Steeds meer papa’s zoeken naar hun rol: hoe kunnen we helpen?

Mama vs. papa: een ongelijke verdeling

Vroeger namen de mama’s de grootste zorg voor de kinderen voor hun rekening en dat rollenpatroon heeft door de jaren behoorlijk standgehouden. Ondanks verwoede pogingen tot ‘gendergelijkheid’ blijkt dat ook anno 2021 helaas nog niet helemaal veranderd. Hoe dat komt?

1. Enerzijds heeft dat onevenwicht in het opvoedingspakket natuurlijk te maken met een onmiskenbaar biologisch verschil tussen beide ouders: een mama draagt haar baby al negen maanden in de buik vooraleer die geboren wordt. Dat schept een band. Een band die door veel papa’s gemist wordt. Uit onderzoek blijkt dat zo’n één op de drie papa’s zich niet zo betrokken voelt bij de zwangerschap. Een manier om dat op te lossen vinden ze vaak niet meteen.
2. Daarnaast is de onevenwichtige verdeling tussen mama en papa in het huishoudelijke takenpakket en de zorg voor de kinderen natuurlijk ook maatschappelijk zo gegroeid:

• Ten eerste wordt niet-betaalde arbeid al sinds mensheugenis ondergewaardeerd. Aan huishoudelijk werk valt maar weinig prestige te verdienen. Omdat mannen, meestal nog steeds meer dan vrouwen, aan het clichébeeld van ‘stoer’, ‘macho’ of ‘kostwinner’ moeten voldoen, valt er voor hen in zo’n functie dan ook maar weinig te rapen.
• Bovendien werden vrouwen doorheen de geschiedenis op basis van biologische verschillen en vooroordelen in die ‘huishoudelijke rol’ geduwd. En daaruit geraken is een heuse klus.
• Tot slot zitten we ook nog met maatschappelijke structuren die niet mee willen: mannen worden vaak nog veel meer betaald dan vrouwen (zelfs als die laatste strikt genomen dezelfde functie uitvoeren) en een ongelijke verdeling van ons ouderschapsverlof zorgt ervoor dat vrouwen eerder in de zorgende rol geduwd worden.

De nieuwe papa: engagement en verzet

Ondanks een paar nefaste maatschappelijke structuren en genderstereotypen die de verhouding tussen man en vrouw hardnekkig op z’n plek proberen te houden, staan er de laatste jaren toch steeds meer papa’s op die het anders willen doen. Ze willen niet langer die overuren-kloppende ouder aan de zijlijn zijn, maar wel een geëngageerde ouder die een hechte band heeft met z’n kinderen en die af en toe ook eens dat plekje aan de schoolpoort opeist. Opnieuw botsen papa’s daar helaas op een aantal struikelblokken, die vooral veel met perceptie en vooringebakken maatschappelijke vooroordelen te maken hebben:

• Zo geeft 70 procent van de papa’s aan dat ze meer ouderschapsverlof zouden moeten opnemen, maar neemt slechts één op de twee papa’s dit verlof ook daadwerkelijk op of overweegt om dat te doen. 33 procent van de mannen denkt blijkbaar dat het hun carrière zou schaden als ze hun dagen zouden opnemen.
• Ook op sociaal vlak voelen mannen nog druk om aan de heersende gendersterotypen te voldoen: één op de vier mannen zegt zich onder druk te voelen als hij een familieavond verkiest boven een avondje uit met vrienden.
• Tot slot, blijkt uit onderzoek in opdracht van Nestlé Baby&Me dat één op de vijf papa’s zich uitgesloten voelt door een te dominante mama. Omdat mama’s door de eeuwen heen zodanig in die zorgende rol gedrukt werden, blijkt het moeilijk die weer los te laten. Willen papa’s hun rol binnen het gezin echter succesvol vergroten en hun band met de kinderen hechter maken, dan zal ook die stevige moederrol een stukje mee moeten verschuiven.

Mama’s als poortwachters

Die tendens merkt ook Nina Mouton, gezinspsychologe en auteur van ‘Mild Ouderschap’ op in haar praktijk: “Vaders willen steeds vaker een grote rol opnemen, maar er zijn verschillende barrières die hen daarvan weerhouden. Naast de drempels op sociaal en professioneel vlak, is een grote drempel ook de dynamiek tussen de ouders zelf. Daarbij neemt de vader vaak een afwachtende houding aann om een band te vormen met zijn kind, terwijl de moeder zich opstelt in een bewakende houding en bijvoorbeeld controleert of de luier wel op de juiste manier wordt ververst.

