S.O.S. self-care: waarom het als ouder zo belangrijk is om eerst goed voor jezelf te zorgen

Door hanne vlogaert

10 okt 2022

Van de crèche naar kantoor, de sportschool en weer naar de schoolpoort: het leven van een mama (of papa) heeft soms meer weg van een voortrazende rollercoaster dan wat anders. Voldoende zelfzorg is dus essentieel. Waarom dat belangrijk is en hoe je het aanpakt? Holistisch coach en yoga & meditatie-teacher Ine Maes legt uit.

Hollen en scrollen: waarom rust belangrijk is

Ine Maes, auteur van ‘Zenparents’: “Onze samenleving vandaag is erg druk: er wordt heel veel van ons verwacht, zowel op professioneel als op persoonlijk vlak. We moeten allemaal die bloeiende carrière hebben waarin we ons persoonlijke ritme volledig aanpassen aan het vaak moordende ritme van de werkvloer. Maar ook in ons privéleven excelleren we liefst op meerdere vlakken: een boeiende vriendenkring, een interessant leven na de werkuren, mooie reizen en een paar notabele hobby’s. Voor jonge ouders komt daar nog eens bij dat ze liefst de beste ouder ooit zouden zijn: eentje die altijd tijd heeft voor de kinderen, die hen de leukste playdates bezorgt, die altijd klaarstaat met een gezonde en versbereide maaltijd én die ook nog eens op de hoogte is van de modernste opvoedingstechnieken. Die levensstijl, waarin prestaties en perfectionisme een grote rol spelen, legt enorm veel druk op onze schouders.”

Die druk zorgde bij veel mensen voor een ongezonde shift in lichaam en geest. “Veel mensen ontwikkelden door deze jachtige vorm van leven chronische stress en hebben dat zelf niet door. Die chronische stress zorgt ervoor dat het lichaam en de geest van aardig wat mensen bijna voortdurend in Yang-status verkeert: de doe-energie die ervoor zorgt dat je vooruitgaat, dat je actie onderneemt, presteert, logisch nadenkt en voortdurend alert bent. Op zich is die energie natuurlijk prima, hij zorgt ervoor dat je ambities waarmaakt en dat je dingen gedaan krijgt, maar wie té veel in deze energie zit, zal na verloop van tijd opgedroogd, uitgeput en uitgeblust geraken.

“Door de voortdurende hoge prestatiedruk in onze drukke, doe-gerichte samenleving zijn veel mensen het verleerd om écht stil te staan en diep te ontspannen”

Om mentaal en fysiek fit en met voldoende veerkracht in het leven te staan, heb je ook voldoende Yin-energie nodig: een zachtere vorm van leven die je toelaat je aandacht even naar binnen te brengen, te reflecteren, stil te staan bij wie je bent en wat je voelt. Doordat daar in onze maatschappij zo weinig ruimte voor wordt gemaakt, zijn veel mensen het verleerd om hun geest in die toestand te brengen. Écht tot rust komen, terugplooien en onze jachtige geest tot stilstand brengen: voor veel mensen is het een uiterst moeilijke opdracht geworden.”

Zelfzorg is de beste zorg

Nochtans is terugplooien en jezelf tot stilstand brengen een van de belangrijkste dingen die je als mens – én als (jonge) ouder – voor jezelf kunt doen: “Voldoende tijd nemen om de batterijen weer op te laden en je lichaam en geest weer op een andere, meer reflectieve manier te leren werken, is zo belangrijk. Het zorgt ervoor dat je mentale systeem opgeruimd wordt, dat je emotioneel in balans blijft, dat je prikkels van overdag de kans geeft om te verwerken en om ze een plaats te geven, zodat je de volgende dag weer klaar bent om er opnieuw tegenaan te gaan.

Helaas maken veel mensen net hiervoor nog maar weinig, of zelfs geen enkele ruimte. Liever dan tien minuutjes tijd nemen voor onszelf en gewoon even rustig te liggen, ploffen we met een zak chips voor tv of gaan we scrollen op Instagram. Deze activiteiten helpen je meestal echter niet écht ontspannen. Ze zullen je hoofd zeker afleiden van het werk of van de hectiek overdag, maar ze slagen er niet in je brein weer op weg te helpen naar die broodnodige alfagolven waarvan je mentaal echt oplaadt.”

