De verschillende soorten ouderverlof op een rijtje
Wil je meer tijd om bij je kind(eren) te zijn? Dan zijn er een paar mogelijkheden. We zetten de verschillende vormen van ouderverlof op een rijtje.
De verschillende vormen van ouderverlof
Ouderverlof: moederschapsrust
Voor wie? Zwangere en pas bevallen mama’s in loondienst, werklozen en zelfstandigen.
Wat? 15 weken verlof, waarvan 1 tot 5 weken voor de uitgerekende datum en 9 tot 14 weken na de geboorte.
Je bepaalt zelf wanneer de moederschapsrust begint, maar je bent verplicht om minstens 1 week op te nemen voor de vermoedelijke bevallingsdatum. De andere 5 weken prenatale rust mag je omzetten in postnatale rust.
Als je zelfstandige bent, bedraagt de moederschapsrust maximaal 12 weken. Drie weken zijn verplicht op te nemen. De andere negen weken mag je naar keuze opnemen in periodes van zeven kalenderdagen. Tijdens de verplichte weken moet je alle activiteiten volledig stopzetten. Tijdens de negen andere weken mag je je activiteiten als zelfstandige voor maximaal de helft opnemen. Je werkt dan halftijds, waarbij de moederschapsuitkering wordt gehalveerd. De halftijdse moederschapsrust duurt maximaal 18 weken.
Hoeveel bedraagt je uitkering? Als je in loondienst werkt, bedraagt je uitkering de eerste 30 dagen 82% van het brutoloon. De rest van je moederschapsverlof ontvang je 75% van je brutoloon (begrensd op een maximum). Als je moet stoppen met werken omwille van een hoger risico op beroepsziekten, bedraagt je uitkering van 78,24% van je brutoloon.
Ben je werkloos? Dan ontvang je het bedrag van je werkloosheidsuitkering en een toeslag van 19,5% gedurende 30 dagen, daarna 15%.
Vastbenoemde overheidsambtenaren ontvangen hun maandloon gedurende de hele moederschapsrust integraal.
Ben je zelfstandige, dan bedraagt je uitkering € 838,97 (halftijds: € 399,21) per week en vanaf de vijfde week € 767,36 (halftijds: € 383,68). Je betaalt het kwartaal na je bevalling geen sociale bijdrage.
De zelfstandige moeder betaalt geen sociale bijdragen in het kwartaal dat volgt op het kwartaal van de bevalling en krijgt een uitkering van haar ziekenfonds.
Ouderverlof: borstvoedingsverlof
Voor wie? Mama’s in loondienst die borstvoeding geven (dat heet dan ‘individueel toegekend verlof’) en mama’s die borstvoeding geven en van wie het beroep gezondheidsrisico’s inhoudt, zoals bijvoorbeeld een laborant of kleuterleidster. Dat heet ‘profylactisch borstvoedingsverlof’.
Wat? Je verlengt je gewone postnatale verlof met extra verlof omdat je borstvoeding geeft. Bij individueel toegekend verlof bestaat er geen algemene regel; dit is in principe onbetaald. In sommige sectoren of bedrijven zijn er collectieve arbeidsovereenkomsten (cao’s) afgesloten die toch recht op betaald of onbetaald borstvoedingsverlof voorzien, maar dat is eerder uitzonderlijk. In dergelijke cao’s wordt zowel de duurtijd als het al dan niet betalend karakter bepaald. Je kunt daarnaast ook gebruikmaken van ouderschapsverlof of tijdskrediet om borstvoeding te geven. Bij ‘profylactisch borstvoedingsverlof’ heb je recht op borstvoedingsverlof betaald door de mutualiteit en dat tot maximaal de vijfde maand na de bevalling.
Let op! Verwar borstvoedingsverlof niet met borstvoedingspauzes: het recht om op je werk af te kolven. Tot negen maanden na de bevalling mag je daarvoor een of twee keer per dag een halfuur het werk onderbreken. Met een attest van Kind en Gezin of een arts garandeert het ziekenfonds een uitkering voor de niet-gepresteerde uren. Het attest beschermt je bovendien tegen ontslag tot één maand na het laatste attest.
Ouderverlof: geboorteverlof of vaderschapsverlof
Voor wie? Alle papa’s, meemama’s in loondienst en ook zelfstandigen.
Wat? 20 dagen zodra je partner bevallen is. De eerste 3 dagen betaalt je werkgever je loon verder als je in loondienst werkt. De overige 17 dagen ontvang je van het ziekenfonds een uitkering die 82% bedraagt van het (begrensd) brutoloon. Je mag die dagen vrij opnemen binnen de vier maanden na de geboorte.
Ook zelfstandige papa’s kunnen tot 20 volledige of 40 halve dagen geboorteverlof opnemen in een periode tot vier maanden na de geboorte van hun spruit. Het geboorteverlof moet aangevraagd worden bij het sociaal verzekeringsfonds voor het einde van het kwartaal volgend op het kwartaal van de geboorte.
