Vruchtwater: alles wat je wilt weten

Door Inge Moermans

03 feb 2021

Tijdens je zwangerschap is je baarmoeder gevuld met vruchtwater. Maar wat is het en waarvoor dient het? Wij zetten een paar vragen en antwoorden voor jullie op een rijtje.

Wat is vruchtwater?

Vruchtwater is het vocht in je baarmoeder tijdens je zwangerschap. Het wordt samengehouden door de vruchtzak die op zijn beurt uit twee vliezen bestaat: het chorion en het amnion.

Wanneer wordt het gevormd?

In het begin van de zwangerschap maakt de moeder het vruchtwater aan. In de eerste 14 weken van je zwangerschap wordt de vruchtzak gevuld met vocht uit je bloedsomloop. Het bestaat voor het grootste gedeelte uit water en voor een klein percentage uit zouten en cellen van je baby. Na ongeveer 4 maanden zwangerschap nemen de nieren van de ongeboren baby die taak over. Je baby slikt het vruchtwater in en urineert het vervolgens terug in het vruchtwater.

Het volume van het vruchtwater neemt toe naarmate de zwangerschap vordert. Op 16 weken bedraagt het volume vruchtwater 150 ml, na 7 maanden 1000 tot 1500 ml en op 37 tot 40 weken 700 tot 800 ml.

Waarvoor dient het?

Het vruchtwater heeft verschillende functies:

het beschermt tegen schokken van buitenaf
het helpt een constante omgevingstemperatuur voor de baby te handhaven
het bevordert de ontsluiting op het moment van de bevalling
dankzij het slikken ervan, traint je baby zijn ademhalingsstelsel en spijsverteringssysteem
het voorkomt dat de navelstreng wordt dichtgedrukt
je baby kan zich er ‘zwemmend’ in voortbewegen: zo kan hij zijn spieren alvast trainen
het beschermt tegen infecties (vruchtwater bevat antilichamen)
het gaat samengroeien van vingers/tenen tegen

Wat vertelt het vruchtwater nog meer?

Via een echo wordt er gecontroleerd of de maag/blaas van je baby vol/leeg is met vruchtwater. Op die manier kan men bekijken of de doorgang van mond naar maag, en van maag naar buiten (via de blaas) correct gevormd is.

Er wordt ook bekeken of de navelstreng ongeveer in het midden van de placenta ingeplant staat om zo optimaal voedingsstoffen door te geven aan je baby.

Ten slotte bekijkt men via echo of de placenta niet voor of tegen de baarmoedermond ligt. Dat kan bloedingen/loslatingen veroorzaken bij het krijgen van weeën. Een mama bij wie de placenta uiterst laag zit, krijgt een sectio (keizersnede).

Hoe ziet het eruit?

Vruchtwater, zeker als het niet als een golf komt, kun je verwarren met wat urineverlies of dunne vaginale afscheiding. Je kunt vruchtwater onder andere herkennen aan de kleur en geur. Meestal is vruchtwater helder en kleurloos, zoals gewoon water. Soms met witte vlokken erin. Vruchtwater ruikt zoet. Het ruikt duidelijk anders dan urine. Twijfel je? Contacteer dan gerust even de vroedvrouw of kinderarts.

BLOED

Er kan een beetje bloed bij zitten, waardoor het een roze kleur krijgt. Dit bloed is dan waarschijnlijk afkomstig van de baarmoederhals. Opgelet: Veel bloed in het vruchtwater is wel een alarmbel en kan van de placenta komen. Met écht bloederig vruchtwater moet je onmiddellijk naar het ziekenhuis.

GROEN, DONKERGEEL OF BRUIN

Als je baby zijn behoefte in het vruchtwater heeft gedaan, kan het groen, donkergeel of bruin van kleur zijn en/of slecht ruiken. Dit wordt meconiumhoudend vruchtwater genoemd. Als dit zo is, moet je bij het breken van de vliezen zo snel mogelijk naar het ziekenhuis. Bij mooi, helder vruchtwater en een baby die je goed voelt bewegen kun je nog rustig een douche nemen, je valies verder inpakken en dan naar het ziekenhuis vertrekken.

Wanneer breken de vliezen bij een normale bevalling?

Breken de vliezen voor de arbeid echt begint? Het is dan belangrijk om binnen de twee uur in het ziekenhuis te zijn of de vroedvrouw te bellen. Wanneer de arbeid toch niet volgt, wordt hij opgewekt binnen de 24 tot 48 uur. De kans op infecties is anders te groot. Enkel bij (extreem)prematuur breken van de vliezen rekt men de fase soms langer dan 48 uur. De moeder krijgt dan medicatie om de weeën tegen te houden en om infecties te voorkomen. Die beslissing wordt altijd door de gynaecoloog genomen.
Breken de vliezen niet voor de arbeid? Dan drukt het vruchtwater als een volle ballon op de baarmoederhals. Het vruchtwater helpt zo de baarmoederhals sneller te verwijden. Als dan je water breekt, heb je meestal al tussen de vier en tien cm ontsluiting.

Soms breken de vliezen niet vanzelf. Als de arbeid niet op gang komt of de ontsluiting enkele uren blijft stilstaan, kan je gynaecoloog de vroedvrouw de opdracht geven de vliezen te breken. Het hoofdje van de baby zal dan beter aandrukken op de baarmoederhals, waardoor alles vlotter kan verlopen. De meeste vrouwen ervaren een arbeid met gebroken vliezen pijnlijker als met staande vliezen.

Hoe doen ze dat? Ze breken je vliezen met een klein scherp ‘plastiekje’. De vliezen hebben geen zenuwen; het is dus pijnloos voor mama en baby. Omdat het fijn ‘plastiekje’ mee naar binnen moet kan dat vaginaal onderzoek op zich wel een beetje lastiger zijn. Goed in- en uitademen en ontspannen is de beste tip. Maar… moet het wel zo? Er zijn kinderen die geboren worden in de vliezen. Prachtig! De mythe wil dat dit ‘gelukskinderen’ zijn.

Wat gebeurt er daarna?

De vliezen komen samen met de placenta naar buiten en ze worden nagekeken op volledigheid. Als er stukjes achterblijven, kunnen die immers infecteren. Daarna kun je de placenta en vliezen eventueel mee naar huis nemen om onder een boom te planten. Vroeger hielden ziekenhuizen ze wel bij, maar nu worden ze soms weggegooid. De placenta zal enkel onderzocht worden bij afwijkingen (DNA) bij de baby. In sommige ziekenhuizen kun je je placenta en navelstreng ook doneren en er levens mee redden: navelstrengbloed zit namelijk boordevol stamcellen die mensen met leukemie of bloedziekten kunnen genezen! Hier lees je meer over navelstrengbloed doneren.

Met dank aan Sanne Schouben van Vroedvrouwenpraktijk Bewonder.

Ook interessant:

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!