Angst voor dieren: hoe ga je er als ouder mee om?

Waarom heeft het ene kind een panische angst voor honden terwijl het andere kind zelfs een tijger zou knuffelen? Waar komt angst voor dieren eigenlijk vandaan en wat kunnen we er als ouders aan doen? We vroegen het aan psychologe Maxime Gerits.

Dochter zonder vrees

Redactrice Inge: “Of mijn dochter angst heeft voor dieren?” Ze is een wildebras die vrijwel nergens bang voor is. Op een middag kreeg ik bijvoorbeeld telefoon van de moeder van een vriendinnetje. “Geen paniek, maar mijn man is samen met Charlotte op weg naar de dienst spoedgevallen. Ik weet niet wat er precies gebeurd is, maar onze hond heeft in haar gezicht gebeten.”

Ik was compleet in paniek. De beet was vlak onder haar oogje (een geluk bij een ongeluk!) en de spoedarts van dienst heeft de wonde mooi gehecht. Nu, zoveel jaren later, zie je er amper nog iets van.

Na de eerste schrik vroeg ik me wel af hoe ze nu over honden dacht. Zou ze nu angst krijgen van honden? En hoe zou ik dat aanpakken, want thuis liepen er ook twee van die sloebers rond. Maar wat bleek? Ze was helemaal niet bang. Niet van onze eigen honden (‘want dat zijn de liefste honden van de hele wereld’), maar ook niet van honden die we in het bos tegenkomen én zelfs niet van de bewuste hond die haar gebeten had.

Angstige neefjes

Mijn neefjes zijn dan wél weer ontzettend bang van honden. Terwijl zij geen nare ervaringen  hebben meegemaakt. Als ze bij mij op bezoek komen, is het één groot drama. De hond (ondertussen is er jammer genoeg eentje overleden) moet dan naar buiten, anders komen ze niet binnen. Mijn zus heeft ook geen idee waar die angst vandaan komt en wat ze eraan kan doen.

Angst voor dieren: mogelijke oorzaken

Is de angst voor dieren aangeboren of aangeleerd?

Psychologe Maxime Gerits: “Heel wat kinderen tussen de 2 en 4 jaar zijn bang voor bepaalde dieren, bijvoorbeeld honden of katten.

• Vaak is een nare ervaring met dieren de oorzaak van de angst. Misschien is je kind erg hard geschrokken toen een hond plots hard naar hem of haar blafte.
• Zowel de mate van (prikkel)gevoeligheid van je kind als zijn manier van emotieverwerking zijn bepalende factoren in het wel/niet aanhouden van angst.
• Maar ook jouw voorbeeldgedrag — of dat van een grootouder — kan een grote indruk nalaten. Als oma bijvoorbeeld bang is voor spinnen, kan je kind dit gedrag overnemen. Je ziet heel vaak dat kleine kinderen net instinctief dieren willen aaien, maar vervolgens angstig gedrag gaan vertonen zodra ze zien dat de moeder altijd heel bang reageert op een hond. Dan spreken we over aangeleerd gedrag en dan moeten de ouders betrokken worden in de behandeling van het gedrag.

HOE PAK JE ANGST VOOR DIEREN AAN?

• Met behulp van gedragstherapie wordt het kind opnieuw blootgesteld aan de trigger van de angst (het dier). Zo wordt er stapsgewijs en op tempo van het kind gewerkt aan het opbouwen van kleine corrigerende, succeservaringen.
• Kinderen dwingen om iets te doen, is niet aan te raden. Maar je moet ze soms wel uitdagen om iets te doen. Op bezoek gaan, terwijl de hond in de tuin is, is alvast een goed begin. Zo kan het kind er rustig mee kennismaken.

Angst voor dieren: extra tips

• Neem de angst van je kind altijd serieus.
• Leer je kind hoe het met zijn angst moet omgaan:
  • Maak hem duidelijk dat hij niet mag weglopen, maar net moet stilstaan.
  • Kijk het dier niet in de ogen en ga zeker niet schreeuwen of slaan.
  • Hoe rustiger je kind is, hoe minder aandacht het dier voor je kind zal hebben. Wanneer het kind impulsief reageert, zal ook het dier schrikken en heftig reageren.
  • Schreeuwen, slaan en weglopen hebben daarom vaak een averechts effect.
• Probeer je kind te ondersteunen in het omgaan met zijn angst. Een eerdere negatieve (schrik) ervaring kan ervoor zorgen dat je kind een heftige reactie vertoont wanneer er opnieuw een confrontatie met het dier plaatsvindt.
• Geef je kind de tijd om opnieuw te kunnen wennen aan het dier en een nieuwe succeservaring te kunnen opdoen.
• Kinderen die bang zijn voor bepaalde dieren weten vaak niet waarom deze dieren doen zoals ze doen. Vertel hem waarom een hond blaft bijvoorbeeld. Dat kan voor een kind al veel duidelijk maken.
• Kinderen die een onverwachte schrikervaring hebben opgedaan, hebben nood aan duidelijkheid en voorspelbaarheid wanneer ze opnieuw met het dier in contact worden gebracht. Vertel daarom op een rustige manier waarom het dier dit gedrag stelt en maak de situatie voorspelbaar door te vertellen wat er gaat gebeuren.
• Het kan je kind geruststellen als je eerst zelf contact maakt met het dier en gelijktijdig benoemt wat er gebeurt. Aangezien jij zijn/haar vertrouwenspersoon bent, gaat jouw reactie op het dier erg bepalend zijn voor je kind om ook opnieuw contact te leggen met het dier.
• Laat je kind van een afstandje rustig in contact komen met het dier waar hij bang voor is.
• Ga niet over de grens van je kind heen en vraag rustig waar hij precies bang voor is. Respecteer de grenzen van je kind. Je kind forceren om tegen zijn gevoel in te handelen wanneer hij hier nog niet klaar voor is, kan nefaste gevolgen hebben. Ieder kind is anders, ook in het verwerken van moeilijke gebeurtenissen. Vertrouw je intuïtie (moederinstinct) hierbij.
• Maak gebruik van de fantasie van je kind. Zo kan een knuffel je kind beschermen of een liedje hem helpen wanneer hij bang is. Probeer je mee te verplaatsen in de interne belevingswereld van het kind. Zo kan fantasie een krachtig middel zijn om de angsten te bestrijden. Dat kan bijvoorbeeld met een vrolijk liedje of een stoere knuffel die bescherming biedt.
• Wanneer je als ouder opmerkt dat de angst bovengemiddeld aanwezig is, zijn functioneren belemmert en er sprake is van grote lijdensdruk, dan kan het nodig zijn om externe hulp in te schakelen. Je huisarts en een ervaren kinderpsycholoog kunnen je hierbij ondersteunen.”

Met dank aan Maxime Gerits, klinisch gezondheidspsychologe 

Meer over angsten bij kinderen:

• Help, mijn kind heeft spreekangst! Wat nu?
• Verlatingsangst bij baby? 5 tips!
• 7x tips om je kind weerbaarder te maken

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!