Één op de vijf kinderen is niet volledig zindelijk op het moment dat ze naar school gaan en dat bezorgt ouders heel wat stress. Kind en Gezin wil die stress van ouders wegnemen. “We willen ouders informeren over de rijpheidssignalen en hoe je die herkent”, zegt Nele Wouters van het agentschap Opgroeien.

Onderzoek van het Steunpunt WVG toont dat 80% van alle ouders start met de zindelijkheidstraining zodra hun kind rijpheidssignalen vertoont. “Een mooi cijfer”, zegt Nele Wouters, “maar het wil natuurlijk ook zeggen dat 20% niet start op het moment dat het kindje er rijp voor is. Door de ouders op tijd -tijdens het contactmoment bij Kind en Gezin op vijftien maanden- te informeren, hopen we dat ze alert zijn voor deze ‘gevoelige’ periode. Dit is namelijk het ideale moment om met zindelijkheidsondersteuning te starten.”

Zindelijkheid: is je kindje klaar voor het potje?

Het is belangrijk dat je kindje al een aantal dingen kan, voor het klaar is voor de introductie van het potje. “Die rijpheidssignalen zitten op drie domeinen”, legt Christel Daenen, psychopedagoog bij Kind en Gezin, uit. “Om te beginnen moet je kindje bepaalde dingen begrijpen, zoals wat het potje is of wat ‘in’ en ‘uit’ betekenen.”

Daarnaast is het ook belangrijk dat ze een aantal dingen kunnen. “Ze moeten kunnen zitten en liefst ook al stappen, en moeten hun broekje zelf naar beneden kunnen doen. Ook de luier langere tijd droog kunnen houden is een teken, na een middagdutje bijvoorbeeld.”

De laatste voorwaarde is dat je kindje er interesse in heeft. “Maar dat zeggen ze je natuurlijk niet uit zichzelf. Jij zult het moeten aanbieden”. “Vergeet ook niet dat je kindje zich op dat moment in de peuterpuberteit bevindt”, vult Nele aan. “Op vragen waar je met ja of neen op kunt antwoorden, krijg je op die leeftijd doorgaans een neen. Zeg dus niet ‘wil jij op het potje komen?’, maar ‘als we klaar zijn met eten gaan we op het potje’. Zo voorkom je dat je als ouder een neen krijgt én je biedt je kindje een vaste structuur aan.”

Het is belangrijk om op die signalen te letten, want je kunt het moment om te starten met zindelijkheidstraining ook missen. “Dat klopt”, zegt Christel. “Als je na de leeftijd van dertig maanden start met zindelijkheidstraining is die gevoelige periode voorbij. Dan zijn die kinderen volop met andere vaardigheden bezig en zijn ze zich bovendien veel meer bewust van heel het gegeven, waardoor het vaak moeizamer verloopt en langer duurt. Daarom vinden we het zo belangrijk om die gevoelige periode in de kijker zetten.”

Zindelijk worden met een stappenplan

Kind en Gezin ontwikkelde een brochure met een handig stappenplan dat je kunt volgen als je op een ontspannen manier wilt starten met zindelijkheid.

“Je kunt eigenlijk heel vroeg beginnen, door met je baby te praten bijvoorbeeld”, weet Nele.” Vertel over wat je hier en nu aan het doen bent, bijvoorbeeld tijdens het verluieren, zodat die termen als nat en droog, pipi en kaka, een luier, vertrouwd worden voor je kindje.”

“Als ze wat groter zijn is spelen met water een aanrader, zodat ze het begrip nat en droog beter leren kennen”, vult Christel aan. “Kleien, smodderen en smossen helpt kindjes die het allemaal snel vies vinden. Daarnaast kun je natuurlijk ook boekjes lezen of filmpjes kijken over zindelijkheid.”

“Het is ook een goed idee om een beer of pop op het potje zetten of eventueel je kindje zelf met de kleertjes aan”, aldus Christel. “Je mag niet verwachten dat je een potje gaat kopen en dat je kindje meteen met zijn blote billen op die koude plastic gaat zitten, dat is een te grote stap voor de meeste peuters. Leg de lat niet te hoog en werk met kleine stapjes.”