Yoga en meditatie: een zen ‘state of mind’

Welke activiteiten dat dan wel doen? Ine: “Yoga en meditatie zijn bijzonder goeie technieken om je geest terug in die zelf-reflectieve en superontspannen zen-flow te brengen. Door de aandacht te richten op onze ademhaling en door het lichaam repetitieve poses te laten aannemen, maakt yoga je bewuster van hoe je je voelt, de keuzes die je zou willen maken en leert het je iets over hoe je jezelf en andere mensen benadert. Yoga is, zoals sommige mensen misschien denken, niet zomaar wat stretchen, buigen en ademen, het zet echt iets in gang. Tijdens je work-out vindt er een soort ‘herprogrammering van je lichaam en geest plaats, waardoor we systematisch, zonder ons te forceren, teruggaan naar onze natuurlijke staat van zijn.

“Yoga is niet zomaar wat stretchen, buigen en ademen, het echt iets in gang: er vindt een soort ‘herprogrammering’ van je lichaam en geest plaats die je weer toelaat terug te keren naar je natuurlijke staat van zijn”

Meditatie doet op zich hetzelfde, maar dan via een andere weg. Door je aandacht te richten een focuspunt zoals bijvoorbeeld de ademhaling, een mantra of een visualisatie, train je als het ware je hersenspieren om via opperste concentratie terug in een ontspannen flow te geraken. Een staat van zijn waarin je brein niet per se lineair of doelgericht hoeft te denken, maar waar er plaats is voor spontane concentratie en pure zen. Omdat meditatie inwerkt op je monkey brain, de vele stemmetjes in je hoofd die je gedachten steeds maar weer doen afdwalen en die je vertellen dat je misschien ‘niet zo goed bezig bent’ of dat je ‘dit of dat nog moet doen’, help het ook om negatieve denkbeelden over jezelf onder controle te krijgen. En daar hebben de meeste mensen er nogal wat van. Op yoga en meditatie rusten helaas nog heel wat taboes, maar eigenlijk zijn het twee heel fijne disciplines die perfect voor iedereen toegankelijk zijn.”

Self-care: doe waar je gelukkig van wordt

Naast meditatie en yoga, zijn er uiteraard nog een heel aantal andere activiteiten die je kunt inschakelen om terug tot jezelf te komen. Ine: “Ik raad mijn cliënten altijd aan om voldoende activiteiten in te plannen waar ze gelukkig van worden en die hen energie geven. Word je helemaal zen van een dansles, een etentje met vriendinnen of een warme douche, plan die dan zeker voldoende in je schema in. Alles waarvan je voelt dat je batterijen even opladen, is een goede aanvulling. Let wel: deze activiteiten zijn aanvullend, en geen vervanging van yoga of meditatie. Die twee disciplines blijven voor mij de meest betekenisvolle en diepgaande vormen van zelfzorg: ze gaan net wat verder gaan dan alle andere dingen die je blij/rustig maken.”

Wat het minimum aan zelfzorg is voor ouders? Ine: “Ik begrijp dat leven met één of meer kleine kinderen of een paar pubers in huis het extra uitdagend maakt om voldoende tijd voor jezelf uit te trekken. Het grootste probleem is dat veel ouders zich direct schuldig voelen: tijd die we aan onszelf besteden, bekijken we als tijd die we niet aan onze kinderen kunnen geven, maar zo werkt het dus niet. Een kind heeft veel meer aan een ouder die goed voor zichzelf zorgt en die er daardoor af en toe fysiek een paar keer per week niet is, dan aan een uitgebluste ouder die er fysiek dan wel mag zijn, maar die emotioneel zo ‘vol’ zit, dat hij of zij bij het minste gepikeerd raakt of bijna uit z’n vel springt.

