Een knip tijdens de bevalling: alles wat je moet weten

Door hanne vlogaert

27 Jan 2023

Een van dé grootste angsten voor toekomstige mama’s? Een knipje of scheurtje tijdens de bevalling. Maar waarom wordt er tijdens het persen al eens geknipt? En wat is nu eigenlijk het beste: de schaar erin of een natuurlijk scheurtje? Alle voor- en nadelen op een rij.

Een knip of episiotomie: wat is het?

Een knip — in medische termen ook weleens een episiotomie genoemd — is het inknippen van het perineum of de huid tussen de vagina en de anus. Met een schaar wordt dan een kleine insnijding gemaakt in het vaginale slijmvlies. De gynaecoloog of de verloskundige doet dat om de vagina-opening groter te maken, zodat er meer plaats is voor het hoofdje van de baby en de bevalling vlotter kan verlopen.

De insnijding gaat door de oppervlakkige spieren van het perineum om op die manier diepere en meer complexe doorscheuring te vermijden. Een episiotomie kan tussen de 2,5 en 7,5 centimeter lang zijn. In België krijgt gemiddeld één vrouw op twee tijdens haar eerste bevalling zo’n knipje.

SOORTEN ‘KNIPJES’

Een knip kan gezet worden op twee verschillende manieren: in ons land wordt de insnijding meestal lichtjes naar links gezet. Op die manier kan er een grotere knip gemaakt worden, en blijft de kans op een volledige ruptuur (doorscheuren van de vaginawand tot aan de anus) vrij klein. In de Verenigde Staten kiezen verloskundigen meestal voor een knip naar onder: die herstelt makkelijker, maar maakt dus ook de kans op volledig doorscheuren iets groter.

Een knip zetten: wanneer en hoe?

Volgens dr. An-Sofie Van Parys, psychotherapeute, seksuologe en vroedvrouw wordt er in ons land ondanks onze grote medische kennis nog steeds veel te snel geknipt: “Eigenlijk is knippen maar wenselijk als er echt een probleem is met je baby. Komt hij of zij bijvoorbeeld vast te zitten in het geboortekanaal of is er zuurstoftekort, dan kun je de bevalling eventueel bespoedigen met een knip. In alle andere gevallen, is het beter het risico op een scheurtje te lopen: die herstellen namelijk veel makkelijker dan een knip.”

Hoe dat komt? An-Sofie: “Je moet de vaginawand zien als een soort accordeon-achtig weefsel dat is opgebouwd uit heel veel verschillende flinterdunne laagjes. Die laagjes liggen allemaal tegen elkaar aan en zijn erg elastisch: vandaar ook dat je vagina zo hard kan uitrekken tot er zelfs plaats is voor een baby en daarna ook weer perfect kan inkrimpen. Als je knipt, knip je meestal wel dwars door de structuur van die laagjes, terwijl een scheur vaak netjes met de eigen weefselstructuur mee-scheurt.”

Wanneer er nog voor een knip geopteerd kan worden? Wanneer de vagina-opening echt wel te smal is en niet genoeg kan uitrekken, of wanneer een schouder van het kindje blijft haken achter het schaambot bijvoorbeeld.

RISICO OP DOORSCHEUREN

Vroeger werd er vaak geknipt om te voorkomen dat een vrouw een volledige, complexe ruptuur zou oplopen. Dat is een scheur over de volledige lengte van je perineum, van je vagina tot aan je anus. Uit recent onderzoek blijkt echter dat die stelling niet echt onderbouwd is. Ook na een knip kan er nog een volledige ruptuur ontstaan.

Veel vroedvrouwen raden dan ook aan om je gynaecoloog op voorhand in te lichten over je terughoudendheid rond ‘knippen’: geef goed aan dat je enkel geknipt wil worden als het niet anders kan. Dus: als je baby in nood is, of als je vagina echt te smal blijkt om op een natuurlijke manier te bevallen. Laat ook je man hier tijdens de bevalling goed over waken: ziet hij een schaar opduiken, dan is het zijn taak om even op te letten en indien nodig ‘alarm’ te slaan.

HOE GAAT HET IN Z’N WERK?

Wat als het dan toch tot een knipje komt? Dat wordt dan gezet tijdens een wee wanneer het hoofdje van de baby al zichtbaar is. De insnijding gebeurt door de verloskundige of gynaecoloog met een schaar (verticaal of mediolateraal). Als je nog geen epidurale gekregen hebt, wordt de knip uiteraard gezet onder plaatselijke verdoving, zodat je de pijn van de insnijding niet voelt.

Na de knip: hechten en genezen

Of je nu tijdens de bevalling geknipt of gescheurd bent, de wonde zal na afloop verzorgd en gehecht moeten worden. Als je baby goed en wel geboren is en ook de nageboorte verwijderd is, zal de arts of je vroedvrouw de huid en spieren die doorgescheurd of doorgesneden werden, hechten.

Meestal volstaan zo’n drie tot vier hechtingen. In de 24 uur na de bevalling geneest de ingescheurde of ingesneden wonde vrij goed, met dank aan alle hormonen die nog door je lichaam gieren. Om het herstelproces ook in de dagen en weken daarna zo vlot mogelijk te laten verlopen, is een goede verzorging en hygiëne belangrijk.

KNIPJE: VERZORGING EN HERSTEL VAN DE WONDE

Houd de wonde goed schoon: spoel de wonde na het plassen altijd met koud of lauw water. Ook na een groot toiletbezoek is dit heel belangrijk.
Spoel de wonde ook zonder toiletbezoek twee keer per dag met de douchekop. Wees wel voorzichtig bij het droogwrijven van de wonde: kies voor zachtjes deppen.
Wissel je kraamverband regelmatig: sowieso na elk toiletbezoek. Maar vaker mag natuurlijk ook.
Stel de wonde zoveel mogelijk bloot aan lucht, dat geneest sneller. Ga zeker niet voor te strakke kledij.
Ook altijd een goed idee: koel je wond een paar keer per dag met iets kouds. Een ice pack in je slip kan wonderen doen. Ook dit zal de zwelling doen afnemen en het genezingsproces bevorderen.

Na een zestal weken moet je terug op controle bij de gynaecoloog en zullen de draadjes verwijderd worden.

PIJN BIJ HET ZITTEN

Toch kan de wonde nog zeker een paar dagen tot een paar weken pijnlijk blijven, waardoor vooral zitten moeilijk is. Toch is het belangrijk hiermee te oefenen: probeer zo normaal mogelijk te zitten. Dat kan een beetje ongemakkelijk zijn en pijn veroorzaken, maar het zorgt voor een betere doorbloeding waardoor de wond sneller geneest en de zwelling afneemt.

Wat met littekens en … seks?

Nadat de draadjes verwijderd zijn, zal er littekenweefsel achterblijven. Dat is natuurlijk veel minder elastisch dan dat natuurlijke accordeonweefsel, waardoor je vagina al eens wat minder kan meegeven tijdens de seks, wat dan weer voor wat pijn tijdens het vrijen kan zorgen.

Wat kan helpen? Dr. An-Sofie: “Het is belangrijk dat je het littekenweefsel goed verzorgt en masseert om het soepeler te maken. En daar kan je partner bij helpen: voel samen aan de binnenkant en aan de littekens en laat je partner mee helpen met de massage. Gebruik voor die massage zeker olie om te verzachten. Die activiteit op zich kan al een eerste voorzichtige stap richting intimiteit of seks zijn.”