Opvoedexpert Steven Gielis: “Terug een schoolritme doet kinderen deugd, maar slecht slapen en ‘moeilijk gedrag’ in september? Ook normaal”

Een nieuw schooljaar betekent een nieuwe start en daar horen de gebruikelijke te nemen hordes bij: op tijd op school én op het werk geraken, huiswerk maken, (taxi spelen voor) hobby’s, ’s avonds samen aan tafel proberen zitten én je kroost op tijd in bed krijgen. We vroegen aan lector orthopedagogie aan AP Hogeschool en auteur Steven Gielis van ZITDAZO hoe je waakt over het welzijn van je hele gezin in die septemberhectiek.

Het schooljaar start weer. Waar hebben onze kinderen het het moeilijkst mee?

“Vakantie is een heel andere wereld met ontspannende, ongedwongen, vrije dagen dicht bij mama en papa of op het speelplein. In september moeten kinderen opnieuw in een strak ritme. Mama en papa moeten ook gaan werken en hebben stress om alles organisatorisch rond te krijgen, wat kinderen ongetwijfeld merken.

Vergeet niet dat er heel veel op hen afkomt. Niet alleen cognitief met nieuwe leerstof, maar ook sociaal-emotioneel. Ze worden opnieuw in een groep van twintig kinderen gegooid en daarnaast verbaal heel sterk uitgedaagd. Die ontwikkeling op verschillende sporen hervatten is een heel uitdagende rush voor kinderen en ouders.

Anderzijds hebben kinderen nood aan ritme. In vakanties valt dat weg. Voor sommige kinderen is dat heel fijn. Maar die voorspelbare cadans van samen opstaan, eten en naar school gaan brengt naast druk ook ritme. Voor kinderen, tieners en zelfs volwassenen doet dat deugd.”

Heb je tips om die rush zo ontspannen mogelijk aan te pakken?

“Het is een goed idee om kinderen alvast vroeger in bed te leggen voor het schooljaar start. Daarnaast kun je als ouder voor rust zorgen door goed te organiseren en te plannen. Lijstjes maken, de boodschappen op voorhand doen voor een hele week, de ontbijttafel ’s avonds al klaarzetten, je iets grotere kind zelf de boterhammen laten smeren… Dat zijn allemaal manieren om de hectiek ’s ochtends wat te milderen.

Daarnaast mag je als ouder best wel in vraag stellen of vier hobby’s je kind en je gezin gelukkiger maken. Misschien kun je het taxi spelen voor de sportclub verdelen met andere ouders? Waak daarnaast over vrije momenten en laat, zeker in het begin, weekends weekend zijn. Prop ze niet vol met sociale verplichtingen.

Kinderen zeggen nooit ‘Je verwachtingen liggen te hoog’. Ze uiten dat op een kindermanier. Buikpijn heeft in 90% van de gevallen geen lichamelijke oorzaak.

Voor eenoudergezinnen of carrièremama’s en -papa’s is dat niet evident, maar als je samen met je partner kunt afspreken om om de beurt op tijd te stoppen zodat je je kind zelf kunt wegbrengen of op tijd afhalen, komt dat de rust alleen maar ten goede.”

Waaraan kun je zien dat je kind het best moeilijk heeft in september?

“Kinderen zeggen nooit ‘Je verwachtingen zijn te hoog’. Ze uiten dat op een kindermanier. Buikpijn heeft in 90% van de gevallen geen lichamelijke oorzaak. Dat is gewoon emotionele pijn.

Ander moeilijk gedrag, woede-uitbarstingen en ontploffingen, slecht luisteren; dat zijn allemaal signalen dat er te veel prikkels zijn. Door de coronacrisis met veel te veel thuisonderwijs, zijn schermen bovendien nog meer ingeburgerd geraakt en helaas zijn dat alweer een heleboel prikkels.

Niet enkel volwassenen, maar zelfs kinderen vallen nu meer uit door de stress en onze eigen houding daarin is erg dubbel. Want we werken er voor een stuk zelf aan mee omdat we hen dwingen in die ratrace met school, hobby’s en ouders die zelf lange dagen werken.

