seksuele weerbaarheid bij kinderen
Getty Images

Tot hier en niet verder: je kind seksueel weerbaar maken

Elke keer wanneer je zoon bij oma komt, krijgt hij een natte zoen op zijn kaak. Hij geniet daar zichtbaar niet van. De hele familie begroeten en iedereen een kusje geven, hij heeft er een hekel aan. Je observeert je kleuterdochter van vijf en haar vriendje terwijl ze onder tafel doktertje spelen. Maar je merkt dat haar vriendje het helemaal niet leuk vindt om aangeraakt te worden door je dochter. Hoe reageer je in zulke situaties, en hoe verhoog je de seksuele weerbaarheid bij kinderen?

Meer dan kindermisbruik

In beide gevallen voelen de kinderen zich niet op hun gemak bij het gedrag waarmee ze te maken krijgen. Het gedrag van oma of je dochter is, gelukkig maar, in niets te vergelijken met kindermisbruik of aanranding, maar toch is het verstandig om kinderen al op jonge leeftijd te leren om hun grenzen te stellen en hen ook te leren die van anderen te respecteren.

Educate your sons

We hoeven je niet te vertellen dat seksueel grensoverschrijdend gedrag vandaag helaas nog steeds overal is, maar dat er wél over gedebatteerd wordt. Meisjes zijn al eeuwen vaker slachtoffer dan jongens. Hoe dat komt? De Belgische filosofe Griet Vandermassen stelde in het één-programma Taboe dat mannen flirten vaak als een seksuele uitnodiging zien terwijl dat helemaal niet zo is. Ze oogstte er veel kritiek mee, alsof ze had aangegeven dat seksueel grensoverschrijdend gedrag nu eenmaal bij man-zijn hoort.

Hoe het ook zij, er zijn helaas meer mannen die vinden dat ze vrouwen mogen lastigvallen en ze zijn fysiek sterker. ‘Educate your sons’ is de laatste jaren om die reden een heel terechte repliek geworden op het vroeger heersende ‘Protect your daughters’-discours. En terecht, want het misbruik ligt nooit aan het slachtoffer en je kunt niet vroeg genoeg beginnen om je kinderen dat duidelijk te maken.

De schuld bij het slachtoffer leggen

Dat bewees ook de voltallige vrouwelijke crew van mediamagnaat John de Mol. De uitvinder van The Voice had geopperd dat vrouwen sneller melding moesten maken van seksueel grensoverschrijdend gedrag, waarmee hij de verantwoordelijkheid en focus bij slachtoffers legde en niet bij daders. Victim blaming dus.

In een paginagrote advertentie in het Nederlandse Algemeen Dagblad dienden zijn vrouwelijke medewerkers hem van repliek: “Beste John, Het ligt niet aan de vrouwen. Groet, de vrouwen uit je bedrijf.”

Sekuele weerbaarheid bij kinderen: een paar tips

1. Grenzen leren aangeven

Aan ‘Educate your sons’ moeten we nog een belangrijke boodschap toevoegen. Niet alleen jongens moeten leren de grenzen van de ander te respecteren. Ook meisjes moeten dat doen, net zoals jongens hun eigen grenzen moeten leren aangeven. En daar begin je beter vroeg genoeg mee.

LEER JE KIND DE JUISTE WOORDENSCHAT

Hoe leer je je kind dan al op vroege leeftijd aangeven wat hij of zij wel en niet leuk vindt? Met woorden! Vanaf de peuterleeftijd ontdekken kinderen het (meestal onomkeerbare) verschil tussen meisjes en jongens en kun je lichaamsdelen een naam geven. Jongens hebben een plasser en meisjes hebben naast een poep nog een ander ‘gaatje’, dat je een spleetje, vagina of een originele gezinseigen variant kunt noemen.

Je kunt samen een boekje lezen of De dokter Bea show op Ketnet bekijken. De kans is groot dat je vierjarige daarna te pas en te onpas ‘seks’ of ‘vagina’ roept, wat hij heel spannend of grappig vindt en heel typisch is voor de kleuterleeftijd. Niets om je zorgen over te maken, al zit je er wellicht niet in elke context op te wachten.

DE ONDERBROEKENREGEL

Hoe leer je je kind nog de grens trekken? Vooral in Nederland is de zogenaamde ‘onderbroekenregel’ al heel erg ingeburgerd. Die stelt: alles wat onder de stof van jouw onderbroek zit, is helemaal van jou. Omgekeerd mag je kind ook niet zomaar alles wat onder iemand anders’ onderbroek zit betasten.

