Praten met je baby? Dankzij babygebaren kun je al veel vroeger communiceren

Het kan erg frustrerend zijn als je baby wat wilt zeggen, maar zijn of haar schattige gebrabbel voor jou helaas onverstaanbaar blijkt. Ook als je kindje nog niet kan praten, kun je dankzij babygebaren wel al met elkaar communiceren. Kerstin en Justine van Gebarenstem leggen graag uit hoe het werkt.

Babygebaren: praten met je baby

Kan zo’n kleine baby eigenlijk al communiceren, vroegen we ons af. Kerstin Van Gorp, baby- en kindergebarenspecialist bij Gebarenstem Vlaanderen: “Het is zo dat een baby pas vanaf ongeveer een jaar woordjes begint uit te spreken, maar dat betekent niet dat hij in de periode ervoor niets begrijpt of dat hij zich niet op een andere manier kan uitdrukken.

Op dat moment komen de twee handjes goed van pas. Gebarentaal bestaat al, dus waarom zouden we dat niet gebruiken? De motoriek van de handen is grover dan het spraakorgaan, dus ideaal om de periode van het nog niet kunnen spreken te overbruggen. Op die manier kunnen we toch met onze baby’s communiceren, ook al zijn ze nog zo klein.

op het moment dat je kindje nog niet kan praten, komen de twee handjes goed van pas

Dankzij babygebaren kun je de frustraties in het beste geval voorblijven. Want geef toe, het is inderdaad frustrerend. Zo’n kind heeft gevoelens en noden, wil iets zeggen, maar lichamelijk en motorisch lukt het gewoon nog niet. Stel dat je kindje weet wat het gebaar is voor melk op het moment dat het dorst heeft, dan is het probleem veel sneller opgelost.

Het initiatief vertrekt altijd vanuit de ouder. Jij bent degene die hem de gebaren aanleert. Als ouder bied je het gebaar aan, geef je het letterlijk in handen, maar de behoefte om te communiceren kan uiteraard van beide kanten komen. Je ziet ook die frustratie bij beide partijen. Als ouder is het frustrerend dat je je kindje niet begrijpt. Komt er een oe-klank, bedoelt hij dan een boek of een koek? Wij noemen de gebaren soms ook ondertitels. Als je het gebaar voor boek bij de klank ziet, is het meteen duidelijk.”

als ouder is het frustrerend als je je kindje niet begrijpt.

Babygebaren: vanaf welke leeftijd?

Kerstin: “Wij raden aan om te starten vanaf zes maanden. Die leeftijdsgrens is strategisch gekozen, want rond zes maanden beginnen kinderen betekenis te geven aan taal en zijn ze in staat om taal te onthouden. Ze kunnen nog niet zelf praten, maar ze beginnen wel al linken te leggen tussen wat mensen tegen hen zeggen en wat ze daarmee bedoelen. We krijgen heel vaak de vraag of je er al vroeger mee kunt beginnen. Het antwoord is ja, en Justine is daar het levende bewijs van. Alleen moet je erop voorbereid zijn dat de kans groot is dat er voor de leeftijd van zes maanden niet veel gebaren terugkomen.”

“Dat klopt”, weet Justine Aerts, eveneens baby- en kindergebarenspecialist bij Gebarenstem Vlaanderen en mama van Elian en Mia. “Start je met het aanbieden van babygebaren als je kindje zes maanden oud is? Dan kun je meestal op acht tot tien maanden al een eerste gebaar terugverwachten van je baby. Op die leeftijd blijven de gebaren die ze produceren ook echt hangen. Mijn kinderen maakten allebei al voor ze acht maanden oud waren zelf het gebaar voor melk. Dat is tenslotte waar hun wereld op dat moment rond draait. Het gebaar viel nadien wel telkens een tijdje weg. De reden daarvoor is dat ze op die leeftijd zoveel andere ontwikkelingsfasen doormaken die op dat moment belangrijker zijn, zoals rollen, kruipen en rechttrekken bijvoorbeeld.”

Vlaamse gebarentaal

Kerstin: “Net zoals een kind op zijn eerste verjaardag het woord pannenkoek nog niet helemaal juist kan uitspreken, zullen gebaren ook niet perfect zijn vanaf dag één. Dat moet allemaal een beetje verfijnd worden. Eerst komt de beweging van de armen, dan de handen en dan pas de vingers. Het is hetzelfde proces van verfijnen als bij woordjes, maar je begrijpt het wel makkelijker door het feit dat je het gebaar zelf hebt aangeleerd.”

