Is mijn baby hoogsensitief? HSP-expert Bieke Geenen geeft uitleg
Er is al veel geschreven over hoogsensitiviteit, ook bij kinderen. Maar wat met hoogsensitieve baby’s? Ze komen net uit een warme en veilige omgeving meteen de drukke wereld in. Geen wonder dat het soms wat te veel wordt. Hoe zie je of je baby effectief hoogsensitief is en hoe ga je er als ouder best mee om? Dat vroegen we aan Bieke Geenen, expert hoogsensitiviteit, therapeut en auteur van het boek ‘Hoogsensitief ouderschap’.
Is mijn baby hooggevoelig?
Bieke: “Als baby’s geboren worden, zijn ze allemaal hoogsensitief. Ik bedoel daarmee dat de hersenen nog niet voldoende ontwikkeld zijn, waardoor alle baby’tjes heel prikkelgevoelig zijn.
Bij een niet-hoogsensitief kind zal het brein anders ontwikkelen waardoor het beter tegen prikkels kan. Bij hoogsensitieve kinderen blijft die prikkelgevoeligheid zeer groot.
De grote moeilijkheid bij baby’s is dat ze niet kunnen praten. Van zodra kinderen kunnen praten krijg je ook inkijk in wat ze denken en voelen. Je kind gaat uiting geven aan wat er in zijn hoofd zit met moeilijke en filosofische vragen als gevolg, maar evengoed met fantasie.
Dat laatste is een talent, het piekeren eerder een valkuil. Vraagt je peuter dus ineens ‘waarom gaan we dood’, dan mag er een belletje gaan rinkelen, want dan verwerkt je kindje wel heel diep voor zijn leeftijd.
Er zijn natuurlijk wel al onderzoeken gedaan naar hoogsensitiviteit bij baby’s. Eén ervan bestudeerde hoe baby’s reageerden op verandering. We weten dat hoogsensitieve kinderen – en ook volwassenen – heel veel moeite hebben met verandering en loslaten.
De onderzoekers gingen kijken hoe baby’s reageren op verandering in een crèche (een nieuwe verzorgster die het team versterkt of verandering in het eetpatroon bijvoorbeeld) en konden meteen twee groepen onderscheiden.
Een eerste groep baby’s merkte de kleine veranderingen niet op en had weinig moeite met grotere veranderingen. Aan de andere kant had je een groep die de kleinste details meteen opmerkten en er ook slecht op reageerden.
Ook de ouders werden ondervraagd, want de grootste problemen doken pas thuis op, na een dag in de crèche, of bij het afzetten de volgende ochtend.”
Over orchideeën en paardenbloemen
Bieke: “De eerste groep vergeleken de onderzoekers met paardenbloemen en de tweede met orchideeën. Een paardenbloem past zich namelijk makkelijk aan aan de omstandigheden en groeit overal. Terwijl een orchidee een erg delicate bloem is die de juiste randvoorwaarden nodig heeft om te kunnen bloeien.
Pas op, ik vind het belangrijk om mee te geven dat beide bloemen even mooi zijn, maar de ene heeft net iets meer nodig om te kunnen bloeien. Zo hebben hoogsensitieve kinderen veel meer veiligheid, voorspelbaarheid. Ze hebben meer hechting nodig om zich goed te voelen en te kunnen floreren, terwijl het bij andere kinderen gewoon net iets makkelijker gaat.
Hoogsensitieve kinderen hebben iets meer randvoorwaarden nodig om te kunnen floreren. Daarom vergeleken de onderzoekers hen met orchideeën
Wij hebben hier thuis zowel een orchidee als een paardenbloem. Het is pas door er van beiden eentje te hebben dat we hebben gezien dat onze zoon Tuur hoogsensitief was.
Hij huilde erg veel, maar was geen typische huilbaby. Zolang hij bij mij was, was hij rustig. Reageert je kindje dus anders als hij nabij is, dan kun je dat zien als een indicatie van mogelijke hoogsensitiviteit.
Het is namelijk zo dat hoogsensitieve baby’s en kinderen opladen als ze dicht bij jou zijn. Eigenlijk geeft jouw kind door te huilen heel mooi aan dat hij die nabijheid op dat moment nodig heeft.”
