Empathie bij je peuter stimuleren, kan dat?

Een vriendje troosten, lief zijn voor een ander, … Het lijken alledaagse gebeurtenissen waar we niet vaak bij stilstaan, maar eigenlijk draait het allemaal om empathie. Een complex proces dat zich al ontwikkelt tijdens de eerste levensjaren.

Wat is dat eigenlijk, empathie?

Eenvoudig gesteld: het vermogen om je in te leven in een ander of een bepaalde situatie. Je voelt en begrijpt als het ware wat de andere voelt. Dit noemen we enerzijds affectieve en anderzijds cognitieve empathie. Uit onderzoek blijkt dat ook kleine kinderen empathie kunnen voelen, terwijl men vroeger dacht dat kinderen van nature egocentrisch waren en dat empathie zich pas op latere leeftijd ontwikkelde.

Helemaal in het begin spreekt men van empathische ‘arousal’. Als je kindje net geboren is zie je bijvoorbeeld de mimiek veranderen als hij een andere baby hoort huilen. Na zes maanden zal je baby een ander kindje dat van slag is willen aanraken of op een andere manier contact zoeken. Vanaf één jaar zien we een meer naar de ander georiënteerde empathie en vanaf twee jaar is vooral het cognitieve luik belangrijk. Vanaf vijf jaar bereikt het empathisch vermogen een eerder stabiel niveau.

Hoe kun je empathie stimuleren?

1. Voorlezen!

Door samen met je kindje een boek te lezen, komen ze in contact met herkenbare situaties (bijvoorbeeld: een kind valt en doet zich pijn), waardoor je peuter zich verbonden voelt met het personage in het boek. Tegelijkertijd komen er ook situaties aan bod die nog onbekend zijn voor jouw kapoen, die hem stilaan vertrouwd maken met nieuwe emoties. Stel ook gerust vragen die je kindje kunnen helpen zich in te leven. ‘Wat zou jij doen?’, bijvoorbeeld, of ‘Hoe zou jij je voelen?’.

2. Onafhankelijkheid stimuleren

Vanaf hun tweede levensjaar ontdekken kindjes dat ze een eigen individu zijn, onafhankelijk van jou of iemand anders. Ze leren dus ook eigen ervaringen opdoen die belangrijk zijn om zich in een ander te kunnen verplaatsen. Die onafhankelijkheid stimuleren doe je bijvoorbeeld door je kindje dingen zelf te laten proberen voor je helpt of het overneemt. Laat je zoon of dochter jou ook helpen met kleine taakjes, al is het op hun niveau en gaat het in het begin erg traag.

3. Gevoelens leren kennen

Het klinkt logisch, maar het is makkelijker om mee te leven met een ander als je je eigen gevoelens begrijpt. Erken dus van in het begin wat jouw peuter voelt en benoem die emoties ook in plaats van ze weg te wuiven. Is je kindje van streek omdat hij moet stoppen met spelen of televisie kijken, geef dan aan dat je begrijpt waarom hij zich zo voelt.

Ook je eigen gevoelens benoemen kan helpen, want zo leert je zoon of dochter dat jij een andere persoon bent met eigen gevoelens.

4. Leer hen wat sorry betekent

Als je kindje iemand pijn heeft gedaan, vragen we hen om sorry te zeggen, maar je peuter begrijpt nog onvoldoende de betekenis van het woord. Het helpt om de situatie even te schetsen: ‘Jij hebt je vriendje in zijn arm geknepen, nu heeft hij pijn en weent hij’. Ga samen even kijken hoe het met het vriendje is. Op die manier leert jouw zoon of dochter dat er een verband is tussen het knijpen en het huilen. De ‘sorry’ die daarop volgt zal een stuk gemeender zijn.

Voorleven en complimentjes geven

Jij bent nog steeds het grote voorbeeld voor je kind, dus voorleven om rekening te houden met een ander is nog steeds de beste raad die er bestaat. Zie je dat je kindje lief is voor een ander of iemand troost, geef het dan een complimentje.

Bronnen: Dittbarnochdu.se, lovevery.eu, Ontwikkeling van Empathie (Tilburg University)

Ook interessant:

• Verbindend spelen: zo leer je de emoties van je kind te begrijpen én te ondersteunen
• De emotionele weerbaarheid van je kind versterken? Negen bewezen tips
• 5x kinderboeken om te leren omgaan met emoties

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!