“Ook de dynamiek tussen ouders zelf verhindert papa’s er vaak van een grotere rol binnen de opvoeding op te nemen. Papa’s wachten vaak af, terwijl moeders bewaken” (Nina Mouton)

Willen we iets aan de rolverdeling veranderen, dan is het eerst en vooral belangrijk ons bewust te worden van deze verhouding, die bij sommigen sterker en bij andere minder sterk aanwezig is, en te weten dat dit niemands schuld is. Door er open over te praten, kan er al heel wat opgelost worden”. 55 procent van de bevraagde vaders geeft ook aan dat ze het gevoel hebben te weinig ‘qualitytime’ met hun kinderen te hebben. Ook bij vrouwen ligt dat percentage redelijk hoog. “Het is belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen om de ‘wachtende’ vaderrol te doorbreken. Een kind is in zijn eerste levensjaren ook gevoeliger om die band te creëren. Ik pleit er dan ook voor om vooral kwalitatieve tijd te spenderen met kinderen. Deze tijd creëren is ook iets waar de overheid bijvoorbeeld aan kan bijdragen door het ouderschapsverlof uit te breiden”, vult Nina Mouton aan.

Hoe we papa’s nog kunnen helpen?

• Probeer papa’s meer te betrekken bij de zwangerschap: dat kan bijvoorbeeld door doorheen die negen maanden al een paar belangrijke symbolische ‘mijlpalen’ in te bouwen. Een mama schept sowieso een band met haar kind dat in de buik zit, maar een papa moet het van die kleine dingen hebben.
• Ook de omgeving van de papa kan hier helpen: z’n eigen ouders kunnen hem bijvoorbeeld al wat vaker aanspreken als ‘papa’. Op die manier wordt hij al een beetje gewoon aan de rol die hij binnenkort naast ‘man’ en ‘zoon’ nog op zich zal nemen.
• Maatschappelijk gezien zou er best iets veranderen in de waardering van ‘onbetaald werk’. Zolang huishoudelijke en opvoedende taken als ‘irrelevant’ of ‘minder waard’ aanzien worden, blijft het voor mannen die genderstereotiep de ‘macho’ en de ‘grootverdiener’ moeten zijn, extra moeilijk die taken op te nemen. Zelfs al zouden ze het zelf graag willen.
• Ook het onevenwichtig verdeelde ouderschapsverlof draagt hiertoe bij: zolang papa’s bij de geboorte van hun kind maar tien dagen vaderschapsverlof krijgen en mama’s om en bij de drie maanden, blijft de boodschap dat papa’s de ‘broodwinners’ zijn en mama’s de ‘zorgers’.

Debat bij de koffie

Om meer papa’s en mama’s actief te laten nadenken over de rol van vaders binnen het gezin, zet koffiemerk Douwe Egberts een bewustmakingscampagne op touw. Om het debat te stimuleren wordt het iconische vrouwelijke icoon op de koffieverpakkingen het hele voorjaar lang vervangen door een man. “Met dit nieuwe logo willen we de aandacht vestigen op een stereotype dat moeilijk te doorbreken is, namelijk dat zorgen voor anderen nog steeds wordt beschouwd als de rol van de vrouw. Uit ons onderzoek blijkt dat er vaders zijn die graag meer tijd willen spenderen met hun kinderen, maar dat bepaalde drempels, zoals druk vanuit het werk, hen daarvan weerhouden”, legt Kristel Bruwiers van Douwe Egberts uit. “Door onze verpakking aan te passen, brengen we het onderwerp letterlijk op tafel en moedigen we mannen aan om erover te praten.”

Meer lezen over genderstereoptiepen en opvoeden:

• SOS rolpatronen: waarom vrouwen nog steeds meer ‘zorgen’ en mannen meer ‘werken’ 
• Genderbewust opvoeden: hoe doe je dat? 
• Papa-talk: “‘Waarom moeten kinderen toch naar school? Kunnen we hem geen thuisonderwijs geven?’ snotter ik” 

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!