Trend: meer vrouwen kiezen voor een postpartum doula

Als je net bevallen bent, gaat men er al te vaak van uit dat je je op je roze wolk bevindt en de wereld aankunt. Toch is de periode na de bevalling voor veel vrouwen net erg verwarrend en heel intens. Met een postpartum aanbod willen doula’s vrouwen de aandacht en de zorg geven die ze zo hard nodig hebben als de baby er net is. Danie Reniers en Dominique Ghomid, beide gecertificeerde geboorte-, maar ook postpartum doula’s, zijn erg blij met deze evolutie.

Te weinig aandacht na de bevalling

“Het is erg jammer dat we dit moeten zeggen, maar we zijn het postpartum gedeelte in onze Westerse cultuur een beetje kwijtgeraakt”, zegt doula Danie Reniers. “In andere culturen is het nog veel meer aanwezig. Toch hoor ik ook hier van steeds meer vrouwen dat ze het gevoel hebben dat er iets niet klopt. Ze zien af en voelen zich heel vaak eenzaam na de geboorte van hun kindje.”

Terwijl iedereen verwacht dat we op een roze wolk verblijven na de geboorte van een kindje, heeft de term postpartum een heel negatieve bijklank. “Je moet postpartum maar eens opzoeken in Google”, stelt Danie voor. “Het enige dat je zult vinden zijn negatieve ervaringen, zoals postpartum of postnatale depressie of een burn-out. Terwijl je amper kunt terugvinden wat het eigenlijk is en hoe zo’n postpartum tijd er zou mogen uitzien. Wat heeft een vrouw die pas mama geworden is nodig, en hoe belangrijk is het voor het hele gezin dat er voor hen gezorgd wordt in deze periode? Daar was tot voor kort veel te weinig aandacht voor. Gelukkig zien we dat er een positieve beweging gaande is.”

Persoonlijke invulling

Dominique Ghomid begon als geboortedoula en heeft verschillende koppels mogen begeleiden in allerlei soorten bevallingen. “In een standaard pakket ga je na de bevalling nog een keer bij het gezin op gesprek, waarna de begeleiding in theorie stopt”, vertelt ze. “Maar dat gebeurde in de praktijk niet. Omdat je een vrouw van zo dichtbij hebt mogen begeleiden, blijft ze vaak contact houden en vragen stellen. Ik voelde dat ik ook van dat postpartum proces deel wilde uitmaken. Het klopte voor mij niet dat ik dat niet kon aanbieden, ook al was de vraag er wel degelijk. Heel wat collega’s hadden net als ik het gevoel dat de begeleiding niet stopt als het kindje er is. Meer nog, misschien begint het dan pas.”

Na de bevalling heb je recht op een vroedvrouw die langskomt, en ook kraamhulp is intussen goed ingeburgerd. En toch is er een soort gemis, dat een doula op dat moment perfect kan invullen. “Die invulling is erg persoonlijk”, legt Danie uit. “Met de zorg en ondersteuning richt ik mij tot de mama en haar gezin. Op die manier creëer ik mee de omstandigheden die nodig zijn om de baby een warm welkom te geven en een optimale start in het leven. Ik ben ervan overtuigd dat een mama pas echt voor haar baby kan zorgen als er goed voor haar gezorgd wordt.”

“Ik herinner me nog goed dat ik mijn rol van moeder bij mijn eerste kindje zo goed wilde volbrengen, dat ik mijn zelfzorg volledig verwaarloosde”, vult Dominique aan. “Daar kom je uiteraard pas achter als het te laat is. Dat is hetgene dat je als postpartum doula van in het begin wilt bewaken. De eerste vraag die je stelt als je ergens binnenkomt is: ‘Hoe voel je je en wat heb je vandaag nodig?’.”

Postpartum doula: aandacht voor het hele gezin

Wat de mama en de rest van het gezin nodig hebben is heel persoonlijk en vaak merkt een doula pas op het moment zelf waar ze een verschil kan maken. “Als je bij het gezin aankomt, zie je welke behoeftes er spelen”, zegt Danie. “Soms bereiden we een maaltijd die erg gericht is op het herstel van de mama, maar het kan zijn dat er meer nood is aan een massage, buikbinding of simpelweg een luisterend oor.”

Als we het hebben over aandacht voor het hele gezin, gaat het ook om de eventuele andere kinderen en uiteraard ook de partner. Ook zij krijgen plots een andere rol, moeten ook omgaan met hormonen en onderbroken nachten en toch is de aandacht voor hen vaak minimaal. “De partner wordt inderdaad heel vaak vergeten”, beaamt Dominique. “Iedereen kijkt vol bewondering naar de baby, vraagt aan de mama hoe het gaat en verwacht een sociaal wenselijk antwoord van iemand die op de roze wolk zit. Tegen de partner zeggen ze dan ‘Goed gedaan’ en geven een vuistje. Als je dan aan de partner vraagt hoe hij zich voelt, moet hij vaak even nadenken. Terwijl het heel logisch is dat ook hij moet wennen aan zijn nieuwe rol.”

“Initiatie van het ouderschap is een stuk dat wij in onze samenleving missen, op elk mogelijk vlak: praktisch, informatief, emotioneel, mentaal, maar ook spiritueel”, vult Danie aan. “Er wordt niet enkel een baby geboren, maar ook een moeder en een vader of partner. Je verandert als persoon op het moment dat je een kindje krijgt. Je wordt ineens verantwoordelijk voor een klein mensje, de klok rond, 7 dagen op 7. Dat stopt gewoon nooit.”

