Groeten uit Zweden: “In Zweden maakt het niet uit of je een jongen of meisje bent”

In een ander land opnieuw beginnen met je hele gezin: we dromen er misschien allemaal weleens van, maar Sara dééd het gewoon. Hier lees je elke week haar column over het leven met kinderen zoals het is, in Zweden.

Wie is Sara? 40, getrouwd met Phil en mama van twee karaktervolle kids, Elias (12) en Stina (9). Vorige zomer ruilden ze hun stadswoning in Hasselt in voor het lagom leven in Småland, Zweden.

Gelijkheid in Zweden

Gelijkheid, dat is nogal een dingetje hier in Zweden. Afgelopen week was het tijd voor de jaarlijkse Växjö pride week, met als top of the bill een heuse parade zoals je die ook in de grote steden kent. Het werd een alternatieve versie dit jaar, als gevolg van het coronavirus, zonder parade, maar met dezelfde boodschap: gelijkheid voor iedereen, met in de hoofdrol de groep LGBTI+-mensen.

Elk jaar trekt er als afsluiting van de pride week in Växjö een grote parade door de stad, getrokken door homo’s, lesbiennes, biseksuelen, transgenders, interseksuelen, enzovoort, maar gesteund door iedereen die voor gelijkheid in Zweden is. De regenboogvlaggen wapperen, de mensen zijn vrolijk en de boodschap is duidelijk: Zweden doet het absoluut niet slecht op vlak van gendergelijkheid, maar er is zoals steeds ruimte voor verbetering en dit verdient dus onze aandacht.

Gelijkheid en opvoeding

Voor mij persoonlijk start gelijkheid bij de opvoeding. Blauw voor jongens en roze voor meisjes — of was het nu andersom? — daar gaat het al fout, toch? Van geboortekaartjes in typische jongen-meisje kleuren tot gender reveals in blauw en roze, het stereotiepe zit diep in onze cultuur gebakken. Nochtans begint het allemaal daar, bij de geboorte van je baby. Een jongen of meisje dat je het allerliefst ziet opgroeien tot een gelukkig persoon, die tevreden is met zichzelf en kan houden van wie hij of zij wil.

In 1972 werd Zweden trouwens het eerste land waar je officieel van geslacht kon veranderen. Amper twee jaar later werd het traditionele moederschapsverlof vervangen door het eerder neutrale ouderschapsverlof. Behoorlijk vooruitstrevend als je ‘t mij vraagt. Dat het hier niet uitmaakt of je een jongen of meisje bent, komt terug in het genderneutraal opvoeden dat hoog aangeschreven staat in Zweden.

Ik las een tijdje geleden een artikel over genderneutrale kleuterscholen. Die bestaan inderdaad hier in Zweden, al is het eerder uitzondering dan regel. Op zich vind ik het jammer dat het zover moet komen dat er specifieke scholen voor opgericht worden. Heeft niet elk kind het recht om zichzelf te zijn, ongeacht het geslacht? Leer het zorgzaam zijn en leer het bouwen, laat het met poppen spelen en zo hoog mogelijke torens maken. Eerst spelenderwijs, als ze groter worden iets gestructureerder, maar steeds zonder vooroordelen of stereotypen. Ik zie het — in minder extreme vormen weliswaar — ook bij de kinderen op school. Elias is alvast even fier op zijn handgemaakt houten kistje als op de katoenen draagtas die hij stikte in de naailes. Ze bieden de kinderen zoveel mogelijk aan —houtbewerking, naaien, koken, muziek en kunst, maar ook techniek — zonder onderscheid te maken tussen jongens en meisjes. De basis wordt gelegd, de zintuigen geprikkeld. Nadien kunnen ze zelf hun weg zoeken.

Waar trek je de grens?

De vraag is natuurlijk hoe ver je hierin kan of moet gaan. Ik word oprecht gelukkig als ik hier een speelgoedwinkel binnenwandel en zie dat het onderscheid niet uitgesproken is. De jongens op de afbeeldingen strijken net zo goed en de meisjes zijn stoer genoeg om met Nerf-pistolen te spelen. Wat me ook opvalt is de hoeveelheid aan uniseks kledij voor kinderen. Hier ligt de prioriteit vaak op het comfort, het moet makkelijk zitten als je buiten ravot en je moet er snel een regenpak over aan kunnen trekken. Stina, die in België elke dag een rokje of kleedje aan wilde, gaat nu resoluut voor de comfortabele legging. Ik begrijp dat, al bloedt mijn hart soms als ik al dat moois zie dat in haar kast blijft hangen. Het gaat vaak zo ver dat bepaalde webshops geen onderscheid maken tussen jongens- of meisjeskledij. Even snel filteren om het aantal resultaten te verminderen lukt niet. Het is even wennen, maar ik begrijp de essentie.

Waar trek je die grens, dat is vaak de vraag. Of het goed is bijvoorbeeld dat het woordje ‘hen’ in het Zweeds bestaat, voor mensen die liever niet als ‘han’ (hij) of ‘hon’ (zij) benoemd worden. Het probleem oplossen doe je echter niet met een woordje, maar met een mentaliteitsverandering. Ook dat zal tijd vragen, net zoals het voor sommigen wennen was aan het feit dat mensen van hetzelfde geslacht met elkaar mochten trouwen. Op dat vlak is Zweden een van de meest ‘gay-friendly’ landen. Hier kun je als holebi zelfs probleemloos trouwen in de kerk. Het is aan diezelfde kerk dat deze week de mooie, grote, trotse regenboogvlag wappert.

Groeten uit Zweden! Sara

NOG MEER COLUMNS VAN SARA:

• Groeten uit Zweden: “Ik zal m’n 40ste verjaardag niet snel vergeten”
• Groeten uit Zweden: “De scholen zijn open, maar niet alles is zoals het was.”
• Groeten uit Zweden: Een ode aan werkende ouders met kinderen in huis

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!