen. Het zal hoe dan ook zeer belangrijk zijn dat de verschillende leerkrachten met de ouders gaan samenzitten en gaan kijken hoe het écht gaat met de kinderen: wat kunnen ze, hoe voelen ze zich, waar zijn ze mee bezig en hoe kunnen de leerkrachten daarop inspelen?

Niet het omgekeerde denken: wat ontbreken ze en wat moeten we bijspijkeren. Want nogmaals: het is niet omdat ze nu een paar weken niet volgens de schoolse methode leren dat ze helemaal niet leren. Hun schoolcarrière en latere leven zal heus niet afhangen van deze paar maanden.”

Meer lezen: vbjk.be

Lees ook:

• Homeschooling: dé leukste weekplanners voor kinderen
• Een hobby voor je kleuter: tips om de juiste keuze te maken
• “Mama, hoelang nog?” Alles over tijdsbesef bij kleuters