“Er was nog ruimte in ons huis én ons hart voor nog een kindje”

Heb je het gevoel dat er in jouw gezin liefde en aandacht over is voor nog een kind? Dan is pleegzorg misschien iets voor jou. Isabelle (46) koos ervoor én vertelt over haar ervaring!

Het verhaal van Isabelle en Leonard

Isabelle (46) heeft vier kinderen en is sinds drie jaar ook pleegmama van Leonard (5).

“ik heb meer over opvoeden geleerd van Leonard dan van mijn vier andere kinderen. Het was een ander kind, eentje met een rugzakje en dat vroeg een heel andere aanpak”

Isabelle: “Het was de vluchtelingencrisis die het vlammetje van pleegzorg opnieuw in me deed aanwakkeren. Ik zag ons gezin dat al langer doen, maar nu was echt het moment daar. Ons gezin telde toen, zes jaar geleden, drie bijna-tieners en nog een nakomertje. Maar er was nog ruimte in ons huis én ons hart voor nog een kindje. Mijn man en ik overwogen ons te ontfermen over een vluchtelingenkind, maar blijkbaar kwamen vooral tienerjongens in aanmerking. En dat paste minder in onze gezinsdynamiek met jongere kinderen, waarvan drie meisjes. Dus besloten we voor een Belgisch pleegkindje te gaan. Na gesprekken thuis met onze kinderen waarin de mooie kanten, maar ook de minder rooskleurige kanten van pleegzorg heel eerlijk en open werden besproken en na een info-avond van pleegzorg besloten we ons te engageren. Dat betekent dat heel de selectieprocedure op gang wordt getrokken, we vele gesprekken voerden met de mensen van pleegzorg zodat ze een beeld kregen van ons gezin — waarbij in het bijzonder werd gepolst naar de draagkracht van je gezin. En dat bleek achteraf inderdaad erg belangrijk.

Net zoals ook een juiste ‘matching’ — het juiste pleegkind bij het juiste pleeggezin — de basis van alles is. Ik was heel overtuigd van pleegzorg, maar had ook veel twijfels. Om uiteindelijk de stap te zetten had ik wel een belangrijk criterium: als de zorg voor een pleegkindje mijn hechte nest te fel uit balans zou brengen, stoppen we ermee. Maar daar heeft Pleegzorg bij de matching heel mooi rekening mee gehouden. We hebben best lang op de wachtlijst gestaan, ons geduld werd op de proef gesteld tot we op een dag dan toch telefoon kregen. Een jongetje van twee jaar, Leonard, zocht een thuis die hem structuur, rust, stabiliteit én veel liefde kon bieden. Daar had zijn tienermama het op dat ogenblik moeilijk mee. Ons ganse gezin was heel content toen het eindelijk zover was. Dat kleintje kwam er nu echt aan! Het was positief spannend. Maar ook dubbel, want je neemt het kind ook weg uit zijn thuissituatie. Ik voelde me niet per se schuldig, eerder ongemakkelijk.

Concurrent gespot!

Die eerste ontmoeting met de mama van Leonard was erg belangrijk. Want we gingen ook met haar een engagement aan. We zouden blijven contact houden tijdens de pleegzorg, en vooral voor Leonard is het belangrijk dat dat aangenaam en niet vijandig verloopt. Zelfs kleintjes van twee voelen dat haarfijn aan. De verstandhouding met de mama zat én zit gelukkig nog steeds goed. En met de eerste blik die Leonard me gaf, zat hij meteen in mijn hart. Wat was hij schattig! Hij was meteen één van ons. Al was dat eerste jaar met Leonard wel uitdagend, en niet altijd makkelijk. Echt, ik heb meer over opvoeden geleerd van Leonard, dan van mijn vier andere kinderen. (lacht)

Het was een ander kind, met een rugzakje en dat vroeg een heel andere aanpak. Naar bed gaan was bijvoorbeeld heel moeilijk voor hem. Bang voor de nacht, bang om verlaten te worden. Hij sloot zich dan ook echt af van ons. Dat zag ik meteen aan zijn blik. Met veel geduld en advies van Pleegzorg lukte het ons om Leonard tijd te geven en zijn rust te laten vinden. Er was in het begin ook veel concurrentie tussen Leonard en onze jongste dochter. Maar ook dat evolueerde, en nu zijn ze onafscheidelijk. In dat eerste jaar zagen we echt in dat je als gezin genoeg draagkracht en veerkracht moet hebben. De andere kinderen stelde ik ook gerust: dit is heftig, en het mag niets kapotmaken. Maar ook: het komt goed. Dat vertrouwen moest ik hen geven.

