Steeds meer vrouwen wachten langer met kinderen: goed idee of niet?

Van Eva Longoria en Cameron Diaz tot onze eigen Nathalie Meskens en Natalia: jaar na jaar kiezen steeds meer vrouwen ervoor om hun kinderen te krijgen op een iets oudere leeftijd. Vooral in de categorie 40+ stijgen de cijfers. Maar waarom stellen zoveel vrouwen hun zwangerschap met een paar jaartjes uit? En is dat eigenlijk wel zo’n goed idee?

Waarom we langer wachten met een kind

Dat steeds meer vrouwen langer wachten met het ‘kopen’ van hun eerste kind, is een trend die niet langer onder stoelen of banken te steken valt. Terwijl er in ons land in 2015 zo’n 1.283 vrouwen ouder dan 39 hun eerste kind kregen, waren dat er in 2017 al 1.410. Jaar na jaar blijven die cijfers trouwens stijgen.

Hoe dat komt? Daarvoor zien prof. dr. Hendrik Cammu, gynaecoloog bij het UZ in Brussel en dr. Inge Pasteels sociologe aan de PXL Hogeschool, vier belangrijke redenen opduiken: 

• Inge Pasteels: “Ten eerste zijn we veel meer gericht op ontwikkeling en zelfontplooiing: mensen gaan langer studeren, blijven een beetje langer thuis wonen, waardoor ze gemiddeld ook later een partner tegen het lijf lopen, zoeken wat langer rond naar de job die echt bij hen past en willen dan liefst ook nog een beetje een stabiele carrière uitbouwen vooraleer er aan kinderen gedacht kan worden.”
• Hendrik Cammu: “Daarnaast leven we ook in een genotscultuur: de meeste mensen – ikzelf hoor daar trouwens ook bij – willen eerst nog een beetje van het leven genieten vooraleer ze dat aan banden gaan leggen door er een paar kleine kinderen bij te nemen. We genieten van onze vrijheid: gaan op reis, leven op iets grotere voet en schuimen festivals af vooraleer we beslissen om ons definitief te settelen.”
• “Nog een reden om wat langer te wachten met kinderen, is geld: vaak kiezen koppels ervoor eerst wat financieel kapitaal op te bouwen, vooraleer ze aan die duurdere periode in hun leven beginnen. Doordat ook onze carrière een beetje opschuift door het langer studeren, schuift die grens ook weer mee op.”
• Inge: “Tot slot, is er nog een belangrijke reden voor vrouwen om na hun veertigste nog opnieuw een kind te willen: herpartnering en nieuw samengestelde gezinnen. Veel vaker dan vroeger gaan koppels uit elkaar, en bouwen we weer iets nieuws op met een tweede partner. De drang om ook met die tweede partner nog een of meer kinderen te krijgen, is blijkbaar relatief groot.”

Zwanger op latere leeftijd: goed idee?

Medisch gezien is wachten met kinderen tot na je veertigste natuurlijk geen goed idee, zegt Cammu. “Een zwangerschap is erg intensief voor je lichaam: er verandert op die paar maanden tijd zoveel in de fysiologie van je lijf, dat dat best zo fit mogelijk is. Vergelijk die veranderingen gerust met de inspanningen die topsporters moeten doen. Zo stijgt je hartslagvolume bijvoorbeeld met 40 procent, waardoor je hart veel harder moet pompen om rond te komen en zal ook de filtratie van je nieren een niveautje hoger moeten schakelen.

Al die veranderingen zijn veel makkelijker te dragen voor een jong lichaam, dan voor een iets oudere vrouw. Moeders lopen dan ook extra risico op zwangerschapskwaaltjes. Ook de kans om effectief zwanger te geraken zelf, gaat er natuurlijk op achteruit. Met als voornaamste gevolg dat we de laatste jaren ook een enorme stijging zien in het aantal zwangerschappen dat kunstmatig tot stand komt: terwijl in 1991 nog maar zo’n 2,1 procent van alle zwangerschappen aan de hand van ivf of inductie gebeurden, steeg dat percentage in 2020 tot zo’n 7,7 procent.

Ruw geschat wil dat zeggen dat een op de dertien zwangerschappen vandaag het resultaat is van zwangerschap bevorderende technieken. Dat is best veel. Wil dat zeggen dat vrouwen onvruchtbaarder geworden zijn? Helemaal niet: het wil gewoon zeggen dat ze er collectief wat later aan beginnen en ook vooral dat eens ze er wél klaar voor zijn, het plots snel moet gaan. Er is veel minder tijd en geduld om van stap één naar een uiteindelijke zwangerschap te gaan.”

Zwanger worden: wanneer doen we dat best?

Cammu: “Vanuit een puur fysiek standpunt gesproken, is een vrouwenlichaam het meest geschikt om aan kinderen te beginnen tussen de 24 en de 34 jaar. Als je alle sociaal-maatschappelijke en mentale aspecten meerekent, verandert dat tijdsraam natuurlijk een beetje. Over het algemeen luidt het advies: vermijd uitersten. Koop je kinderen tussen de 25 en 35 jaar, dan gaat je lichaam er het minst onder lijden en is de kans dat je ook financieel en psychosociaal al een beetje gesetteld bent groot.

