Emotionele intelligentie: waarom het zó belangrijk is voor je kind

Een hele schoolloopbaan lang proberen we kinderen te laten excelleren. Naast het IQ is echter ook een goed ontwikkelde ‘emotionele intelligentie’, het EQ, erg belangrijk. Waarom dat zo is en hoe je die ‘emotionele intelligentie’ best ondersteunt? Monica Dhar, klinisch psycholoog en professor aan de UAntwerpen en VUB.

Emotionele intelligentie: wat is het?

Terwijl ons IQ  – ons zogenaamde intelligentiequotiënt – vooral iets zegt over de informatieverwerkende capaciteiten van onze hersenen, zoals ‘hoe snel kan ik een probleem oplossen’ en ‘hoe snel onthoud ik bepaalde dingen’, draait emotionele intelligentie meer rond hoe goed we onze eigen emoties en die van anderen begrijpen én kunnen reguleren.

DE VOORDELEN VAN EEN GOED ONTWIKKELD EQ?

• Emotioneel intelligente mensen kunnen de emoties die ze ervaren niet alleen heel erg snel herkennen, ze weten meestal ook wat ervoor gezorgd heeft dat zich zich zo voelen, kennen hun sterktes en zwaktes op dat vlak.
• Daarnaast beheersen ze tal van strategieën om heel bewust en constructief met hun emoties om te gaan – zelfs als die op het eerste zicht enorm overweldigend of complex lijken.
• Doordat ze zichzelf en hun eigen emoties zo goed kennen en onder controle hebben, zijn ze vaak ook erg goed afgestemd op de gevoelens van andere mensen: niet alleen kunnen ze zichzelf en hun gevoelens vaak een beetje naar de achtergrond laten schuiven om in te tunen op de gevoelens van anderen, maar kunnen vanuit die ‘emotioneel gegronde’ plek vaak ook erg empathisch op andere mensen reageren.
• Op die manier kunnen ze hun relaties met andere mensen vaak op een erg genuanceerde en verdiepende manier beleven, waardoor ze het mooiste uit het leven en hun contact met mensen kunnen halen.

BELANGRIJKE KENMERKEN VAN EEN HOOG EQ

• Zelfkennis: mensen met een hoog EQ kennen zichzelf vaak erg goed, en kunnen goed inschatten hoe hun gedachten werken en waar eventuele hiaten zitten. Daardoor kunnen ze goed inschatten welke gebeurtenissen hen eventueel emotioneel zullen triggeren, en zich daar dankzij die bewuste houding al deels op anticiperen.
• Optimisme: mensen met een hoog EQ staan vaak positief in het leven. Ze hebben zichzelf geleerd om positief te denken, waardoor ze veel veerkrachtiger zijn en dus beter bestand zijn tegen de onvermijdelijke tegenslagen van het leven.
• Verdragen van moeilijkheden: mensen met een hoog EQ kunnen ‘moeilijkheden’ of last op korte termijn goed verdragen, omdat zij de mogelijke resultaten op lange termijn goed voor ogen kunnen houden.
• Empathie: doordat mensen met een hoog EQ zo ‘in touch’ zijn met hun eigen gevoelens, zijn ze vaak ook goed afgestemd op anderen en kunnen ze ook hun emoties vaak goed aanvoelen
• Sociale vaardigheden: wie zich goed kan afstemmen op de noden en gemoedstoestand van anderen, kan vaak ook erg goed met anderen overweg.

Emotionele intelligentie: aangeboren of kun je het aanleren?

CONTEXTFACTOREN

Hoewel er voor emotionele intelligentie al een aantal dingen in de genetica van je kind besloten liggen, spelen ook contextfactoren zeker nog een erg grote rol, zo klinkt het bij Monica Dhar. “Er bestaan aangeboren verschillen, bijvoorbeeld in het vermogen om emoties te herkennen en te benoemen, maar ook de manier waarop kinderen worden opgevoed en de manier waarop er met emoties wordt omgegaan in latere situaties in zijn leven, bepalen hoe vaardig je kind zal worden in het omgaan met gevoelens.”

LEERPROCES

“Door de manier waarop de mensen om hem heen met emoties omgaan – hoe ze die uiten, hoe ze erover praten en hoe bewust ze daar zelf tegenover staan – bouwt een kind zijn kennis over emoties op. Door de ervaringen die een kind krijgt, leert het zelf met zijn gevoelens om te gaan.”

“Dat leerproces begint al erg vroeg: een mama die regelmatig boven de wieg gaat hangen om het blije of verdrietige gezicht van haar kind na te bootsen, zal de emotieherkenning bij dat kind onmiddellijk aanwakkeren. Je kunt als ouder dan ook erg veel betekenen voor de emotionele ontwikkeling van je kind en dat tijdens élke levensfase van zoon- of dochterlief.”

Hoe je emotionele intelligentie bij je kind herkent?

Hoe je als ouder kunt opmerken hoe ‘emotioneel intelligent’ of emotioneel vaardig je kind precies is?