Het was aanvankelijk de bedoeling dat Leonard me ‘mama Isabelle’ zou noemen, maar uiteindelijk nam hij over wat onze andere kinderen tegen me zeggen en werd het ‘mama’. Gelukkig kon zijn mama dat begrijpen. Niet evident, want haar noemde hij wel ‘mama, met haar voornaam’, en na een bezoekje zei hij tegen haar dat hij ‘naar huis’ ging. Het moet moeilijk zijn als je eigen kind zijn thuis niet bij jou ziet. Los daarvan is Leonards mama wel altijd aanwezig in ons huis met foto’s, en voor haar verjaardag en met kerst kopen we een cadeautje. Dat is erg belangrijk voor Leonard, want in zijn ideale wereld woont zijn mama gewoon mee in ons huis.

Blinkende oogjes

Na een bewogen eerste jaar, was het tweede jaar een pak rustiger met Leonard. Hij voelt zich alsmaar beter in zijn vel, maakt fijn deel uit van ons gezin en ik zie hem even graag als mijn eigen kinderen. Mocht hij op een dag terugkeren naar zijn mama, dan zou ik daar ontzettend verdrietig om zijn, maar ik zou er ook vrede mee hebben als hij daar verder kan leven in goede omstandigheden.

Mogen zorgen voor een pleegkindje is absoluut een verrijking, voor ons ganse gezin. Het is niet minder dan een levensles over veerkracht en liefde die doet groeien. Een kind met aanvankelijk minder kansen helpen opgroeien en openbloeien, positief zien evolueren, dat is een geschenk. Zijn blik kan soms ‘dof’ staan, maar wanneer zijn oogjes vrolijk blinken, dan zit het goed. En dan ben ik blij. Ik weet dat pleegzorg per definitie tijdelijk is, maar daar sta ik niet vaak bij stil. Elke dag, elke week dat Leonard bij ons verblijft, in alle rust en met structuur, vergroot hij zijn kansen voor later. Want dat is wat een warm, geborgen nest zo’n kind kan geven … Een toekomst.”

Hoe word je pleegouder?

Ilse Van Grimbergen is teamverantwoordelijke van het voortraject bij Pleegzorg Vlaams-Brabant & Brussel.

Wie kan zich kandidaat stellen als pleegouder? 

“Pleegzorg heeft een positief effect op pleegkinderen: ze ontwikkelen zich beter op psychosociaal vlak, ze functioneren beter op school, en hun hechting is beter in balans”

Ilse Van Grimbergen: “Bij pleegzorg draag je zorg voor het kind van iemand anders, onder begeleiding van de dienst pleegzorg en in overleg met de biologische ouders. Iedereen die meerderjarig is kan pleegouder worden, maar er zijn wel voorwaarden aan verbonden: elk meerderjarig inwonend gezinslid moet een ‘uittreksel uit het strafregister model 2’ (het vroegere getuigschrift van goed zedelijk gedrag, red.) kunnen voorleggen, alle gezinsleden moeten betrokken worden bij het pleegzorgtraject, en het gezin moet voldoende draagkracht tonen om dit engagement aan te kunnen. Verder is het belangrijk dat je als pleeggezin om kunt met het tijdelijke karakter van pleegzorg. Hoe makkelijk kun je weer loslaten, hoe ga je om met afscheid? Tijdens verkennende gesprekken worden bij kandidaat-pleegouders ook gepolst naar de mogelijkheid om transparant en duidelijk te communiceren en hun bereidheid om samen te werken met alle betrokkenen.