“Een teken dat het dringend tijd is om wat meer zelfzorg en me-time in te bouwen? Als je er zelf van overtuigd bent dat je er eigenlijk geen tijd voor hebt”

Zelfs, of eigenlijk zéker ouders van jonge kinderen, zouden er toch voor moeten zorgen dat ze op z’n minst vijftien minuutjes per dag voor zichzelf kunnen uittrekken die ze ongestoord én betekenisvol invullen. Doe aan yoga of meditatie of ga gewoon ergens in stilte zitten of liggen terwijl je al dan niet naar wat ontspannen muziek luistert. Wat je vooral niet mag doen op dat moment is je smartphone of tablet bovenhalen: een beetje doelloos in het rond scrollen op Instagram of een Netflix-serie bingen zal je niet helpen om weer tot jezelf te komen.

Een goede graadmeter die aangeeft dat het écht dringend tijd is om wat meer me-time in te bouwen trouwens? Als je er eigenlijk van overtuigd bent dat je er geen tijd voor hebt (lacht).”

Zelfzorg: 7x tips voor drukbezette ouders

Nog meer tips voor jonge ouders om voldoende tijd voor zichzelf te nemen en om goed voor zichzelf te zorgen? Ine zet er nog een aantal op een rij.

SLAAP VOLDOENDE

Ine: “Een boutade, maar een goede nachtrust blijft iets dat veel mensen over het hoofd zien of waar ze onvoldoende belang aan hechten. Alles begint bij een gezond slaappatroon en toch brengen de meeste mensen consequent te weinig tijd in hun bed door. Omdat ze overdag zo weinig tijd voor zichzelf vinden, bezondigen veel mensen zich ook aan opblijfwraak: ze gaan dan net dat tikje langer wakker blijven om aan het eind van een drukke dag toch nog wat me-time in te bouwen. In dat geval geldt vooral dat je het vroeger had moeten doen. Me-time is broodnodig, maar gaat beter niet ten koste van je nachtrust.”

2. LUISTER NAAR JE LICHAAM

Ine: “Ons lichaam vertelt ons eigenlijk vrij veel over wat we precies nodig hebben, helaas zijn de meesten onder ons het verleerd ook goed naar dat lichaam te luisteren. Zelfs al geeft het ons best veel alarmsignalen, dan nog zijn veel mensen er goed in die voor lange tijd compleet te negeren, tot het (bijna) te laat is.

Hoe weet je dat? Stel jezelf deze vragen:

Ben je voortdurend moe?
Heb je heel vaak het gevoel dat iedereen je lastigvalt?
Voel je je permanent opgejaagd en kom je nog maar moeilijk tot rust?
zit je de hele tijd met heel veel voortrazende gedachten in je hoofd en kun je die eigenlijk niet meer tot stilstand brengen, vooral niet ’s avonds als je in bed gaat liggen?
Krijg je last van fysieke ongemakken, steken er plots allerlei kwaaltjes de kop op?
En laat je immuunsysteem plots alle kleine virusjes die je kind meebrengt van de kleuterschool of crèche door?

Dan is het wel degelijk tijd om aan de alarmbel te trekken.

3. DOE ACTIEF AAN STRESSREDUCTIE

Ine: “Ons leven hangt aan elkaar van de stress, heel belangrijk om mentaal en fysiek in balans te blijven is dan ook om actief aan stressreductie te doen. Wacht daarmee niet tot je effectief stress ervaart of je overdreven opgejaagd voelt, want dan is het eigenlijk al te laat. Zelfzorg moet je preventief inlassen: om problemen te voorkomen geef je het best een volwaardige plek in je dagelijkse ritme en voeg je het niet pas toe als lapmiddeltje wanneer je balans eigenlijk al een beetje om zeep is.

Hoe je aan stressreductie doet? Ine: “Heel simpel: bouw voldoende activiteiten in die je leuk vindt. Dat kan een rondje lopen zijn in het bos, maar evengoed tijd maken om een leuk boek te lezen. Veel ouders stoppen met een bepaalde hobby eens ze kinderen krijgen, omdat ze er zogezegd geen tijd meer voor hebben. Dat vind ik vreemd en bovendien is het heel contraproductief: het is toch niet omdat je kinderen hebt, dat je plots alles waar je zelf als persoon plezier uit haalt uit je leven moet bannen, integendeel zelfs. Als je blijft vasthouden aan de activiteiten die jou energie geven, dan zul je niet alleen frisser en veerkrachtiger in het leven staan, je zult ook een betere ouder kunnen zijn voor je kind.”

