Schermpjes aan tafel: wat laat je toe en wat niet?

Door Sara Dekens

23 sep 2022

Naar een filmpje op de tablet kijken als je ontbijt of tijdens het wachten op je eten in het restaurant een spelletje spelen: de schermpjes aan tafel lijken wel alomtegenwoordig. En dat is geen goede evolutie.

Ochtendrush: schermpjes aan tafel

De ochtendspits is in de meeste gezinnen het drukste moment van de dag. Wassen, aankleden, eten, tandenpoetsen en de deur uit. De kinderen moeten op tijd op school zijn, dus wordt er al eens een oogje dichtgeknepen wat regels betreft. Snel een kom ontbijtgranen naar binnen werken voor de televisie, of een boterham eten met de tablet in de hand: het is helaas geen uitzondering.

Een onderzoek van het Nationaal Schoolontbijt in Nederland toonde aan dat maar liefst 40% van de basischoolleerlingen achter een scherm ontbijt. De televisie of tablet wordt tijdens ‘drukke momenten’ gebruikt als afleiding, om de kinderen rustig te houden.

Tijd voor het ontbijt

Van je kind sporadisch voor de televisie te laten eten zal het vast geen overgewicht krijgen, maar als de schermpjes aan tafel eerder regel dan uitzondering worden, zit je met een probleem.

Uit onderzoek van de Universiteit van Nijmegen blijkt namelijk dat hersenen smaak slechter verwerken als je afgeleid bent. Je gaat dus meer eten als een smartphone of televisie je afleidt. Bovendien ben je ook minder bewust bezig met je eten. Je proeft minder goed én voelt minder goed aan of je genoeg hebt of niet.

Erg gezond is dat niet, terwijl het ontbijt net belangrijk is. Kinderen hebben een voedzame maaltijd nodig zodat ze de rest van de dag voldoende energie hebben en zich goed kunnen concentreren. Liefst van al zien we iedereen gezellig samen aan tafel tijdens het ontbijt, maar ook tijdens de andere maaltijden.

“Het gezamenlijke eetmoment is een waardevol ontmoetingsmoment binnen het gezin”, zegt klinisch orthopedagoog Nele Geladi van Manshoven Praktijk in Borgloon. “We kennen het allemaal: de drukke agenda’s, het naast elkaar leven, en dan is het eetmoment dé gelegenheid om even contact te maken met elkaar.

Tijdens het eetmoment ontstaan er vaak waardevolle gesprekken en een gevoel van betrokkenheid. Wanneer er schermen aanwezig zijn tijdens dat moment gaat onze aandacht naar het scherm in plaats van naar elkaar. Dat valt niet te onderschatten.

Er gaat heel wat onderzoek uit naar het vasthouden van de aandacht van de gebruiker. Ook al ligt de gsm of tablet een meter verder, wanneer het welbekende beltoontje klinkt, gaat ongewild onze aandacht naar daar en wordt de persoonlijke interactie verstoord.”

De rol van de ouders

In gezinnen met jonge kinderen speelt vaak ook de schermtijd van de ouders een rol. “Deze invloed is niet te onderschatten”, weet Nele. “Wanneer de aandacht van de ouder naar het scherm gaat (vaak langer dan gewild), ziet het kind een afwezige blik. Een jong kind heeft contact met de ouder nodig. Het kan om aandacht vragen, maar dat kan veel moeite kosten wanneer de ouder gefocust is op het scherm.

We zien dat kinderen hierdoor vaker negatief gedrag gaan stellen om toch aandacht – en betrokkenheid en connectie – te krijgen. Dat zag je heel duidelijk in het Still Face Experiment dat ze onder meer ook testten in het programma de Wonderjaren op Eén.

Het samen eten zorgt voor een onderlinge betrokkenheid, stimulatie om beter te eten (omdat de kinderen het voorbeeld van de ouder volgen), én – ook zeer belangrijk – een gezondere levensstijl. Door met aandacht te eten leer je ervaren wanneer je genoeg gegeten hebt of wanneer je nog een hongergevoel hebt.”

Uitzonderingen toegelaten

Natuurlijk moet het kunnen om sporadisch op vrijdagavond eens met z’n allen voor de televisie te eten. Of haal je de tablet uit als de kinderen lang moeten stilzitten op restaurant.

“Tijdens een restaurantbezoek kan het inderdaad handig zijn om schermtijd toe te laten bij (jonge) kinderen zodat je als ouder rustig kunt genieten van je restaurantbezoek”, weet ook Nele. “De afspraken die je hier rond maakt kies je natuurlijk als ouder zelf. Weet wel dat het toelaten van schermtijd een kortetermijnoplossing is, want zo beperk je de leermogelijkheid om zich op een andere manier bezig te houden tijdens het etentje.

Naargelang de leeftijd kan je eventueel iets voorzien om te tekenen of puzzelen. Met oudere kinderen kan je gerust die tijd gebruiken om gezellig wat bij te praten. Als ouder is het ook hier aan jou om het goede voorbeeld te geven. Wanneer we als ouder verwachten dat kinderen de gsm of tablet opzij laten liggen tijdens het eetmoment, moet jij dat ook toepassen. Zo kunnen kinderen leren en ervaren welke alternatieven er zijn op die momenten.”

Geen discussies meer

Discussies over schermgebruik vermijden is niet eenvoudig. Nele geeft deze goede raad mee: “Maak afspraken die haalbaar zijn voor iedereen, volg ze zelf op en pas ze consequent toe. Zeker bij jonge kinderen is het consequent toepassen van afspraken belangrijk: dat biedt duidelijkheid en voorspelbaarheid.

Zelf raad ik aan om tijdens het eetmoment de schermen opzij te leggen. Ook de televisie blijft best uit. Wanneer het niet lijkt te lukken bij oudere kinderen, bekijk dan samen waar het probleem ligt. Misschien is er wel een goede reden voor?

‘Ik heb mijn klasgenoot zojuist gevraagd of we morgen toets hebben of niet en ik wacht op een antwoord zodat ik weet hoeveel huiswerk ik nog heb vandaag.’ Een ander voorbeeld: ‘Mijn vriendinnetje stuurde me net een boos bericht en ik maak me nu zorgen. Gaat ze nog iets sturen of niet?’

Een gsm is een belangrijk communicatiemiddel met vele voor- en nadelen. Zeker bij tieners neemt het medium een groot deel in van hun leven. De sociale netwerken zijn zo ontwikkeld dat ze zo lang mogelijk – onbewust – je aandacht kunnen vasthouden.

Wanneer je kinderen zich niet aan de gemaakte schermtijdafspraken kunnen houden, praat er dan samen over. Vertel hen waarom je deze afspraak belangrijk vindt en bekijk hoe het wel kan lukken. Op deze manier ondersteun je hen in het verder ontwikkelen van communicatieve vaardigheden en oplossingsgericht denken.”

Schermpjes aan tafel? Geen manieren!

Het is gelukkig niet allemaal slecht nieuws. Uit onderzoek blijkt dat driekwart van de jongeren tussen 16 en 34 het ongezellig en onbeleefd vindt als iemand zijn smartphone aan tafel gebruikt. Ze stoppen liefst hun telefoon meteen weg en halen ‘m enkel uit voor een snelle foto van het gerecht of als ze een belangrijk telefoontje of berichtje verwachten. Het is, met andere woorden, nog niet helemaal verloren.

Bronnen: goedgezind.be, voedingnu.nl, avrotros.nl

Meer over schermtijd bij kinderen:

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!