Melk afkolven: wanneer doe je het en hoe begin je eraan?

De redenen waarom mama’s met afkolven beginnen, zijn uiteenlopend: misschien drinkt je baby niet goed van de borst of misschien wil je gewoon kunnen terugvallen op een extra voorraadje in geval van nood? Hoe dan ook: met deze tips bereid je je goed voor.

Afkolven: waarom zou je ermee beginnen?

Borstvoeding is een erg natuurlijk proces. Als je er nog nooit zelf hebt moeten geven, zou je je dan ook kunnen afvragen waarom er in godsnaam zoiets bestaat als een kolfmachine om het machinaal over te nemen. Nochtans zijn er een heel aantal redenen waarom je de hulp van zo’n kolfmachine kunt inschakelen:

• Afkolven kan helpen om je melkproductie te stimuleren: borstvoeding is – als alles goed loopt – een kwestie van vraag en aanbod. Je baby vraagt een bepaalde hoeveelheid melk, waardoor je lichaam daaraan gewoon zal raken en ook ongeveer die hoeveelheid melk zal aanmaken. Als je baby in het begin niet goed de borst wil nemen, of als je productie toch niet goed op gang wil komen, is het misschien een goed idee ze een beetje te stimuleren. Als je tussen de voedingen door of na het voeden van je baby telkens nog wat melk afkolft, geef je je melkproductie een duwtje in de rug. Of – als je baby niet goed drinkt – zul je er zo voor zorgen dat je melkproductie desalniettemin wel goed op gang blijft.
• Reservevoorraadje aanleggen: ook in het omgekeerde geval kun je je toevlucht nemen tot een kolfmachine. Produceren je borsten eigenlijk net te veel melk voor de hoeveelheid die je baby nodig heeft? Dan kolf je na de voeding de rest van de melk toch af en bewaar je die in de diepvriezer. Handig als je er een keertje niet bent, als je baby binnenkort naar de crèche gaat of als je partner ’s nachts eens een flesje geeft en jij lekker doorsoest. 🙂
• Is je baby prematuur geboren? Dan bestaat de kans dat je er niet altijd bij bent om zelf borstvoeding te geven. Een kolfmachine is dan ideaal om je productie op gang te brengen én te houden. Op die manier kunnen ze je baby in het ziekenhuis misschien toch nog moedermelk geven en maak jij je borsten alvast klaar voor als je baby wel gewoon bij jou kan drinken.
• De aanhaptechniek van je baby kan soms best pijnlijk zijn. Wil je jezelf een beetje ontlasten of liep je al zware tepelkloven op van de borstvoeding. Ook dan kan afkolven een manier zijn om het jezelf wat makkelijker te maken, zonder meteen op flesjesmelk over te stappen.
• Wil je af en toe een avondje buitenshuis doorbrengen of moet je binnenkort weer aan het werk, maar je wil je baby toch graag moedermelk blijven geven? Ook dan kan het handig zijn met afkolven te beginnen: zo blijven je borsten voldoende melk produceren en maak je jezelf fysiek iets minder onmisbaar.

Afkolven: hoe begin je eraan?

DE JUISTE KOLF: LAAT JE BEGELEIDEN 

Vooraleer je begint met afkolven, is het belangrijk dat je dit eerst even met je vroedvrouw of lactatiekundige overlegt. Zij weten exact hoe je het het best aanpakt en welk apparaat voor jou het meest geschikt zou zijn. Want afkolfmachines bestaan er in verschillende soorten en maten. Vooral de grootte van het borstschild is belangrijk, want een te klein of te groot borstschild kan ervoor zorgen dat kolven pijn doet of dat je minder melk gaat kolven. Belangrijk weetje hier: kolven mag nooit (!) pijn doen.

Daarnaast heb je ook nog verschillende types kolven: van handkolven tot enkelzijdige elektrische kolven en dubbelzijdig elektrische kolven. Probeer op voorhand met je vroedvrouw al even in te schatten welke voor jou de beste optie zou zijn. Ook in de winkel zelf kun je je vaak trouwens professioneel laten begeleiden: in sommige winkels kun je de verschillende kolven zelfs proberen onder begeleiding van specialisten. Maak hier dan ook zeker gebruik van, want een goede kolf is de helft van het werk.

WELKE KOLF IS HANDIG? 

Heel belangrijk: zorg ervoor dat je een tweefasen-kolf koopt. Die bootst de manier waarop je baby drinkt het best na en zal er dus voor zorgen dat je het meeste melk uit je borst krijgt. In eerste instantie start zo’n kolf – net als je baby – met een stimulatiesfase: er wordt korter en iets krachtiger druk uitgeoefend om de toeschietreflex te stimuleren. Daarna volgt de effectieve kolffase waarin met langere en diepere teugen zoveel mogelijk melk uit je borst gehaald wordt. 

Welk type kolf wil je aankopen?

• Een handpomp: blijf je minstens zes maanden thuis en plan je niet echt vaak met een kolf te werken? Dan zou een handpomp kunnen volstaan.
• Een enkelzijdige elektrisch kolf: wil je af en toe weleens kolven voor wat extra voorraad, maar wil je niet kolven om flesjes en borstvoeding op een heel frequente manier met elkaar te combineren? Dan kan een enkelzijdige elektrische kolf voldoende zijn.
• Een dubbelzijdige elektrische kolf: moet je weldra weer aan het werk, maar wil je je baby ook in de crèche of bij de onthaalmoeder moedermelk blijven geven? Dan is een dubbelzijdige elektrische kolf geen overbodige luxe. Zeker als je één of meer keer per dag wil kolven, kies je best voor deze variant.

Wanneer kolf je af?