4. MAAK VAN JEZELF OOK EEN PRIORITEIT

Ine: “Bovendien geven ouders die de tijd voor zichzelf wel hoog in het vaandel blijven dragen, hun kinderen ook meteen het goede voorbeeld: ze geven hen met de paplepel mee hoe belangrijk het is om jezelf als individu ook op de eerste plek te zetten. Om te luisteren naar je eigen noden en om je niet zomaar te laten overspoelen door de noden en zorgen van andere mensen om je heen, zelfs niet als die mensen je eigen kinderen zijn. Je kunt – ook als ouder – maar goed voor iemand anders zorgen, als je eerst goed voor jezelf gezorgd hebt. Meer mensen zouden mogen leren dat het geen schande is, om van jezelf ook een prioriteit te maken.”

5. ZOEK EEN LEUKE BABYSIT

Ine: “Als jonge ouder is het niet alleen belangrijk af en toe een momentje voor jezelf te nemen, maar ook voor jullie als koppel. Eén van de beste dingen om in te investeren, is dan ook in een leuke babysit. Ga op zoek naar iemand die je vertrouwt, en die je kinderen ook leuk vinden. Op die manier wordt een avondje uit plots een win-win: jullie hebben tijd om je weer even helemaal te verdiepen in die partnerrelatie zonder de hele tijd mama en papa te zijn. En ook je kinderen krijgen een break met iemand die nog veel zin heeft om nieuwe filmpjes of gezelschapsspelletjes met hen te ontdekken.”

6. DURF HULP TE VRAGEN (EN TE ONTVANGEN)

Ine: “Opnieuw een boutade, maar kinderen opvoeden doe je niet alleen. Toch denken veel jonge ouders dat ze het wél met z’n tweetjes af moeten kunnen. Maar dat is dus niet zo. Zie je het even niet meer zitten of voel je dat het allemaal wat veel wordt: durf dan om hulp te vragen. Mensen zijn van nature uit gemaakt om andere mensen te willen helpen: de mensen die je om hulp vraagt, zullen dat dan ook echt niet erg vinden en halen er zelfs zelf vaak ook een goed gevoel uit.

Bieden mensen vanzelf hulp aan, durf ook die dan gerust aanvaarden. Wuif een compliment niet weg, maar laat het binnenkomen en bedank de persoon die het geeft. Wanneer je leert ontvangen van anderen, in welke vorm dan ook, zal het makkelijker zijn om zorgzaamheid voor jezelf aan te nemen. Zo neemt de weerstand voor zelfzorg geleidelijk af.”

7. VERGEEF JEZELF

Ine: “Wij, als ouders, zijn niet perfect. Houden van je kinderen gaat heel gemakkelijk, maar het opvoeden zelf is een leerproces. Of het nu gaat om vergeving met betrekking tot je kinderen of om andere fouten die je gemaakt hebt, jezelf vergeven is helend en bevrijdend. Een aanslepend schuldgevoel is ontzettend energierovend en veroorzaakt onrust, twijfel en teleurstelling bij jezelf.

Probeer dus los te laten van het ‘perfecte plaatje’ dat je in je hoofd hebt, en probeer wat milder te zijn voor jezelf. Gewoon goed is soms ook écht wel goed genoeg. Loopt het soms eens ergens mis? Ook dat is écht geen ramp. Zolang je kinderen weten dat je er bent voor hen en dat ze altijd op je kunnen rekenen als ze je nodig hebben, is dat ruimschoots voldoende.”

Nog meer tips om me-time in te bouwen en aan zelfzorg te doen? Lees dan zeker het boek van Ine Maes: ‘Zenparents. Yoga, meditatie en self-care voor drukbezette ouders’. Zou je graag zelf aan yoga of meditatie beginnen? Neem dan een kijkje bij Studio Hida het online yoga- en meditatieplatform van Ine met tal van meditatie-oefeningen en yogalessen, zowel voor gevorderden als voor beginners of volg Ine via @studiohida en @ine_yogini op Instagram.

Meer lezen over opvoeden en zelfzorg:

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!