Zwanger zijn en bevallen tijdens corona: alles wat je moet weten

Zwanger zijn en moeten bevallen in coronatijden: het roept bij heel wat vrouwen extra vragen – en toch ook een klein beetje angst – op. Lopen mijn baby en ik extra risico als we dadelijk op de bevallingstafel plaatsnemen, en mag mijn man wel mee naar het ziekenhuis? We vroegen het aan prof. dr. Jute Richter, hoofd van het verloskwartier UZ Leuven. Alles wat je moet weten over zwanger zijn en bevallen in corona-quarantaine op een rij!

Zwanger zijn in tijden van corona:

• Is het coronavirus extra gevaarlijk voor zwangere vrouwen? 

Er is voorlopig nog niet erg veel bekend over de impact van het nieuwe coronavirus op zwangere vrouwen, maar alle eerste indicaties wijzen erop dat de impact van COVID-19 niet groter is op een zwangere vrouw dan op andere vrouwen. “Er zijn tot nu toe nog niet erg veel zwangere vrouwen bekend die het virus hebben opgelopen, en de vrouwen die het wél opliepen zijn er niet erg ziek van geworden”, zegt professor dr. Jute Richter, verantwoordelijke van de verloskamer in UZ Leuven.

Op basis van die wereldwijde info hoeven zwangere vrouwen zich dan ook geen zorgen te maken, en volstaat het ook voor hen om de richtlijnen te volgen die in deze tijden gelden voor iedereen: blijf zoveel mogelijk binnen, was je handen regelmatig, vermijd contact met besmette personen en als je zelf symptomen vertoont, bel dan zo snel mogelijk naar je huisarts. Bij onduidelijkheid kun je ook altijd bellen naar je verloskundige, gynaecoloog of vroedvrouw.

• Kan ik het corona-virus overdragen op mijn ongeboren baby? 

Omdat het virus nog zo nieuw is, zijn ook hier weinig gegevens over, maar uit een recente studie die gepubliceerd werd in het medisch tijdschrift JAMA Pediatrics, blijkt dat zwangere vrouwen het virus waarschijnlijk wel op hun ongeboren baby kúnnen overdragen, maar dat dat in praktijk niet erg veelvoorkomend is. Van de 33 zwangere vrouwen met COVID-19 werden er maar drie baby’s geboren die ook positief testten op het virus.

Bovendien genazen de drie baby’s en hun moeders gewoon van het virus nadat ze behandeld werden voor de symptomen. In geen van de gevallen zorgde besmetting met het coronavirus voor extra complicaties bij de zwangerschap of bevalling of voor afwijkingen of niet-corona-gerelateerde gezondheidsproblemen bij de baby. “Hoe het zit met de impact van het virus op je baby in de eerste maanden van de zwangerschap, kunnen we natuurlijk nog niet weten, want zo’n gevallen zijn er nog niet”, aldus Jute.

• Wat met de hoge koorts die je door het COVID-19-virus kunt maken? 

“Sommige gevallen van COVID-19 gaan inderdaad gepaard met hoge koorts wat er bij zwangere vrouwen in principe voor zou kunnen zorgen dat ze vroegtijdige contracties krijgen, dat ze vroeger dan voorzien in arbeid gaan of dat ze kleinere kinderen krijgen. Maar dat geldt alleen als ze de koorts niet onder controle krijgen. Wordt die onmiddellijk getemperd met paracetamol of Dafalgan bijvoorbeeld, dan is er opnieuw geen probleem meer. De meeste zwangere vrouwen worden van het coronavirus trouwens niet erg ziek, dus de kans dat dit gebeurt bestaat, maar is erg klein.”

• Gaan echo’s en controles bij de gynaecoloog gewoon door? 

Jute: “De geplande echo’s (eentje in het eerste trimester, eentje in het tweede en een in het derde) gaan sowieso door. Om zoveel mogelijk te voorkomen dat zwangere vrouwen in een goed gevulde wachtzaal moeten plaatsnemen, wordt er in de meeste ziekenhuizen wel gekozen voor een meer gespreide regeling: afspraken worden verzet om niet te veel vrouwen te kort na elkaar te laten komen en alle niet essentiële onderzoeken of consultaties worden geschrapt. Jammer genoeg zijn er dat bij een zwangerschap niet zoveel: alle controles die je moet doorlopen zijn allemaal echt wel nodig. Je baby moet, zeker in die laatste maanden, goed gemonitord worden door een dokter of gynaecoloog.”

