Het taboe van ‘de roze wolk’ doorbroken: néé, niet elke mama voelt zich top na de bevalling

Je hebt een leuke job, een lieve man en bent pas bevallen van een gezonde baby met tien teentjes en tien vingertjes: je zou je top moeten voelen, toch? En toch blijft de zogenaamde ‘roze wolk’ voor veel mama’s uit. Dat is niet verwonderlijk: “Een baby krijgen, is een ingrijpende gebeurtenis in iemands leven. Dat brengt geluk, maar ook heel wat intens ongeluk met zich mee.” De website ‘Wolk in mijn hoofd’ helpt het taboe te doorbreken en biedt hulp aan.

Niet altijd rozengeur en maneschijn

De laatste tijd hoor je het (gelukkig) wel al eens vaker waaien: een baby krijgen staat zeker niet per se gelijk aan je een tijdlang op een roze wolk bevinden, integendeel. Terwijl Siska Schoeters enkele jaren geleden één van de allereerste mama’s was die daar en plein public voor durfde uitkomen, laten nu véél meer jonge mama’s zien dat het niet al rozengeur en maneschijn is die met de pampers meekomt. Ook Stubru-presentatrice Linde Merckpoel vertelde dat ook ‘zwanger zijn’ niet bij elke mama de beloofde gevoelens van ‘geluk’ en ‘euforie’ teweegbrengt.

Waarvan die jonge mama’s pre- en postnataal zoal last kunnen krijgen? Dat kan verschillen. Sommige jonge mama’s hebben last van de zogenaamde babyblues, vaak te wijten aan hormonale schommelingen en een levensritme dat plots helemaal overhoop wordt gehaald.

Bij ongeveer één op de vijf vrouwen gaat het er erger aan toe en zorgt de intensiteit van een zwangerschap en het krijgen van een kind voor gevoelens van stress, angst en ongeluk. Soms in die mate dat we kunnen spreken van duidelijk mentaal lijden of een ‘psychische stoornis’ met onder andere deze kenmerken:

• eenzaamheid,
• neerslachtigheid,
• gebrek aan energie,
• slecht slapen,
• voordurende angstgevoelens,
• geen energie of interesse om nog langer voor hun kind te zorgen.

Fysieke rollercoaster

“zwanger zijn en het leven schenken aan een kind is een erg INGRIJPENDE GEBEURTENIS. We gaan hier als samenleving vaak een beetje te licht over.”

Dat deze postnatale ongelukkigheid – ondanks een verwoed stilzwijgen – toch zoveel jonge mama’s treft, is eigenlijk helemaal niet zo verwonderlijk, zo klinkt het bij psychotherapeute en onderzoekster aan de UZ Gent, An-Sofie Van Parys. “Zwanger zijn en het leven schenken aan een kind is een erg ingrijpende gebeurtenis die niet alleen fysiek, maar ook mentaal veel van een koppel vraagt: er zijn intens gelukkige, maar zeker ook intens ongelukkige momenten aan verbonden. We gaan hier als samenleving vaak een beetje te licht over,” aldus Van Parys.

Ten eerste brengt een zwangerschap in het lichaam van een vrouw al heel wat fysieke veranderingen op gang: “Niet alleen slaan je hormonen en je emotie-huishouding helemaal op hol, er treden ook daadwerkelijk wijzigingen op in de structuur van je hersenen”, zo klinkt het bij Van Parys. Daardoor voelen veel vrouwen zich in de periode van hun zwangerschap, en ook in de 12 maanden daarna nog, erg kwetsbaar.

Mentale rollercoaster

Daarnaast kan ook de geboorte zelf als een ’traumatische gebeurtenis’ ervaren worden, waardoor er heel wat gevoelens van stress en angst getriggerd kunnen worden. Dat is zeker het geval bij vrouwen die daar genetisch al wat vatbaarder voor zijn.

Maar ook bij wie er helemaal geen kwetsbaarheid in de genen zit en de bevalling erg vlotjes verliep, is er kans op vastlopen. De komst van een kind zet je leven echt wel eventjes helemaal op z’n kop: “Niet alleen neemt een baby je leven de eerste maanden helemaal over, je slaapritme wordt overhoop gehaald en ook het dagritme verloopt vanaf nu volgens het eet-huil-en-pers-ritme van zoon- of dochterlief.

Daarnaast moet je als jonge ouder ook voortdurend nieuwe technieken zoals ‘borstvoeding’ en ‘pampers verversen’ onder de knie krijgen en kunnen er tal van onvoorziene probleempjes optreden, zoals tepelkloven, aambeien, een huilbaby, koemelkallergie of het uitblijven van een ‘instant moedergevoel’ misschien?” Je zou voor minder emotioneel en mentaal uitgeput worden, toch?

“Hoezo: niet gelukkig?”

Dat niemand aanstaande ouders inlicht over al die moeilijkere kantjes van het jonge ouderschap, maakt dat ze in de eerste weken na de geboorte van hun eerste kind voor aardig wat onaangename verassingen komen te staan. Dat zorgt er ook voor dat ze daar soms heel wat schuldgevoelens en donkere gedachten rond ontwikkelen.