• “Een kind dat op een constructieve manier met zijn emoties kan omgaan, herkent zijn eigen emoties en kan er ook tegen jou over praten: hij drukt al eens uit of hij zich bang, blij of verdrietig voelt, en kan je eventueel ook uitleggen waarom.” Doordat je kind door heeft welke dingen hem blij of ongelukkig maken, kan hij of zij ook beter inschatten welke dingen andere mensen eventueel blij of verdrietig zullen maken, en zijn gedrag daar eventueel zelfs op afstemmen. Een emotioneel intelligente kleuter zal bij het overlijden van een oma of opa van een klasgenootje bijvoorbeeld begrijpen dat zijn of haar vriendje nu even verdrietig is en misschien zelfs empathisch meevoelen met het andere kind.
• “Daarnaast is een kind met een hoog EQ ook in staat om zelfstandig problemen op te lossen en – als oplossen niet mogelijk is – om de negatieve gevoelens die bij het probleem komen kijken te doorstaan, om ze daarna gewoon los te laten. Een emotioneel intelligent kind heeft dus meer controle over zichzelf en zijn omgeving.”

Waarom ‘emotioneel intelligent’ zijn erg belangrijk is voor je kind

EMOTIONELE VAARDIGHEDEN VOOR EEN GELUKKIG LEVEN

Dat een kind zijn emotionele vaardigheden voldoende ontwikkelt, is wel degelijk erg belangrijk voor een gelukkig en vlot verlopend leven. “Door als kind op een gezonde manier met onze gevoelens te leren omgaan, ontwikkelen we vaardigheden die we in de rest ons zijn leven kunnen meenemen.”

GEVOELENS KANALISEREN

“Emoties zijn een leidraad, maar kunnen ook knap lastig zijn. Als een kind niet leert om die lastige gevoelens voor zichzelf te begrijpen en ze op die manier ook al voor een stuk te kanaliseren, kan dat voor heel wat moeilijkheden zorgen;

Bijvoorbeeld: een kind dat nooit leert hoe hij zijn angst zelf onder controle kan krijgen, zal op termijn alle situaties die hem angstig maken vermijden.” Daarmee berooft het kind zichzelf waarschijnlijk niet alleen van tal van leuke ervaringen, maar ook van de kans op corrigerende positieve ervaringen die hem leren dat je niet voor alles waarvoor je je angstig voelt, ook effectief bang hóéft te zijn. “Op die manier wordt de angst in stand gehouden. Een kind dat daarentegen leert dat emoties ‘kneedbaar zijn’, heeft meer coping-strategieën tot zijn beschikking.”

MENTALE GEZONDHEID

Inzicht hebben in je eigen emoties en die op een constructieve manier kunnen verwerken is ook een belangrijke vaardigheid om mentaal gezond te blijven. Inzicht in eigen gevoelens maakt dat de wereld overzichtelijker wordt, en het leven gemakkelijker.

Mensen met een goed ontwikkeld EQ kunnen door dat inzicht rust brengen in hun complexe gevoelswereld – zelfs als ze onder emotionele druk of stress komen te staan. Doordat ze weten hoe ze zich voelen en waarom, kunnen ze hun gedrag daar ook op afstemmen en de intensiteit van hun gevoelens doen afnemen, eventueel door die naar buiten te brengen of die te delen met anderen.

“Wetenschappelijke studies tonen dan ook aan dat een goed ontwikkeld EQ samengaat met schoolsucces, een goede geestelijke gezondheid en een gezond sociaal aanpassingsvermogen”, zo legt Monica uit.

Hoe ondersteun je de emotionele intelligentie van je kind?

ZELF HET GOEDE VOORBEELD GEVEN

“Er eerst en vooral voor zorgen dat je zelf een goed patroon ontwikkeld hebt om met emoties om te gaan. Ieder van ons heeft via de opvoeding ideeën over emoties meegekregen die we met ons meedragen. Ouders moeten zich daarvan bewust zijn: ‘Wat zijn hun eigen ideeën en gedragingen rond emoties?’, ‘Praten ze zelf gemakkelijk over hun emoties?’.” Doen ze dat niet, dan kan het eventueel een signaal zijn om zelf aan de slag te gaan met emotieverwerking.

VEILIGE OMGEVING CREËREN

Een accepterende en niet-veroordelende houding creëert een veilige omgeving en stimuleert kinderen om over gevoelens te praten.

ALERT ZIJN

Als ouder kun je de emotionele vaardigheden van je kind versterken door alert te zijn op negatieve emoties bij je kind en dit te zien als een kans om de verbinding met je kind te versterken.

STIMULEREN OM TOT EEN OPLOSSING TE KOMEN

Belangrijk: De emotionele problemen van je kind overnemen en zelf proberen oplossen, is geen goed idee. Maar je kind stimuleren om zelf tot een oplossing te komen is wel de juiste weg. Als ouder kun je je kind coachen in het bedenken van oplossingen voor de problemen die aanleiding gaven tot de emotie.

GRENZEN STELLEN

“Natuurlijk blijven grenzen daarbij belangrijk. Je hoeft als ouder niet alle gedrag te accepteren: slaan en gooien kunnen uiteraard niet, maar het kind mag wél uiten wat het voelt en moet zich begrepen voelen. Dat laatste alleen lost vaak al veel op.”

Meer lezen over omgaan met gevoelens bij kinderen en opvoeding:

• Met je kinderen over gevoelens praten? 5 tips
• Je kinderen leren omgaan met negatieve gevoelens
• Trauma na mishandeling: zo kan je kinderen herkennen en helpen 

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!