“Is je kindje vertrouwd met het potje, is het tijd om het regelmatig te gaan gebruiken. Nu is het belangrijk om voldoende potmomentjes, liefst vijf tot zeven per dag, te voorzien en ze te koppelen aan een vast moment of activiteit. Voel je ook niet schuldig als het niet lukt. Je hebt kindjes die heel gefocust zijn op zindelijkheid op die leeftijd en er snel mee weg zijn, is je kindje verschillende vaardigheden tegelijk aan het ontwikkelen, dan kan het langer duren.” 

“Vergeet ook niet om alle betrokken partijen te laten samenwerken”, voegt Nele toe. “Niet enkel de ouders zijn hierin belangrijk, maar ook de opvang, oma en opa en de tante die af en toe komt babysitten. Dit noemen wij het plasteam. Voor hen hebben we een tijd geleden het plaspoort ontwikkeld, een soort heen-en-weer boekje waarin je info kunt delen. Het is belangrijk dat het kindje die structuur en herkenbaarheid overal en bij iedereen voelt. Zet het potje bijvoorbeeld overal in de keuken of in de woonkamer en hou dezelfde structuur aan.”

“Het blijft teamwerk”, weet ook Christel, “maar we merken toch dat ouders graag die laatste stap -we laten de luier uit- zelf voor hun rekening nemen. Wij raden aan om hiervoor voldoende tijd uit te trekken in een vakantieperiode of een verlengd weekend bijvoorbeeld. De paasvakantie die er nu aankomt misschien?”

“Voorzie een aantal dagen zonder luier en blijf zeker de eerste dag thuis zonder al te veel plannen. Sommige kindjes zijn er na een aantal dagen al goed mee weg en andere nog niet. Merk je dat het niet meteen lukt, dan kun je gerust even de luier terug aandoen en een stapje teruggaan.”

Beloningen?

Soms willen ouders hun kindje stimuleren met beloningen. Moedig je kindje gerust aan met een een complimentje of ‘bravo’. Belonen door een sticker of een koekje is niet nodig en kan onnodige druk bij je kind veroorzaken.

We zien dat kinderen hierdoor soms op de verkeerde manier gaan plassen. Ze beginnen te persen om toch een druppeltje in dat potje te krijgen, enkel en alleen om de beloning te krijgen. Dat is niet de juiste techniek.”

En als droog worden niet lukt?

“Er kunnen natuurlijk altijd dingen zijn die maken dat het moeizamer verloopt”, zegt Christel, “en daarom bieden wij nu die opvolging aan op consultatie. Ouders kunnen bij Kind en Gezin terecht bij een verpleegkundige, maar ook op ons gratis spreekuur ouderschap en opvoeding.

Elk Kind en Gezin-team heeft een psychopedagoog waar ouders bij terechtkunnen voor opvoedingsvragen maar ook als het slapen of het zindelijk worden moeilijk loopt. In een uurtje kunnen we samen met ouders vaak achterhalen wat er aan de hand is en hen verder op weg helpen om hun kindje te ondersteunen.”

“Het zijn vaak kleine dingen die een verschil kunnen maken”, weet ook Nele. “Mijn zoon is in die gevoelige periode geopereerd aan zijn oren, waardoor hij extra gevoelig was voor geluid. Een tip die ik kreeg was om een stukje toiletpapier in het potje te leggen, zodat het geluid gedempt werd. Heel erg simpel, maar het werkte.”

“Ik heb dus zelf gemerkt wat die ondersteuning op maat kan doen. We willen er zijn voor iedereen, helemaal gratis. In de vernieuwde brochure van Kind en Gezin vind je heel wat info, een stappenplan en tips om tijdig te starten en je kind samen met grootouders, kinderopvang, … op een positieve manier te helpen. Je krijgt een gratis exemplaar tijdens het consult van vijftien maanden. Je vindt die brochure en wel dertien vertalingen ervan -en heel wat andere nuttige filmpjes, tips en interviews info- ook op de website van Kind en Gezin.

Meer tips voor op het potje:

• Klaar voor potjestraining? 5x de schattigste wasbare oefenbroekjes
• Potjestraining: 12 tips die je moet lezen voor de start
• 5 veelgemaakte fouten tijdens potjestraining

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!