“Ik krijg in mijn praktijk vaak vrouwen over de vloer die het krijgen van een kind als hun grootste vergissing ooit bekijken.”

“Doordat de hele wereld immers doet alsof een kind krijgen alleen maar rozengeur en maneschijn is, krijgen veel jonge ouders het idee dat ze de enigen zijn die worstelen met de zorg voor dat zelfgeproduceerde nieuwe leventje en dus bijgevolg slechte ouders moeten zijn.” De discrepantie tussen ‘Het leven zoals het is: een baby’ en the real thing, kan zelfs zover gaan dat ouders wensen dat ze er nooit aan begonnen waren.

Ik krijg in mijn praktijk vaak vrouwen over de vloer die het krijgen van een kind als hun grootste vergissing ooit bekijken. Een opvatting die overigens niet betekent dat ze hun kind minder graag zien, of dat ze per se ongelukkig zijn: een ambiguïteit die ook weer voor heel wat schuldgevoel en verwrongen emotie kan zorgen.”

Tot slot maakt het feit dat er in onze samenleving zo weinig ruimte is voor alle lastige kantjes aan een zwangerschap, ook nog dat jonge ouders nagenoeg nergens met hun zorgen durven aankloppen. En al zeker niet bij bevriende ouderkoppels of hun eigen vader en moeder want: ‘want wat zouden die wel niet van hen denken?‘. En ook dat is natuurlijk nefast voor de mentale gezondheid: “Als jonge ouders alleen met die zorgen blijven zitten, weegt dat niet alleen door op hun relatie onderling, maar kunnen de negatieve gedachten ook nergens heen, en worden ze enkel groter en groter tot er geen uitweg meer lijkt.”

Grijze wolk: weg met het taboe!

Toch is die uitweg er wel degelijk, maar dan wel enkel met de juiste hulpverlening. “Voor veel nieuwe mama’s lijkt het een toestand waar ze nooit meer uitraken, maar dat is vooral omdat er geen platform is waar ze met hun zorgen terechtkunnen. Voor vrouwen die nog niet te ver in de neerwaartse spiraal verzonken zijn geraakt, is het vooral zaak de hand uit te reiken naar mensen in hun omgeving. “Durf om hulp en raad te vragen: een zwangerschap is niet niks”, zo klinkt het.

“Durf om hulp en raad te vragen: een zwangerschap is niet niks.”

Andersom wil Van Parys ook benadrukken hoe belangrijk de beschikbaarheid van die helpende hand is: “Vraag als je op kraambezoek gaat bijvoorbeeld eens niet gewoon hoe het gaat, maar benadruk zelf al hoe lastig het leven vlak na de bevalling is, dat geeft de jonge moeder al wat meer ruimte om met haar verhaal naar voren te komen, zonder ook eventuele negatieve kantjes te schuwen.”

Wat die beschikbaarheid betreft, is het er in onze samenleving volgens Van Parys met de tijd ook niet meteen op vooruit gegaan: “Vroeger konden zwangere of pas bevallen vrouwen terugvallen op een heel netwerk aan tantes, nichtjes en andere moeders uit de buurt die allemaal samen voor de opvoeding van de kinderen instonden. Nu is dat veel minder het geval. Jonge vaders en moeders staan er alleen voor en dat is gewoon niet natuurlijk.”

Volgens Van Parys is het dan ook van essentieel belang dat we als maatschappij terug meer een sociaal netwerk gaan vormen dat een opvangnet biedt aan alle moeders die dat nodig hebben: “Al is dat net maar een broer die een avond op de kinderen let of een buurvrouw die een lasagneschotel langsbrengt.”

Stappen op een gebroken been

Wanneer de slinger echter té ver is doorgeslagen, mogen vrouwen ook niet aarzelen om de stap richting professionele hulpverlening te zetten: “Net zoals een gebroken been niet kan helen door er maar op te blijven stappen, zal ook een depressie of angststoornis na je bevalling niet zomaar overgaan. Je hebt een behandeling nodig.” Welke behandeling dat dan is, hangt af van vrouw tot vrouw: sommige mensen zijn gebaat bij psychotherapie, anderen hebben medicatie nodig en nog anderen moeten in opname.”

Omdat er rond het bestaan van die professionele hulpverleningsplatformen nog zoveel onwetenheid heerst – niet in het minst onder de jonge moeders zelf, lanceerde het Gents Netwerk voor Perinatale Mentale Gezondheid – waar Van Parys onderdeel van uitmaakt – de website ‘Wolk in mijn hoofd‘.

Die website moet niet alleen helpen het taboe rond psychische stoornissen bij jonge moeders beetje bij beetje te doorbreken, maar hen ook vooral tot het besef laten komen dat wat ze voelen absoluut niet abnormaal is, en dat ze zéker niet alleen zijn in hun strijd.

Nog meer artikels voor pas bevallen ouders

• Weg met het taboe rond de ‘perfecte postnatale periode’
• Perinatale depressie: wat als zwanger zijn je niet gelukkig maakt? 
• Zelfzorg voor (jonge) ouders: zo maak je voldoende tijd voor jezelf

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!