Justine: “We hebben er heel bewust voor gekozen om de gebaren van de officiële Vlaamse gebarentaal te gebruiken, ook in samenspraak met de dovengemeenschap en het Vlaamse Gebarentaalcentrum. Ik hoop dat de kinderen die de gebaren geleerd hebben in een latere fase ook makkelijker kunnen communiceren met de gebarentaligen.

mijn zoontje van drie gebruikt de gebaren nog om meer kracht te geven aan zijn woorden.

Bij de meeste kinderen verdwijnen de babygebaren als ze kunnen praten, maar het kan ook anders. Mijn zoontje is nu drie en gebruikt ze nog steeds, ook al kan hij heel mooi praten. Hij vindt het gewoon fijn om te doen en gaat nu ook moeilijkere concepten, zoals I love you bijvoorbeeld, gebaren. Hij gebruikt de gebaren enkel om wat meer kracht te geven aan zijn woorden, vaak als het over emoties gaat. Als hij ‘Ik ben boos’ zegt en er het gebaar aan toevoegt, dan weet je dat het menens is. In zijn gewone communicatie laat hij de gebaren vaak achterwege.”

Een pakketje van 12 babygebaren

Justine: “Als ouders willen starten met babygebaren, kiezen ze er minstens 12 uit. Dat zijn gebaren voor de dingen die je op een doordeweekse dag nodig hebt en die in de interessewereld van je kind liggen. We raden aan om gedurende de hele dag gebaren aan te bieden, dus niet enkel rond etenstijd bijvoorbeeld. Maak van de belangrijke momenten met je kind, zoals verzorging, slaap, eten en spelen, gebruik om te gebaren.

we bieden specifieke gebaren aan voor de leefwereld van elk kind apart

We geven bewust geen basispakket aan de ouders, maar we kijken specifiek naar de leefwereld en interesses van elk kind apart en we gaan die gebaren gebruiken. Dat maakt het voor een kind makkelijker om de dingen te gebaren die hij wilt vertellen. Heb je bijvoorbeeld een hond en een kat thuis, maar is je kindje enkel gefascineerd door de poes? Dan ga je dat gebaar eerst aanleren. Op die manier kun je de frustraties voorblijven, omdat je de gebaren aanbiedt van de dingen die hem bezighouden. Op een later moment kun je het gebarenpakketje aanvullen.”

Kerstin: “In het oudertraject bieden wij 50 gebaren aan die we samen oefenen. Uit dat aanbod stellen de ouders dan zelf de eerste 12 gebaren samen. Het gebeurt natuurlijk dat er bijkomende vragen komen. Stel dat je kind een dolfijnenknuffel heeft, dan wil je dat gebaar ook kennen uiteraard. Verder reiken wij ook de tools aan om gebaren uit de Vlaamse gebarentaal op te zoeken.

Wij maken ook een onderscheid tussen sturende gebaren en vertellende gebaren en zoeken hierin een balans. In het pakket van 12 kies je best ongeveer 6 sturende gebaren. Dat zijn gebaren die handig zijn voor jou als ouder, waarmee je het ritme van de dag bepaalt. Bijvoorbeeld: ‘we gaan nu eten’. De vertellende gebaren zijn dan weer interessant voor het kind zelf, omdat dat gaat over de interesses van het kind. Voorbeelden zijn ‘bal’, ‘auto’ of de ‘poes’ van zonet. In het basispakket vind je onder meer de gebaren voor mama en papa, maar ook het gebaar voor het woord ‘nog’ wordt heel snel opgepikt. Dat verbaast je vast niet. Er is namelijk geen betere motivator dan zien dat je nog krijgt als je het gebaar toont.”

Meer gebaren, minder woorden?

Justine: “We krijgen veel aanvragen en de ouders en professionals die de cursus volgen, zijn erg enthousiast. Als er al bedenkingen zijn, gaat het vaak over de taalontwikkeling. Sommige ouders zijn bang dat het gebruik van gebaren de taalontwikkeling zou vertragen, maar onderzoeken tonen aan dat het net de taal versnelt. Je bent als kind namelijk vroeger bezig met taal, ook al gebruik je gebaren om jezelf uit te drukken. De angst is nergens voor nodig, want als het gebruik van babygebaren iets doet met de taal is het net bevorderen.”

Wil je graag meer weten of ben je geïnteresseerd in een cursus? Check dan zeker de site van Gebarenstem Vlaanderen.

Nog meer praten met je kind:

• Daarom is praten met je baby een goed idee
• 5x tips om te praten met je kind
• Met je kinderen over gevoelens praten: 5 tips

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!