Vandaag is het internationale dag van verzet tegen armoede. En aan dat verzet werkt Katrien Verhegge, leidend ambtenaar van het agentschap Opgroeien met man en macht mee. Want 14,3 procent van alle Vlaamse kinderen groeit op in een gezin in kansarmoede. Katrien Verhegge legt uit wat het betekent om met minder kansen op te groeien en hoe we het tij kunnen keren.
Bijna 15 procent van de Vlaamse kinderen groeit op in kansarmoede
Als je aan kinderen in (kans)armoede vraagt wat zij het zwaarst vinden, dan zullen ze je altijd vertellen: ‘het gevoel er niet bij te horen, anders te zijn’. deze kinderen lopen kwetsuren op die de rest van hun leven zullen bepalen.
Het tij keer je niet alleen
Katrien Verhegge: “In het Agentschap Opgroeien werken we met verschillende diensten en organisaties samen rond alles wat de ondersteuning van kinderen, jongeren en gezinnen betreft. Van de gekende consultaties van Kind en Gezin, en kinderopvang tot jeugdhulp tot adoptie. Het is immers van groot belang om kinderen van bij hun geboorte goed op te volgen en waar nodig te ondersteunen.”
Een gezin in armoede heeft én krijgt minder kansen
Katrien Verhegge: “Een gezin in kansarmoede heeft en krijgt letterlijk minder kansen op verschillende domeinen. Meestal van bij de geboorte van een kind. Om te bepalen of een kind opgroeit in kansarmoede én gepaste ondersteuning nodig heeft, kijken we daarom naar 6 grote levensdomeinen:
Wat is de financiële situatie van het gezin?
Wat is de werksituatie van de ouders?
Wat is het opleidingsniveau van de ouders?
Hoe zit het met de huisvesting van een gezin?
In welke mate worden de kinderen gestimuleerd?
Wat is de gezondheidssituatie van de gezinsleden?
Wanneer een gezin aan drie van deze zes criteria voor kansarmoede voldoet, nemen we het op in onze cijfers en uitgebreide werking rond kansarme gezinnen. Om je een idee te geven: in 2019 groeide 14,3 procent van alle Vlaamse kinderen op in kansarmoede.
Getty Imges
Wist je dat een kleutertje uit een kansarm gezin in de kleuterschool start met een woordenschat van 300 woorden en een ander kindje met een voorsprong van 1200 woorden?
Kansarmoede start meteen bij de geboorte
Katrien Verhegge: “Wist je dat een kleuterje uit een kansarm gezin in de kleuterschool start met een woordenschat van 300 woorden en een ander kindje met een voorsprong van 1200 woorden? En dat is maar een voorbeeld van hoe die achterstand in kansen al van bij het begin begint op te lopen.
Kansarme gezinnen hebben gewoon niet altijd de mogelijkheden en vaardigheiden om hun kinderen op een even kansrijke manier te stimuleren. Ze hebben vaak nooit geleerd hoe belangrijk het is om ook met baby’s te communiceren. Ze maken geen uitstappen met hun kindjes waarop ze hen vanalles vertellen en uitleggen en er wordt minder of niet voorgelezen, … om maar een paar redenen voor die taalachterstand te geven. Het lijken allemaal kleine dingen, maar niets is minder waar: ze hebben een grote impact.
En ook later merken we dat de kinderen uit kansarme gezinnen oververtegenwoordigd zijn in het beroeps- en buitengewoon onderwijs. Niet omdat deze kinderen minder capaciteiten hebben, maar omdat ze door allerlei omstandigheden niet op de juiste plek terechtkomen.
Er is ook zoiets als de binnenkant van armoede en die gaat over hoe mensen in armoede zich voelen: onzeker, nutteloos, anders, beschaamd en machteloos.
Armoede zie je aan de buitenkant, maar het zit vooral vanbinnen
Katrien Verhegge: “Professor in de Sociologie, Jan Vranken, definieert gezinnen in (kans)armoede als gezinnen die een leven leiden dat niet meer altijd voldoet aan de menselijke waardigheid. En zo is het. Kijk, er zijn heel veel facetten aan armoede die van buitenaf waarneembaar zijn. Aan die buitenkant gaat het over de kleren die ze dragen, hoe gezond ze zijn, naar welke school ze gaan en waar ze werken. Maar er is ook zoiets als de binnenkant van armoede en dat gaat over hoe mensen in armoede zich voelen: onzeker, nutteloos, anders, beschaamd, machteloos. En de impact daarvan is gigantisch en zelfs fundamenteel. Als je aan kinderen in (kans)armoede vraagt wat zij het zwaarst vinden, dan zullen ze je altijd vertellen: ‘het gevoel er niet bij te horen, anders te zijn’. Op die manier lopen deze kinderen kwetsuren op die de rest van hun leven zullen bepalen. Mensen in (kans)armoede leven vaak in omstandigheden die hun waardigheid onder druk zet.
Hoe hard we ook drempels wegwerken en gezinnen en kinderen hulp aanbieden op alle tastbare domeinen, we moeten vooral hun welzijn vooropstellen. en dat kan iedereen doen.
Getty Images
Katrien: “Het is daarom vooral van belang om aan die binnenkant, dat zelfvertrouwen, die evenwaardigheid te werken en dan komt de rest daarna vaak vanzelf. Het basisvertrouwen in zichzelf en de maatschappij rondom hen is voor kinderen echt fundamenteel voor hun ontwikkeling. Hoe hard we ook drempels wegwerken en gezinnen en kinderen hulp aanbieden op alle tastbare domeinen, we moeten vooral hun welzijn vooropstellen. En dat kunnen we allemaal doen.
Uit kwalitatief onderzoek blijkt immers dat een ruim sociaal netwerk met gelijkgestemden, maar vooral ook niet-lotgenoten de belangrijkste katalysator is om mensen uit hun (kans)armoede te halen. Wanneer kinderen en mensen in armoede anderen ontmoeten die in hen geloven en hen kansen bieden, kan dat echt het verschil maken. En die mensen, die in hen geloven, kunnen kinderen in armoede op school ontmoeten, maar net zo goed in de jeugdbeweging of in de sportclub. Alle kinderen, jongeren en volwassenen aanvaarden en er laten bijhoren is echt van cruciaal belang.”