Er wordt ook gekeken naar de voorgeschiedenis van een gezin. Zo proberen we een zo duidelijk mogelijk beeld van de bestaande gezinsdynamiek te krijgen, kunnen we mee inschatten welk soort pleegzorg hen het beste ligt en hebben we de nodige info om een goede ‘matching’ tussen pleeggezin en -kind te regelen. Maar bovenal moet je als kandidaat-pleegouder zélf intrinsiek overtuigd zijn van dit engagement. Als je (te veel) twijfelt, is deze opdracht wellicht niet voor jou weggelegd.”

Welke vormen van pleegzorg bestaan er?

“Je kunt kiezen voor ondersteunende pleegzorg, waar je als pleegouder mee de context en de opvoeding van het kind ondersteunt. Je kunt een kind opvangen tijdens een korte afgebakende periode of op regelmatige basis tijdens het weekend. Je kunt je ook opgeven voor crisisopvang, waar je bereid bent een kind van de ene dag op de andere op te vangen gedurende enkele dagen of weken.

Kies je voor pleegzorg op lange termijn? Dan ga je als pleegouder een lang engagement aan en wordt de opvoeding en het perspectief dat je het kind biedt jouw verantwoordelijkheid, steeds in overleg met de biologische ouders. Vaak liggen complexe problemen aan de grondslag van dit soort pleegzorg, waardoor ouders hun zorgende ouderrol voor langere tijd niet kunnen opnemen. Dikwijls is dit soort pleegzorg een beslissing van de rechtbank.”

Er is een match tussen pleegouder en pleegkind gevonden. Welke rol speelt de dienst pleegzorg dan verder nog?

“Er wordt een begeleider aangesteld die contact houdt met de gezinnen, vragen beantwoordt en eventueel bemiddelende gesprekken voert tussen de pleegouders en biologische ouders. De begeleider van de dienst pleegzorg is — indien nodig — ook aanwezig bij bezoekjes tussen het kind en zijn biologische ouders. Alles wordt stap voor stap opgebouwd en constant geëvalueerd.

Bij langetermijn-pleegzorg kunnen pleeggezinnen extra opleidingen volgen om inzicht te krijgen in de specifieke problematiek van het pleegkind, maar ook de biologische ouders worden begeleid in hun nieuwe ouderrol, die aanvullend wordt op die van het pleeggezin.

Want ook al is het op termijn de juiste oplossing, het blijft erg dubbel voor de biologische ouders. Ouders willen liefst van al zelf voor hun kinderen zorgen, en vaak is het confronterend om vast te stellen als dat niet lukt. Sommige ouders zien in dat hun kind tijdelijk beter af is in een pleeggezin — dat zelfinzicht maakt alles makkelijker. Andere ouders beseffen niet dat ze hun kinderen tekortdoen. Daarom is communicatie tussen alle betrokken partijen zo belangrijk. Pleegzorgbegeleiders spelen daarin een belangrijke rol.”

Krijgen pleegouders een financiële tegemoetkoming?

“Er is een forfaitaire vergoeding om de dagelijkse uitgaven te betalen. Die is niet 100% kostendekkend. Voor bijzondere onkosten zoals therapie of een speciale medische behandeling kan een extra vergoeding aangevraagd worden.”

Hoe noodzakelijk is pleegzorg?

“Uit onderzoek blijkt een positief effect op pleegkinderen: ze ontwikkelen zich beter op psychosociaal vlak, ze functioneren beter op school, hun hechting is beter in balans … Pleegzorg geeft kinderen opnieuw kansen en een toekomst. Daarom zijn we altijd op zoek naar extra pleeggezinnen. Niet alleen omdat er te weinig zijn, maar vooral om een juiste matching tussen pleegkind en -gezin te kunnen realiseren. Daar heb je een ruim aanbod aan pleeggezinnen voor nodig.”

Tekst: Els De Ridder

Zeker ook lezen:

• Pleegzorg of adoptie: wat is het verschil?
• Pleegmama Ruth: “Ik zou Lou 2 weken opvangen, nu weet ik dat hij waarschijnlijk voor altijd blijft”
• Mijn verhaal: Lore was twee toen ze in een pleeggezin werd geplaatst