Verder ligt de focus in Vlaanderen heel erg op presteren en kennis. Al probeer je voor je kind zoveel mogelijk rust te creëren en aan te geven dat falen oké is, ons systeem legt nu eenmaal veel druk op. Je binnenkant tonen is nog altijd ‘zwak’.

Dat er nu ruimte komt voor psychologische begeleiding op school vind ik een heel goede zaak. Maar daarnaast is het sociaal-emotioneel welbevinden van leerlingen een van de verantwoordelijkheden van het CLB. Alleen: die medewerkers zijn ook overbevraagd en hebben daar simpelweg geen ruimte voor.”

Hoe kun je hen het beste helpen bij die start?

“Je kind kan het best lastig hebben in september. Driftbuien, hoofdpijn, niet luisteren, bedplassen, lang uitslapen of zich verslapen, eigenlijk is dat allemaal heel normaal gedrag. Na twee maanden rust is het niet abnormaal dat de machinerie van je kind even volledig tiltslaat.

Ouders gaan bij ‘symptomen’ zoals driftbuien oplossingen zoeken en krijgen vanuit hun omgeving helaas weinig erkenning. Ik kan alleen zeggen: elk kind ontwikkelt zich op zijn tempo en gaat op zijn manier om met uitdagingen.

Ouders gaan bij die ‘symptomen’ oplossingen zoeken en krijgen vanuit hun omgeving helaas niet veel erkenning. Goedbedoeld krijgen ze de raad om dat op te lossen, eventueel met professionele hulp. Ik kan dan alleen maar zeggen: elk kind ontwikkelt zich op zijn eigen tempo en gaat op zijn eigen manier om met uitdagingen.

Laat daarnaast zelf die picture perfect los. Het zijn best veel ballen om in de lucht te houden. Loopt het niet van bij de start van een leien dakje? Raak dan niet in paniek. Als je kind aan het begin van het schooljaar regelmatig huilt, trek dan niet meteen aan de alarmbel, ook al is dat hartverscheurend. En ja, andere ouders roepen ook weleens tegen hun kinderen.

Sta je voor een schoolkeuze? Je mag daar tot slot goed over nadenken. Ik ben fan van scholen die het huiswerk begrenzen op 20 minuutjes per dag. Wat op die tijd niet gelukt is, wordt in de klas goedgemaakt. Voor kinderen die vroeg moeten opstaan, een dagelijkse busrit heen en terug voor de boeg hebben of een tijdje in de opvang blijven, vind ik dat meer dan genoeg. Kinderen hebben het echt nodig om thuis tot spel te komen en te bewegen.”

Iets wat veel ouders lastig vinden: hoe krijg je je kind aan de praat over school?

“Er bestaan enkele technieken om actief te luisteren. ‘Hoe was het op school?’ is eigenlijk een gesloten vraag. Want er zijn slechts twee mogelijke antwoorden: goed en slecht. Daar is de conversatie inderdaad vaak snel mee afgelopen. Een open vraag is bijvoorbeeld: ‘Wat was het leukste dat je vandaag op school hebt meegemaakt?’

Probeer de echte betekenis van wat je kind zegt naar boven te halen. ‘De meester heeft me niet aan het woord gelaten’ betekent eigenlijk dat je kind zich niet gezien voelde.

Ook out-of-the-box vragen zoals ‘Als er een ufo op de speelplaats landde, wie zou die dan meenemen?’ krijgen je kind vaak aan de praat over zijn gekke meester of strenge juf.

Probeer ook de echte betekenis van wat je kind zegt naar boven te halen. Met een uitspraak zoals ‘De meester heeft me niet aan het woord gelaten’ zegt je kind eigenlijk dat het zich niet gezien voelde en er niet bij hoorde. Antwoord je dan ‘Ik zie dat je dat lastig vindt’, dan gaat je kind vaak meer en andere dingen vertellen, ook de positieve.”

Klaar voor het nieuwe schooljaar? Lees dan ook

• Gaat je kind naar het eerste leerjaar? Dit denkt elke mama
• Bijna september: goed georganiseerd = minder stress?
• Georganiseerd het nieuwe schooljaar doorkomen? 10 items onder de 10 euro

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!