Ouderverlof: ouderschapsverlof
Voor wie? Mama’s en papa’s – ook adoptieouders – in loondienst van wie het kind jonger is dan 12 of jonger dan 21 voor kinderen met een mentale of fysieke beperking.
Wat? Gedurende een periode onderbreek je je loopbaan om bij je kind(eren) te zijn. Je kunt ofwel helemaal niet werken gedurende 4 maanden, halftijds werken gedurende 8 maanden, of 4/5de werken gedurende 20 maanden.
Om hierop recht te hebben, moet je in de 15 maanden voor het aanvragen van je verlof minstens 12 maanden bij je huidige werkgever gewerkt hebben.
Heb je geen voltijds contract Dan kun je enkel het werk volledig schorsen gedurende maximaal 4 maanden (‘voltijds ouderschapsverlof’). Om halftijds, 1/5de of 1/10de ouderschapsverlof op te nemen, moet je voltijds tewerkgesteld zijn. Werk je in het onderwijs, dan kun je wel 1/5de ouderschapsverlof opnemen als je niet voltijds tewerkgesteld bent.
In principe kan je werkgever je het ouderschapsverlof niet weigeren (als je lang genoeg in dienst bent), maar wel met maximaal 6 maanden uitstellen als het ouderschapsverlof de werking van het bedrijf in het gedrang brengt. 1/10de ouderschapsverlof (een halve dag per week) mag een werkgever wel weigeren.
Als je werkgever ermee akkoord gaat, kun je voltijds ouderschapsverlof sinds kort ook opnemen in weken (i.p.v. in maanden). Zo kun je bijvoorbeeld je zomervakantie verlengen met een of meerdere weken. Of, als je op het einde van het kalenderjaar geen verlofdagen meer over hebt, op die manier toch nog een week kerstvakantie nemen. Let op: hiervoor krijg je geen loon, maar wel een uitkering van de RVA die uiteraard lager is.
Ouderverlof: tijdskrediet
Voor wie? Voor werknemers uit de privésector.
Wat? Je onderbreekt gedurende een aantal maanden je werk voor een van de volgende zes specifieke redenen:
- zorgen voor je kind(eren) van jonger dan 8 jaar
- palliatieve zorgen verlenen
- zorgen voor een zwaar ziek gezins- of familielid
- zorgen voor je kind met een handicap jonger dan 21 jaar
- bijstand of zorg verlenen aan een zwaar ziek minderjarig kind
- een erkende opleiding volgen
Hoe lang? Voor de eerste vijf redenen bedraagt de maximumduur 51 maanden. Om een erkende opleiding te volgen, bedraagt de maximumduur 36 maanden.
Als je wil thuisblijven om voor je kinderen te zorgen, kun je dus helemaal niet werken, halftijds werken (als je al minstens 3/4de werkt) of 4/5de werken (als je voltijds werkt).
Om recht te hebben op tijdskrediet, moet je in principe twee jaar bij dezelfde werkgever gewerkt hebben. Vanaf je verlofaanvraag tot drie maanden na het einde van het verlof mag je werkgever je niet ontslaan om een reden die verband houdt met je (aanvraag tot) tijdskrediet. Je ‘geniet’ dus van een relatieve ontslagbescherming.
Het tijdskrediet is geen absoluut recht. In bedrijven met maximaal 10 werknemers, heb je de toestemming van je werkgever nodig. Als het bedrijf meer dan 10 werknemers telt, is het tijdskrediet wel een recht. Maar als er te veel werknemers tegelijk gebruik van maken, zal de werkgever de begindatum ervan uitstellen. In de reglementering is er namelijk een maximumdrempel voorzien van 5% van het personeelbestand maar ook deze drempel kan van sector tot sector of van organisatie verschillen.
Ouderverlof: Vlaams zorgkrediet
Voor wie? Werknemers uit de Vlaamse openbare sector.
Wat? De motieven om het Vlaams zorgkrediet op te nemen zijn nagenoeg dezelfde als bij tijdskrediet, maar de voorwaarden kunnen wel verschillen.
Opgelet! Voor moeders en vaders die als zelfstandige werken, die werkloos zijn, een meerling hebben en voor adoptieouders gelden in heel wat gevallen andere regels en richtlijnen. Ook bij de overheid en in het onderwijs zijn er andere richtlijnen. Informeer je goed bij je ziekenfonds, je werkgever en neem ook een kijkje op de website van Kind & Gezin.
Tip: de bedragen van je uitkering veranderen regelmatig. Wil je ouderschapsverlof opnemen? Dan informeer je je best bij de RVA of je personeelsdienst. Over het correcte bedrag bij moederschapsrust kan je mutualiteit je informeren. Ben jij of is je partner zelfstandige? Dan ga je best te rade bij je sociaal verzekeringsfonds.
Tekst: Tine Vandeweyer, Carolien Saey, Annelies Dyck en Marieke Vereecken
Dit zal je ook interesseren:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!