• Is het wel veilig om in de buurt van een ziekenhuis te komen? 

Jute: “Uiteraard is een ziekenhuis ook in deze tijden een veilige omgeving. Alle afdelingen zijn goed afgesloten van de COVID-19 afdeling en er is ook via Spoed een aparte ingang voor deze patiënten voorzien. Vooral de materniteitsafdeling zal nooit in contact komen met een COVID-19-patiënt: ik denk dat die afdelingen in zowat elk ziekenhuis zo ver mogelijk uit elkaar gehouden zijn. Komen er mama’s met het coronavirus binnen die moeten bevallen, dan is het natuurlijk een andere zaak. Voor hen is een aparte verloskamer en een apart stukje op de materniteit voorzien.

Gezonde mama’s zullen nooit tussen mama’s met COVID-19 komen te liggen. En ook het verplegend personeel is perfect voorzien om de overdacht van het virus te voorkomen: beschermende kledij, mondmaskers, handschoenen, een goede handhygiëne. Zwangere vrouwen moeten zéker niet bang zijn om naar het ziekenhuis te komen.”

• Thuisbevallen uit angst voor corona: goed idee of niet? 

Jute: “Kiezen voor een thuisbevalling omwille van corona als je dat eigenlijk niet van plan was, is zeker geen goed idee en raden wij dan ook ten stelligste af. Paniek of angst is nooit een goede raadgever, en al zeker niet om dit soort keuze op te baseren. Vrouwen die al van meet af aan graag thuis wilden bevallen en hiervoor een heel plan hebben uitgewerkt met een heel team van vroedvrouwen, dokters en verloskundigen, kunnen dat uiteraard nog steeds doen. Maar halsoverkop op deze methode overschakelen omwille van corona is echt geen goed idee en niet veilig.”

• Kan ik mij vroeger laten inleiden om niet tijdens de corona-piek te bevallen? 

Daar is het antwoord klaar en duidelijk: nee! Een bevalling vroeger inleiden kan alleen omwille van dwingende medische redenen: bijvoorbeeld wanneer de vliezen gebroken zijn, maar de weeën niet op gang komen of wanneer er door een gebrekkige werking van de placenta een risico is op zuurstofgebrek. Er is ook deze tijden geen reden voor vrouwen om te panikeren en om uit schrik voor overbezetting een vroegtijdige inleiding te vragen. Op de materniteit zal er altijd voldoende plaats beschikbaar blijven voor vrouwen die moeten bevallen.

• Zwanger en misschien besmet: wat moet ik doen? 

Jute: “Zwangere vrouwen die ziek worden en misschien besmet zijn met corona moeten vooral niet panikeren, maar wel thuisblijven. Drink voldoende, bestrijd eventuele pijn of lichte koorts met paracetamol (dat mag tijdens de zwangerschap). Worden de symptomen erger of word je erg ziek? bel dan naar je huisarts. Ga vooral niet in diens wachtkamer zitten of ren ook niet onmiddellijk naar Spoed. Even uitzieken is voor jou waarschijnlijk de boodschap.”

• Gaan voor een zogenaamde ‘corona-baby’: ja of nee? 

Je hoort het deze dagen natuurlijk overal: scenario’s die over een negental maanden een heuse babyboom voorspellen. Of zo’n genaamde ‘corona-baby’ echt een goed idee is, weet Jute nog zo niet: “Daar kan ik je geen wetenschappelijk antwoord op geven. We weten namelijk niet of besmet zijn met het coronavirus bij de verwekking of in de eerste maanden van de zwangerschap gevolgen heeft voor de ontwikkeling van de baby. Ik denk dat mensen hier vooral zelf over moeten beslissen. Maar mijn persoonlijke mening: met een paar maandjes extra wachten voor de zekerheid is alvast niks mis, toch?”

Bevallen in tijden van corona:

• Het is zover: langs waar ga ik het best het ziekenhuis binnen? 

Jute: “Overdag kunnen zwangere vrouwen gewoon binnen langs de hoofdingang. Voor wie ’s nachts moet bevallen is Spoed, net zoals anders, de juiste weg. Elke Spoeddienst beschikt momenteel over twee aparte en goed van elkaar afgescheiden ingangen: eentje voor COVID-19-patiënten, en eentje voor alle andere mensen die dringende zorgverlening nodig hebben.”