Na je 35ste gaat je fysiek er gradueel lichtjes op achteruit: van je 24ste tot je 34ste is dat ook al zo, maar dan zijn de veranderingen verwaarloosbaar. De curve met moeilijkheden en complicaties stijgt wel, maar eigenlijk gaat het om een soort van ‘vals plat’. Van je 34ste tot je 40ste stijgt de curve iets feller, en vanaf je 40ste komt het tot een soort piek die steeds steiler naar omhoog loopt.”

Kwaliteit van het zaad: hoe zit het bij mannen?

Of er ook bij mannen een fysieke limiet aan het vaderschap verbonden is? Cammu: “Die link is er ergens wel, maar natuurlijk veel minder strikt dan bij vrouwen. Hier onderzoek naar doen, is trouwens heel moeilijk. Toch tonen sommige onderzoeken aan dat er wel degelijk een link zou zijn tussen de leeftijd van de vader en de kans van een kind op autisme of bepaalde afwijkingen aan de chromosomen. Let wel: het gaat hier om erg kleine cijfertjes achter de komma.”

“Wat hier belangrijker is dan pure biologie, is het psychosociale effect: wat doet het met een kind als hij een vader heeft van achteraan de vijftig á zestig? Veel samen spelen zal er niet inzitten en nog voor het kind goed en wel in z’n puberteit zit, zou het kunnen dat vaderlief er al niet meer is. Ook op dat vlak lijkt het me weer goed om niet in uitersten te vervallen.”

Fit blijven: zo houd je je lichaam warm

Of er iets is dat vrouwen zelf kunnen doen om hun lichaam zo lang mogelijk ‘fit’ te houden voor kinderen? Cammu: “Zeker. Omdat een zwangerschap zo’n krachttoer is voor je lichaam, geldt: hoe fitter de vrouw, hoe beter. Vrouwen die gezond eten, gezond leven, voldoende sporten en er een gezond werkritme en een goed stressmanagement op nahouden, houden hun lichaam zo optimaal mogelijk ‘klaar’ voor het krijgen van een kind.

Dat wil natuurlijk niet zeggen dat wie maar zo gezond mogelijk leeft en veel sport, wel probleemloos kan wachten tot z’n 45 om aan kinderen te beginnen. Zo werkt het dus niet.”

Zwanger op latere leeftijd: ook voordelen?

Heeft het ook voordelen om wat langer te wachten om een kroost uit te bouwen? Cammu: “Absoluut: het is helemaal niet omdat je lichaam op je 24ste klaar is om een kind te krijgen, dat jij dat ook bent, integendeel zelfs. Aan het ritme waarop ons leven tegenwoordig draait, is het mentaal gezien zelfs beter om ietsje langer te wachten. Met die hele focus op zelfontplooiing en persoonlijke ontwikkeling, duurt het gemiddeld iets langer dan vroeger vooraleer twintigers tot volledige rijpheid komen. Neem daar nog het uitrollen van een degelijke financiële basis en de stabiliteit van een vaste partnerrelatie en een warm gezin bij, en je bent toch wel wat jaartjes verder.

Daar lijkt ook Inge Pasteels het klinkend mee eens: “Als medisch gezien alles snor zit, hoeft een iets oudere moeder helemaal niet negatief te zijn. Die vrouwen kunnen meestal immers rekenen op een veel stabielere carrière, met een stabiel inkomen en op een stabiele gezinssituatie. Voor het welzijn van je kind zijn die dingen minstens even belangrijk dan een fysiek gezond en jong lichaam.” 

Work-life en durven springen

Wat nog belangrijk kan zijn om op orde te hebben voor je aan kinderen begint? Inge: “Je work-life balans. En ook die is vaak wat beter in evenwicht bij iets oudere vrouwen: zij kunnen al rekenen op een carrière van een aantal jaren en hebben bijgevolg ook een iets stabielere positie op vlak van werkzekerheid. Daardoor hebben ze mentaal en praktisch wat extra ruimte gewonnen om hun hoofd helemaal in te stellen op kinderen en om zich bezig te houden met de opvoeding.”

Al hoeft dat laatste natuurlijk niet te gelden voor iedereen: “Er zijn ook vrouwen die op hun 35ste net op het hoogtepunt van hun carrière zitten. Voor hen wordt het natuurlijk iets lastiger.” In dat geval lijkt het advies van Cammu: “Als je echt kinderen wilt, ga er dan toch maar voor: je zult altijd een reden kunnen vinden om het nog wat uit te stellen, of je dat nu doet voor je carrière, voor die ene verre reis of voor nog wat anders. Ooit komt het moment waarop je gewoon moet durven springen en zeggen: nu ga ik ervoor!”

Meer lezen over zwangerschap en mama zijn:

• Overweeg je een derde kind? Denk dan hieraan 
• Zelfzorg voor drukke mama’s: zo zorg je ook goed voor jezelf 
• Wat als zwanger worden niet meteen lukt? 

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!