Postpartum in corona-tijden

Corona zorgde ervoor dat bevallingen en de kraamtijd helemaal anders verliepen dan voorheen. Bepaalde vrouwen spraken van een zegen, dat er geen of minder bezoek toegelaten werd en dat ze op een rustige manier konden wennen aan hun nieuwe baby. Maar de doula’s zagen ook andere verhalen. “We merken dat er een heel groot gemis was in de kraamperiode door corona”, zegt Danie. “Er is inderdaad heel veel verschenen in de media over het feit dat veel vrouwen blij waren met minder bezoek in het ziekenhuis en dat klopt zeker ook. Maar het feit dat vrouwen hierin geen keuze hadden was erg moeilijk. We merkten dat er nog veel meer mama’s in de eenzaamheid zijn beland. Eigenlijk hadden ze op dat moment hulp nodig, maar niemand durfde komen uit angst om de baby of de mama te besmetten.

Het is voor veel gezinnen een heel pittige en tegelijk eenzame tijd geweest. Ik heb van in het begin samen met de gezinnen gezocht naar manieren om toch hulp te aanvaarden, zonder dat er iemand binnenkomt. Door eten of een mand propere was aan de deur te zetten help je ook. Al zal een babbel aan het raam nooit het fysieke contact kunnen vervangen.”

Bewuster omgaan met postpartumperiode

Als er iets positiefs is ontstaan uit de corona-periode is het dat we als vrouw meer gaan nadenken en bewuster omgaan met hoe we deze periode willen beleven. Nu hadden de vrouwen niet de keuze of ze bezoek mochten ontvangen of niet, maar ervoor hadden ze ook het gevoel dat ze geen keuze hadden en werden ze in die eerste periode met hun baby vaak geleefd.

“Dat is een heel belangrijk iets”, zegt Dominique. “Ze hadden het gevoel dat ze geen keuze hadden en dat geldt voor alles wat met zwangerschap en geboorte te maken heeft. Als doula ga je net stilstaan bij wat maakt dat je het gevoel hebt dat je geen keuze hebt. Een keuze heb je namelijk altijd.”

“Het aangeven van onze grenzen is iets waar we als vrouw in mogen groeien”, voegt Danie spontaan toe.” In de postpartumperiode ben je erg kwetsbaar en word je voor een stuk geleefd. Het is een kracht om voor jezelf te kiezen en te durven zeggen dat je de eerste tijd liever geen bezoek ontvangt. Je kunt daar tijdens de zwangerschap al heel bewust bij stilstaan. Wij proberen samen met de toekomstige mama te praten over de postpartum wensen. Hoe zie je die periode? Wie wil je er graag bij in je thuisomgeving en waar trek je je grenzen? Het is belangrijk om goed na te denken over welke mensen je energie gaan opslorpen en van wie je net energie krijgt.”

Doula: ook postpartum geen luxe, maar noodzaak

Dat een doula bij een bevalling maar ook erna een nuttige aanvulling en ondersteuning is, begrijpen ook de meeste ziekenfondsen die een deel van de kosten terugbetalen. “Jammer genoeg springen ze nog niet allemaal op de kar”, zegt Danie, “maar toch een heel aantal. Je ziet dat de ziekenfondsen meebewegen met wat er collectief aan het gebeuren is. De federatie van geboortedoula’s strijdt hier al jaren voor.”

Voor Dominique is de begeleiding van een doula iets wat vrouwen zichzelf gerust mogen gunnen. “Sta ook eens stil bij wat je verliest als je ‘t niet zou doen. Dat zet vrouwen vaak aan het denken”, zegt Dominique “Je hebt die extra zorg en aandacht als mama echt nodig om voor je kind te kunnen zorgen. Voor je kind zorgen begint bij zelfzorg. Dat is je zuurstofmaskertje van in het vliegtuig. Indien nodig moet jij je zuurstofmasker eerst opzetten en pas daarna dat van je kinderen. Als jij geen zuurstof meer krijgt, kun je ook geen zuurstof geven aan je kinderen.”

Ook voor Danie is postpartum zorg geen luxe, maar een noodzaak. “Er wordt vaak gedacht dat het enkel over verwennerij gaat”, zegt ze, “maar ik noem het liever aandacht en zorg. Ik zou zo graag weten wat het effect zou zijn moesten alle mama’s deze zorg mogen ontvangen. Niet alleen het effect op de moeder zelf, maar ook op de baby’s, de relaties en de samenleving op lange termijn. Zie het gerust als een investering in onze mentale gezondheid, want ik ben ervan overtuigd dat het depressies en zelfs scheidingen kan voorkomen.”

Wil je graag meer weten over wat een doula voor jou kan betekenen? Neem zeker een kijkje op de site van de Vlaamse Federatie van Doula’s.

De sites Postpartum.be en het Post Natal Support Network bieden meer specifieke info over de postpartum periode.

Meer lezen over de bevalling?

• Bevallen met een doula: wie, wat, hoe?
• Van doula’s tot een oerbevalling: waarom steeds meer vrouwen ‘bewust’ willen bevallen
• Bevallen in eigen kracht: 5x zo bereid je je lichaam voor

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!