2. Lichamelijke nabijheid op jonge leeftijd

Kinderen beleven al vanaf de babyleeftijd seksualiteit, maar niet zoals volwassenen. Jonge kinderen hebben plezier bij aanrakingen van hun eigen lichaam, maar dat is eerder een sociaal leerproces. Ze hebben behoefte aan lichamelijke nabijheid van jou als ouder, knuffels en veiligheid. Geef je je kind de nodige ruimte om te ontdekken wat fijn voelt en wat niet, dan zal het geleidelijk aan leren gezonde intieme relaties aan te gaan.

Kinderen praten van nature gemakkelijk over seksualiteit en door er van jongs af aan zelf heel open op te reageren, vermijd je dat ze later een muurtje rond zichzelf optrekken en niets meer durven te vragen of te vertellen.

3. Seksuele weerbaarheid bij kinderen: nog een paar regeltjes

  • Leer je kind op zijn eigen gevoel te vertrouwen. Maak een onderscheid tussen een ja-gevoel en een nee-gevoel. Een ja-gevoel vind je fijn. Een nee-gevoel wil je niet. Als je kind op een familiefeest liever geen zoentjes geeft aan de hele bende, is dat zijn nee-gevoel en respecteer je dat ook beter. Vuistjes geven en zwaaien zijn dus voldoende.
  • Leuke en niet-leuke geheimen: Leg je kind ook uit dat er leuke en niet-leuke geheimen bestaan. Leuke geheimen mag je kind voor zichzelf houden. Niet-leuke geheimen zijn niet fijn en moet het aan mama of papa vertellen.
  • Vertel je kind dat het niet zomaar met andere mensen mee mag gaan zonder dat jij dat weet. Ook als het bekenden zijn of als ze heel vriendelijk zijn.
  • Leg uit dat niemand aan zijn of haar lichaam mag komen als hij of zij dat net wil.
  • Laat je kind merken dat het altijd bij je terecht kan.
  • Heeft iemand de grenzen van je kind, zwaar of niet, overtreden, maak dan duidelijk dat je kind niet degene is die de fout heeft gemaakt. Ook al stemde het in met doktertje spelen.

Het Sensoa Vlaggensysteem

Dat kinderen, of het nu kleuters of tieners zijn, hun weg zoeken, betekent ook dat ze in de fout kunnen gaan. Natuurlijk spreken we dan niet over seksueel misbruik, maar hun gedrag inschatten en erop reageren is wel nodig.

Sensoa ontwikkelde daarvoor het vlaggensysteem voor seksueel grensoverschrijdend gedrag. Er bestaan in het systeem een groene, gele, rode en zwarte vlag die het seksueel gedrag indelen in categorieën van oké tot helemaal niet oké, aan de hand van zes criteria, in kindertaal:

  • Toestemming: als we het allebei willen en prettig vinden, is het oké. Als ik het niet wil, moet ik dat duidelijk zeggen. Als mijn vriendje het niet wil, mag ik niet aandringen.
  • Vrijwilligheid: ik doe het alleen omdat ik het zelf wil. Niet voor een beloning, om iemand een plezier te doen of te vermijden dat die boos wordt.
  • Gelijkwaardigheid: seksuele spelletjes met iemand die veel ouder, sterker of slimmer is of met iemand die veel jonger of zwakker is, zijn niet oké.
  • Ontwikkeling: alles op zijn tijd. Ik doe niets waar ik te jong of al te oud voor ben.
  • Context: ik houd rekening met mijn omgeving en stoor of choqueer niemand met mijn gedrag.
  • Respect voor jezelf en de ander: ik doe niets dat schadelijk kan zijn voor mezelf of voor de ander. Ik denk na over de gevolgen van mijn gedrag en neem geen risico’s.

Voorbeeld: als jonge kinderen onder tafel doktertje spelen en elkaar aanraken, hoort dat wel bij de normale ontwikkeling. Ook de context thuis is oké. Maar als een van hen het niet fijn vindt, wijs je de ander er dus wel op dat het die ‘nee’ moet respecteren.

 

Bronnen: Sensoa, Kind & Gezin, Movisie.nl,  vrtnws, Ouders van Nu.

Meer weten over seksualiteit bij kinderen:

Volg ons op FacebookInstagramPinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!

Partner Content

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."