Slaaptips van de expert: heeft mijn kindje nachtmerries of zijn het nachtangsten?

WAT ZIJN NACHTMERRIES?

Bij een nachtmerrie wordt je kindje plotseling wakker na een enge droom. Hoe weet je dat het een nachtmerrie is?

• Je kindje kan zich de droom (of stukjes ervan) nog goed herinneren en navertellen.
• Nachtmerries vinden plaats tijdens de droomfase van de slaap (of de REM-slaap).De REM-slaap vindt meestal plaats in de tweede helft van de nacht.
• Nachtmerries komen vaak voor en zijn heel erg normaal.
• Wanneer je kindje een nachtmerrie heeft, zal het geruststelling en troost zoeken. Je kindje zal je herkennen wanneer het je ziet en je vertellen over zijn of haar droom.
• Na een nachtmerrie kan het wel eventjes duren voordat dochter- of zoonlief opnieuw in slaap valt omdat de enge gedachten nog wat kunnen blijven hangen.

Mogelijke oorzaken van nachtmerries:

• verwerken van indrukken overdag
• indrukwekkende gebeurtenissen
• slaapgebrek
• stress
• trauma
• koorts

Vaak zie je een piek van nachtmerries rond 2 à 3 jaar wanneer kinderen een rijke verbeelding hebben en het nog moeilijk is om het verschil te maken tussen realiteit en fantasie.

WAT ZIJN NACHTANGSTEN?

Bij een nachtangst wordt je kindje al roepend of gillend wakker en lijkt het angstig. Hoe weet je zeker dat het nachtangsten zijn?

• Het lijkt alsof je kind wakker is, maar je kindje laat zich niet geruststellen en herkent je niet.
• Het kan zelfs zijn dat je kind je wegduwt, begint te schoppen of te slaan.
• Een nachtangst duurt meestal tussen 5 en 15 minuten en daarna valt je kind terug in slaap.
• Nachtangsten komen voor tijdens de non-REM slaap. De non-REM slaap is de diepe slaap, en die komt vooral voor aan het begin van de nacht.
• Nachtangsten komen meestal binnen de 2 à 3 uur na de bedtijd voor.
• Je kindje slaapt op dat moment nog en beseft zelf niet wat er aan de hand is.
• Je kindje zal zich er ook niets van herinneren.
• Wanneer je kindje een nachtangst doormaakt, is dit vaak erger voor jou dan voor je kindje.

Nachtangsten zijn geen enge dromen. Ze komen NIET voor tijdens de droomslaap of REM-slaap. Wanneer kinderen wakker worden gemaakt tijdens een nachtangst, hebben zij dus ook geen herinnering aan een nare droom.

Mogelijke oorzaken van nachtangsten:

Eén van de belangrijkste oorzaken van nachtangsten is slaaptekort (door bv. een te late bedtijd). Ook vermoeidheid, spanning, stress, veranderingen, reizen, ziekte en zelfs sprongen in de ontwikkeling kunnen een trigger zijn.

DE VERSCHILLEN OP EEN RIJTJE

WAT KUN JE DOEN BIJ NACHTMERRIES?

• Zorg ervoor dat je kind voldoende slaap krijgt. Slaaptekort kan nachtmerries in de hand werken. Een vaste slaaptijd (goed op tijd) en een vast slaapritueel zijn belangrijk voor een goed slaappatroon. Zorg dat je slaapritueel rustig is – zonder TV, tablet, … .
• Stel je kind gerust. Het is belangrijk de nachtmerrie serieus te nemen en te begrijpen dat dit angstig is voor je kind. Het helpt vaak om even te troosten, te knuffelen en eventueel hun gedachten af te leiden naar iets leuker.
• Maak de angst minder eng. Als de angst over iets heel concreets gaat, kun je het beeld dat je kind heeft minder eng gaan maken. Je kind moet hiervoor wel iets ouder zijn omdat de taal al goed ontwikkeld moet zijn. Mijn oudste dochtertje had bv. een hele periode nachtmerries over een struisvogel. Het hielp om samen met haar eerst alle zintuigen te overlopen: Hoe ziet de struisvogel eruit? Hoe ruikt hij? Hoe voelt hij? Is hij groot of klein? … Daarna toverden we al die eigenschappen om naar iets wat de struisvogel leuker en minder angstaanjagend zou maken. Uiteindelijk eindigden we met een roze ministruisvogel met een onderbroek aan, die naar snoepjes rook.
• Praat erover of teken. Als je kind overdag over de nachtmerrie begint, kan het helpen om er samen over te praten of te tekenen. Zo geef je de nachtmerrie een plekje en is de kans kleiner dat ze terugkomt. Je zou ook een andere afloop van de nachtmerrie kunnen bedenken die minder eng is.
• Zoek samen een troostvoorwerp: wat kun je bij je pakken om je te troosten? Dit kan ook helpen wanneer kinderen bang zijn om te gaan slapen uit angst om weer een nachtmerrie te krijgen.
• Vermijd enge filmpjes, boeken, verhalen en spelletjes, zowel overdag als voor het slapengaan.
• Doe ontspanningsoefeningen voor het slapengaan. Wanneer een kind gespannen in slaap valt, is de kans groter dat er een nachtmerrie ontstaat. Er bestaan speciale meditatie/ontspanningsverhaaltjes voor het slapengaan in de bibliotheek of in de boekhandel. Ook mindfulness en yoga-oefeningen voor kinderen zijn geschikt. Het is vooral belangrijk om iets te doen wat bij je kind past.
• Als je kind medicatie neemt, check dan bij je kinderarts/huisarts of de medicatie geen invloed kan hebben op de slaap van je kind.
• Laat jullie begeleiden door een kinderpsycholoog of -therapeut. Wanneer kinderen erg angstig worden van hun nachtmerries of veel zorgen hebben waar kinderen niet goed los van kunnen komen, dan kan begeleiding door een kinderpsycholoog of – therapeut helpen om hen te leren hoe ze hier op een andere manier mee om kunnen gaan.

WAT KUN JE DOEN BIJ NACHTANGSTEN?

• Maak je kindje niet wakker. De pogingen die je doet om je kind te troosten en wakker te maken, kunnen de nachtangst verergeren of langer laten duren. Je mag er gerust bij blijven, maar zorg dan dat je stil en rustig bent.
• Zorg dat de slaapomgeving veilig is, zodat je kind zich tijdens een nachtangst niet kan pijn doen.
• Zorg voor regelmaat in het (slaap)schema van je kind.
• Leg je kindje vroeger in bed, al is het maar 15 of 30 minuten.
• Praat ’s ochtends niet meer met je kind over zijn nachtangsten van die nacht. Daarmee maak je het groter dan het is.

Als je kindje 2 of 3 keer per week nachtangsten heeft, telkens op hetzelfde moment, kan het soms helpen om het wakker te maken vóór de nachtangst. Zo begint je kindje daarna aan een nieuwe slaapcyclus en slaat het de overgangsfase, waarin het normaal overstuur zou raken, over. Dit doe je zo:

1. Hou eerst en vooral een slaapdagboek bij om zicht te krijgen op de frequentie en het tijdstip van de nachtangsten bij je kind.
2. Maak je kindje 15 minuten voordat de nachtangst normaal gezien begint, wakker. Het is voldoende dat je kindje even mompelt, beweegt, zich verlegt in bed. Het is dus niet nodig ze helemaal wakker te maken of uit bed te nemen.
3. Doe dit 7 tot 10 dagen na elkaar, elke nacht. Pas dan kun je zien of het effect heeft.”

Veel succes!