Wanneer je afkolft, is natuurlijk afhankelijk van de reden waarom je kolft.

1. Kun je niet bij je baby of drinkt hij niet goed? Dan kolf je af op elk moment dat je baby normaal gezien zou drinken. Op die manier gaan je borsten exact zoveel melk produceren als je kindje normaal zou nodig hebben. Let wel: je gaat nooit evenveel melk afgekolfd krijgen, als je borsten zouden produceren wanneer je je baby effectief aanlegt. Want dan maken je hersenen extra endorfines aan, die op hun beurt de toeschietreflex – het mechanisme waarmee je borstklieren letterlijk melk naar je baby toe stuwen – gaan stimuleren.

2. Kolf je af omdat je graag een reservevoorraadje zou aanleggen, dan komt het er eerst en vooral op aan je productie te boosten. Probeer dit door aan je borsten na het geven van een effectieve voeding nog nét iets meer melk te vragen. Zo denkt je lichaam dat je baby eigenlijk meer melk nodig heeft, dan hij eigenlijk drinkt waardoor jij een voorraadje kunt aanleggen. Vraag je borsten natuurlijk niet te veel in één keer, maar bouw geleidelijk aan op.

Begin bij voorkeur met één extra kolfmoment per dag waarbij je de ‘vraag’ lichtjes opdrijft naar zo’n 110 procent. Houd er natuurlijk rekening mee dat je borsten een paar dagen tijd nodig hebben om te wennen: bereik je de eerste twee á drie dagen nog niet de gewenste hoeveelheid extra melk? Raak dan niet ontmoedigd, want dat is compleet normaal.

Hoe je het praktisch aanpakt?

• Geef je maar één borst per voeding? Dan is het makkelijk: kolf de tweede dan gewoon af. Dat mag na verloop van tijd gewoon even lang als je baby tijd nodig heeft om gevoed te worden aan de andere kant. Heel handig hier: je kunt gewoon kolven terwijl je baby eet. Zo hoef je er achteraf geen extra tijd in te steken en zorgt de oxytocine meestal ook nog eens voor extra melk.
• Geef je twee borsten per keer? Kolf dan beide borsten na de voeding nog zo’n vijf tot zeven minuten verder af langs beide kanten.

Het uitgelezen moment om met kolven te starten? Als je baby zo’n drie tot vier weken oud is. Je borstvoeding zal tegen die tijd hopelijk een mooie routine gevonden hebben, waardoor er ruimte is voor een beetje meer.

BOUW EEN EXTRA VOEDINGSMOMENT IN

Een andere manier om het aan te pakken: merk je dat je baby ergens doorheen de dag iets meer tijd tussen de voedingen laat? Dan kun je ook proberen om een extra voedingsmoment in te bouwen. Want ook op die manier laat je je lichaam geloven dat je baby meer melk nodig heeft dan hij in werkelijkheid drinkt. Ook hier geef je je borsten best wel voldoende tijd om te wennen: kolf je tijdens het fake voedingsmoment te veel ineens af, dan bestaat de kans immers dat er tijdens het echte voedingsmoment niet meer voldoende melk geproduceerd kan worden, en ben je toch weer terug bij af.

Tips om de melkproductie te stimuleren

• Bereid je borsten voor: masseer je borsten vooraleer je begint. Begin aan de buitenzijde van de borst en werk in cirkelvormige bewegingen naar het tepelhof toe. Doe het zoals je een borstonderzoek bij jezelf zou doen. Op die manier stimuleer je de melkklieren en breng je de toeschietrefelex alvast op gang.
• Houd het lekker warm: zo’n borstschild kan best koud zijn, niet meteen iets dat je borsten associëren met voeding. Wil je je borsten ontspannen en stimuleren om meer melk te geven? Houd er dan, vooraleer je begint, even iets lekker warms tegenaan.
• Zorg er net als bij een borstvoeding voor dat je op een rustige en ontspannen plek zit. Als je onder stress of onrust moet afkolven, zal er niet veel melk uit je borsten komen.
• Houd je baby in de buurt. Als ouder ben je voorgeprogrammeerd oneindig veel van je kleine hummeltje te houden. Telkens hij bij je in de buurt is, produceren je hersenen dan ook extra veel oxytocine, een gelukshormoon dat je helpt ontspannen en je gelukkig maakt. Datzelfde hormoon heeft een gunstige impact op de toeschietreflex: de aanwezigheid van je baby kan dus helpen meer melk uit je borst te krijgen.

Afkolven: hoe bewaar je je melk het best?

Bewaar je moedermelk liefst in speciaal daarvoor ontwikkelde flesjes, potjes of bewaarzakjes. Bewaar de melk per portie en schrijf er goed op om hoeveel milliliter het juist gaat en van wanneer de melk precies is (datum). Op die manier weet je heel goed of de melk die je voor je hebt nog betrouwbaar is en voorkom je verspilling. 

Zet je melk na het afkolven meteen in de koelkast: daar kun je ze tot maximaal drie dagen bewaren. Leg je liever een voorraadje aan voor onverwachte momenten? Steek je moedermelk dan in de diepvriezer. Daar kan ze tot zes maanden bewaard worden. Langer kan uiteraard wel, maar vanaf die tijd begint de melk stilaan vitamines te verliezen, wat het minder voedzaam maakt voor je baby. Bij het invriezen verliest je melk sowieso wel een beetje aan voedingswaarde, maar niet in extreme mate.

Meer lezen over (borst-)voeding:

• ‘Meisjesmelk maakt slimmer’: 7x verrassende weetjes over borstvoeding
• Mooi: deze 5x inspirerende borstvoedende mama’s wil je volgen 
• Wat kies je: borstvoeding of flesvoeding? 

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!