Scoliose bij kinderen: wat is het en wat doe je eraan?

Scoliose is een zijdelingse verkromming van de rug, waarbij de ruggenwervel lichtjes afwijkt naar links of rechts. Dit kan zorgen voor een bult op de rug van je kind. Wat daar de gevolgen van zijn en hoe je die scoliose zo snel mogelijk opmerkt? Een paar belangrijke zaken op een rij.

Scoliose bij kinderen: wat is het?

In normale omstandigheden loopt een wervelkolom min of meer recht van boven naar beneden. Helemaal kaarsrecht is die lijn natuurlijk niet: er zit hier en daar wel een menselijke ronding in. Lopen die rondingen vrij fel uit naar links of rechts? Dan is er waarschijnlijk sprake van scoliose. De wervelkolom van je kind is dan lichtjes scheefgegroeid. Dat zorgt voor een bult op de rug van je kind.

C-scoliose of S-scoliose

Bij sommige kinderen groeit de wervelkolom scheef naar één kant: we spreken dan van C-scoliose omdat de ruggenwervel dan de vorm van een bocht aanneemt.

Bij andere kinderen werkt de verkromming naar beide kanten van de rug toe: dan spreken we van S-scoliose. De laatste vorm komt het meeste voor. Je kunt scoliose aan de buitenkant van de rug opmerken doordat er zich een bult vorm aan die kant waar de wervel scheefgegroeid is. Vooral als je kind zich bukt, zal die bult zichtbaar worden.

Scoliose: de verschillende types en hun oorzaak

Grosso modo spreken we van twee verschillende types scoliose:

• Ten eerste heb je ‘structurele’ scoliose: bij die vorm ontstaat de afwijking in de wervelkolom zelf. Hoe? Meestal doordat de wervels aan een kant van de rug aan elkaar gegroeid zijn, of door bepaalde genetische afwijkingen bij je kind of door nog andere factoren waarvan men de oorsprong nog steeds niet volledig kent. Dit soort van scoliose is echter de minderheid en kan minder vlot behandeld worden.
• Wat vaker voorkomt is niet-structurele scoliose: dan ontstaat de zijdelingse verkromming door een extern probleem met de gewrichten, spieren of botten. Zo kan de wervelkolom van je kind bijvoorbeeld scheefgroeien doordat de spieren de ruggengraat onvoldoende kunnen ondersteunen of doordat het ene been van je kind korter is dan het andere. Door bepaalde ingrepen in de houding van je kind kan dat type scoliose snel weggewerkt worden. Bijvoorbeeld: in het geval van een lengteverschil bij beide benen kun je de linker- of rechterschoen van je kind orthopedisch laten verhogen, waardoor het verschil weggewerkt is, en dus ook de kromming in de rug van je kind. Ook typisch aan dit soort scoliose: het verdwijnt wanneer je kind zit of wanneer het zich voorover buigt.

Afhankelijk van de achterliggende oorzaak die de scoliose bij je kind deed ontstaan, zijn er nog verschillende subtypes te onderscheiden:

• Congenitale scoliose: wanneer de scoliose al vanaf de geboorte aanwezig is. Meestal is er dan dus iets aan de hand met de ruggenwervel zelf: wervels zijn aan elkaar gegroeid (blokwervels) of zijn wigvormig, waardoor er een afwijking is naar links, rechts of beide kanten van de rug. Deze afwijkingen vormen zich al in de eerste weken van de zwangerschap, wanneer ook de belangrijkste organen van je kind worden aangemaakt.
• Idiopathische scoliose: bij dit type scoliose is de oorzaak jammer genoeg niet helemaal duidelijk. Toch komt deze vorm het meeste voor (in ongeveer 80 % van de gevallen). Voor een mogelijke verklaring kijken onderzoekers vooral in de richting van erfelijke factoren en een jammerlijk samenspel van omstandigheden dat maakt of de scoliose al dan niet tot ontwikkeling zal komen.
• Neuromusculaire scoliose: dit type scoliose ontstaat doordat de spieren, zenuwen of het steunweefsel rond de wervelkolom die kolom onvoldoende kan ondersteunen. De oorzaken daarvoor? Een mogelijke spierziekte, beschadiging aan het ruggenmerg of de hersenen, bindweefselaandoeningen of een beschadiging aan het centraal zenuwstelsel of andere zenuwbanen.
• Functionele scoliose: dit is geen echte scoliose. Je ziet wel een zijwaartse kromming van de rug, maar er zijn geen afwijkingen aan de wervelkolom en ribben. Vaak is een beenlengteverschil de oorzaak van de scheve rug. In andere gevallen kan het door een verkeerde houding lijken of een kind een scoliose heeft.
• Fysiologische scoliose: veel kinderen hebben tijdens de groeispurt een tijdelijke scoliose. Dat is normaal. De scoliose wordt dan gewoon veroorzaakt door de snelle groei en verandering van het lichaam. De meeste kinderen ondervinden er niet veel hinder van en groeien er vanzelf weer uit.

Vanaf welke leeftijd kan scoliose voorkomen?