• Is er gevaar voor overbezetting tijdens de corona-piek? 

Jute: “Nee, de praktijken in de verloskamer en materniteit lopen gewoon door zoals anders. Op een paar mama’s na die zullen binnenkomen met COVID-19, en zo zullen er als de crisis vordert natuurlijk overal steeds meer opduiken, is er bij ons niets anders dan anders. Er is dan ook geen reden tot paniek wat de capaciteitsplanning betreft: die zal bij ons immers gelijklopen met een periode waarin er geen sprake is van een pandemie. Corona of geen corona: de materniteit blijft lopen, zwangere vrouwen die moeten bevallen zullen er immers altijd zijn en voor die vrouwen zal er ook altijd plaats zijn. Op een materniteitsafdeling gaan ook zeker geen bedden opgegeven worden om COVID-19 patiënten op te vangen.”

• Loop ik extra risico op besmetting tijdens de bevalling in het ziekenhuis? 

Jute: “Nee, een verloskamer is een steriele omgeving en bovendien zijn zowel de verloskundige als de materniteitsafdeling goed afgesloten van de afdelingen die COVID-19-patiënten opvangen. Bevallende mama’s die binnenkomen met een COVID-19-besmetting bevallen sowieso in een aparte verloskamers waar geen COVID-19-negatieve mama’s moeten bevallen.”

Ook het verplegend personeel is perfect op deze wissel afgestemd: indien mogelijk blijft het personeel dat zijn shift begint op een COVID-positieve afdeling hun hele werktijd daar. Indien dat niet mogelijk is wegens te weinig COVID-patiënten wisselt het verplegend personeel van beschermende kledij en voorzien ze de nodige hygiënische aanpassingen om overdracht te voorkomen.

• Wie mag er bij de bevalling aanwezig zijn? En wie mag op bezoek daarna? 

Jute: “Om de kans op besmetting met het coronavirus zo klein mogelijk te maken, is het aantal bezoekers ook op de materniteitsafdeling voorlopig beperkt: één bezoeker per mama per dag is de regel. Partners mogen – als ze zelf niet ziek zijn – natuurlijk bij de bevalling aanwezig zijn. Na de bevalling en de eerste uren krijgen ze de keuze: of ze blijven 24 op 24 bij de mama en hun kersverse baby en doen de hele kraamtijd in het ziekenhuis met z’n drietjes op één kamer uit. Of de vader kiest ervoor om na de eerste dag van de bevalling naar huis te gaan, en mag dan slechts één keer per dag voor een gelimiteerd aantal uren terugkeren.

“Dat laatste zien we vooral wanneer er nog kinderen in het gezin zijn: de vader keert dan naar huis om voor de rest van de kroost te zorgen. Komt de partner trouwens niet op bezoek, dan mag de mama per dag ook één andere bezoeker ontvangen. Wat we vooral willen voorkomen is een te grote passage in het ziekenhuis waarbij er voortdurend van binnen naar buiten en vice versa gegaan wordt, want dan is de kans op besmetting het grootst.”

• Mogen mijn andere kinderen op bezoek komen? 

Jute: “Geen broertjes en zusjes op de materniteit in deze tijd. Dat geldt trouwens ook voor alle andere afdelingen van het ziekenhuis: kinderen worden, tenzij ze zelf behandeld moeten worden, tijdens deze crisis zoveel mogelijk uit het ziekenhuis geweerd.”

• Mag ik een doula of eigen vroedvrouw bij de bevalling hebben? 

Jute: “Het is op dit moment niet toegestaan om naast je partner nog iemand van buitenaf bij de bevalling te vragen. Je eigen doula of bevallingscoach kunnen op dit moment dan ook niet. Door omstandigheden – als je bijvoorbeeld ziek bent – zou het ook kunnen dat je niet door je eigen verloskundige begeleid zult worden tijdens de bevalling. Kan je partner niet bij de bevalling zijn, omwille van ziekte of werk, dan mag je als mama natuurlijk wel één andere persoon kiezen om je bij te staan tijdens de arbeid en ook in de uren daarna.”

• Hoe lang mag/moet ik in het ziekenhuis blijven? 

Jute: “Vrouwen mogen, zeker als ze dat zelf willen, hun volledige kraamtijd in het ziekenhuis uitdoen: voor een natuurlijke bevalling is dat drie dagen en na een keizersnede zijn er dat vier. In de praktijk zien we dat veel vrouwen door de coronacrisis vroeger willen vertrekken en als mama en baby gezond zijn, is dat geen enkel probleem. In principe juichen we dat zelfs toe, maar vooraleer we mama’s laten vertrekken, willen we er wel zeker van zijn dat de thuiszorg verzekerd is.