Sommige kinderen worden geboren met scoliose (congenitale scoliose). Dat is echter een kleine minderheid. De meeste kinderen die aan scoliose gaan lijden, krijgen hier pas last van als hun lichaam aan de groeispurt begint (ca. tien jaar). Toch kan scoliose op elk punt in de ontwikkeling tot uiting komen. Afhankelijk van de leeftijd waarop de scoliose ontstaat, kan ook de behandeling ervoor variëren.

Hoe kun je scoliose bij je kind herkennen?

Sommige vormen van scoliose vallen duidelijk op: je zult een bult zien als je kind zich bukt of je voelt het zelfs als je over zijn rug aait. Andere vormen zijn veel subtieler en kunnen lang onder de radar blijven. Dat hoeft niet altijd een probleem te zijn, maar hoe sneller scoliose bij kinderen wordt opgemerkt, hoe beter. Want: hoe jonger je kind, hoe soepeler de wervelkolom. De kans dat problematische krommingen dan nog kunnen worden rechtgetrokken is veel groter dan wanneer je dat op latere leeftijd nog probeert.

Symptomen die kunnen wijzen op scoliose:

• De ene schouder staat hoger dan de andere.
• De ruggengraat (de wervelkolom) van je kind maakt een zijdelingse bocht (zoals de letter ‘S’).
• Als je kind vooroverbuigt, is er aan één kant van de rug een bolling te zien.
• Het ene been is korter dan het andere.
• De heupen staan lichtjes scheef of zijn uit balans.

Bijkomende problemen waarvan je kind last kan hebben:

• Hoofdpijn, nekpijn en rugpijn.
• Bij sommige kinderen zorgt scoliose voor ademhalingsproblemen.
• Door pijn aan de rug kan je kind ook weleens slechter slapen.
• Problemen bij het spelen, turnen of bewegen in het algemeen: je kind zou door de scoliose minder soepel kunnen zijn in de rug.

Een trucje om scoliose bij je kind te ontdekken

Een trucje om scoliose op te sporen: doe de buktest!

Omdat er bij scoliose een kromming in de ruggenwervel ontstaat, zal die bocht zichtbaar worden in de vorm van een bult of bolling als je kind zich bukt.

• Laat je kind z’n voeten en knieën tegen elkaar zetten en de handpalmen tegen elkaar plaatsen (alsof hij gaat duiken).
• Laat hem voorover buigen, terwijl de handen in de richting van de grond gaan.
• Bekijk de rug aan de voorkant, de zijkant en de achterkant.
• Als er een bolling zichtbaar is ter hoogte van de ribben op de rug, is er een kans dat je kind scoliose heeft.

Scoliose: wat doe je eraan?

Scoliose hoeft niet altijd behandeld te worden: dat hangt af van de ernst van de kromming en van hoeveel last je kind ervan ondervindt. Afhankelijk van het type scoliose zal er een andere behandeling worden opgestart. Een paar vaak voorkomende opties:

• Oefentherapie: heeft je kind een lichte vorm van scoliose die veroorzaakt wordt doordat de spieren of zenuwen de wervelkolom onvoldoende ondersteunen? Dan wordt vaak oefentherapie toegepast. Onder begeleiding van een kinesitherapeut leert je kind dan zijn spieren weer op de juiste manier gebruiken en worden de spieren ook geoefend tot die weer sterk genoeg zijn.
• Bij scoliose door beenlengteverschil: een orthopedist gaat via röntgenfoto’s na wat het lengteverschil tussen beide benen precies is. Het verschil kan weggewerkt worden door aangepaste schoenen of door een verhoogd zooltje in de schoen van je kind te leggen. De kans dat een beenlengteverschil zich uiteindelijk vanzelf oplost tijdens de groei is trouwens groot.
• Brace of korset: als het gaat om structurele of aangeboren scoliose, wordt er vaak een korset of brace gebruikt om een mogelijke verergering van de kromming tijdens de groei tegen te gaan.
• Operatie: is er sprake van een ernstige vorm van scoliose die de bewegingsvrijheid van je kind beperkt, of eentje waarvan de arts vreest dat die weleens erger zou kunnen worden bij het groeien? Dan kan het dat je kind geopereerd moet worden. Met behulp van implantaten, schroeven en staven wordt de wervelkolom dan zoveel mogelijk hersteld.

Wat daarna? Hoe de behandeling van scoliose na die eerste stappen evolueert, hangt af van kind tot kind. In sommige gevallen groeit je kind vanzelf uit de scoliose, in andere gevallen is een blijvende opvolging nodig. In nog andere gevallen blijft de scoliose, maar ondervindt je kind daar helemaal niet zoveel hinder van. Het beste advies: laat de scoliose goed opvolgen door een gespecialiseerde arts en laat je kind in elk van bovenstaande gevallen zoveel mogelijk bewegen.

Meer lezen over de gezondheid van je kind:

• Zo kun je reflux herkennen bij je baby
• De voordelen van kindermassage: dit zijn ze
• Scheelzien: wat is het en wat doe je eraan?