Bovendien hoeven mama’s die wel graag willen blijven zeker niet bang te zijn: ook op de materniteit worden alle veiligheidsvoorschriften en regels wat betreft hygiëne deftig in acht genomen. Er is zeker geen extra kans op besmetting in het ziekenhuis.”

Bevallen bij (mogelijke) besmetting met corona:

• Wat als ik ziek word of symptomen van corona vertoon en moet bevallen? 

Jute: “Zwangere vrouwen die op dat moment besmet zijn met corona en die moeten bevallen komen best wel binnen via de speciale COVID-19-ingang. Zij bevallen in een speciaal voor COVID-positieve vrouwen voorziene verloskamer.”

Voor die afdelingen wordt per shift ook zoveel mogelijk hetzelfde verplegend personeel voorzien. Zo mogen COVID-positieve vrouwen in de meeste ziekenhuizen rekenen op een vroedvrouw die vier uur lang bij hen in de kamer blijft zonder van hun zijde te wijken. Na vier uur wordt de vroedvrouw vervangen door een andere.

• Is het gevaarlijk om te bevallen terwijl je besmet bent met COVID-19? 

Jute: “Wat de bevalling zelf betreft: de meeste zwangere vrouwen zijn niet zo ziek van het coronavirus en kunnen dus gewoon op de natuurlijke manier bevallen. Ze lopen ook geen risico op extra complicaties of moeilijkheden door hun ziekte op dat moment. Zijn de vrouwen natuurlijk wel erg ziek, dan zou het kunnen dat er een interventie nodig is, maar dat lijkt me eerder uitzonderlijk.”

• Draag ik het coronavirus automatisch over op mijn baby? 

Jute: “Het is zeker niet het geval dat vrouwen die tijdens hun bevalling besmet zijn met het virus dit ook noodzakelijkerwijs overdragen op hun baby. Integendeel zelfs: het lijkt eerder uitzonderlijk. In België zijn er nog geen gevallen bekend van vrouwen met COVID-19 van wie de baby het virus ook droeg. Waar COVID-positieve mama’s wel extra voorzichtig mee moeten zijn is met besmetting van hun baby in de uren en dagen daarna.”

• Kan ik het virus overdragen via borstvoeding of huid-op-huid-contact?

Jute: “Dat kan, dus voorzichtigheid is geboden. Vrouwen die COVID-positief zijn, wordt aangeraden om huid-op-huid contact met hun baby zoveel mogelijk te vermijden, hoewel dat anders na de geboorte net erg aan te raden is, natuurlijk. Ze bewaren liefst ook 2 meter afstand tussen hen en de baby en leggen die ook minimaal op die afstand te slapen. Wat besmette mama’s wel nog zeker kunnen doen, is borstvoeding geven. Moedermelk is immers heel goed om het immuunsysteem van je baby te boosten en speelt een belangrijke rol in de preventie van andere luchtweginfecties.

Wat wel erg belangrijk is, is dat mama’s alle hygiënevoorschriften tijdens het geven van de borstvoeding in acht nemen: draag zoveel mogelijk een mondmasker en was je handen grondig vooraleer je je kind aanlegt. Was die trouwens ook gewoon elke keer als je je baby opneemt of vasthoudt.”  

• Wat als mijn partner symptomen vertoont van het coronavirus? 

Jute: “Vertoont je partner symptomen van het coronavirus, dan mag die sowieso het ziekenhuis niet mee binnen. Hij zal dan ook niet bij de bevalling aanwezig mogen zijn. Mama’s wiens partner ziek is, mogen wel één andere persoon uitkiezen om hen bij te staan tijdens de bevalling. Eenmaal de vrouwen naar huis mogen, zondert de zieke partner zich best af. Vermijd zoveel mogelijk het contact met de mama en de baby, blijf zoveel mogelijk op 2 meter afstand en slaap indien mogelijk zeker niet bij elkaar.”

Meer lezen over ouderschap in tijden van corona:

• Belangrijk: laat je kindje ook in coronatijd vaccineren 
• Co-ouderschap tijdens corona: hoe pak je dat aan? 
• Do’s en don’ts tijdens de bevalling

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!