Spiegelneuronen bij een hoogsensitieve baby
Bieke: “Het is niet eenvoudig, want met een kindje dat veel huilt, ben je sneller ongerust en misschien gestresseerd. Maar het is belangrijk dat je op dat moment zelf rustig bent.
Hoogsensitieve kinderen hebben namelijk heel veel spiegelneuronen. Huil jij, dan huilt je kind mee. Als jij stress hebt, pikken ze dat op en ervaren zij ook stress. Hier is het heel belangrijk om rust en vertrouwen te vinden als ouder.
Als je rekening houdt met het vermoeden van hoogsensitiviteit, zul je het sneller als ‘normaal’ gaan zie. Daardoor ga je je minder zorgen of je onzeker voelen. Ik wil er wel aan toevoegen dat het natuurlijk belangrijk is om te allen tijde medische problemen uit te sluiten. Als je baby huilt, kan het ook dat hij pijn heeft.
Onze zoon droeg de wereld op zijn schouders, terwijl onze dochter er vrolijk door fietste
Bij ons werd het duidelijk toen onze dochter geboren werd. Tuur was slechts zes maanden oud toen ik zwanger werd van Fran. Ze zijn dus heel erg snel na elkaar geboren, wat maakte dat de verschillen meteen opvielen.
Fran was altijd rustig, sliep en at goed en wij deden net hetzelfde. Bij Tuur hadden we intussen alle eventuele medische problemen uitgesloten en toch zag je dat enorm verschil.
Dezelfde twee mensen hadden het kind gemaakt, ze zijn geboren onder dezelfde omstandigheden en kregen dezelfde opvoeding. En toch leek alles voor Tuur zoveel moeilijker. Mijn man omschreef het als ‘het lijkt alsof hij de wereld op zijn schouders draagt’. Terwijl Fran er vrolijk door fietste :-)”
Prikkels vermijden kun je niet
Bieke: “Je kleintje zal overprikkeld raken, dat kun je onmogelijk vermijden. Bij hoogsensitieve kinderen staat de thalamus in de hersenen wat groter open zodat er meer prikkels binnenkomen. Wat je wél kunt doen is voldoende prikkelarme momenten inlassen zodat je baby of kind de tijd en ruimte krijgt om te ontprikkelen.
Vergeet echter niet dat deze kinderen ook enorm nieuwsgierig kunnen zijn en ook behoefte hebben om uitgedaagd te worden. Volledig prikkelarm gaan heeft in de meeste gevallen geen zin.
Ik probeer het even concreet te stellen. Het is niet zo dat je met een hoogsensitief kind niet naar een familiefeest kunt gaan. Maar hou bijvoorbeeld de rest van de dag vrij.
Hou er best rekening mee dat de nacht die erop volgt moeilijk gaat zijn en je kind misschien bij jou gaat willen slapen om voldoende te kunnen opladen. Je zou er ook voor kunnen kiezen om slechts twee uurtjes naar het feest te gaan, helemaal in het begin of op het einde, als het misschien minder druk is.
Het is niet zo dat je met een hoogsensitieve baby niet naar een familiefeest kunt gaan, maar hou er rekening mee dat hij nadien moet ontprikkelen en opladen
Je mag ook gerust je kindje dicht bij je houden op het feest in de plaats van hem van de ene arm naar de andere te laten gaan. Persoonlijk heb ik in die periode heel wat leugentjes om bestwil gebruikt. Het was niet ideaal, maar het was op dat moment voor mij makkelijker dan uitleggen dat je een hoogsensitief kind hebt.
Ik liet Tuur dan bij me in de draagzak zitten en zei dat we een vermoeden hadden dat hij met een virusje zat en dat we niemand wilden besmetten. Bij onze leeftijdsgenoten kunnen we tegenwoordig gelukkig wél eerlijk zijn.
Zij zijn intussen meer vertrouwd met wat hoogsensitiviteit is. Maar bij sommige tantes en nonkels is dat leugentje om bestwil vaak makkelijker.”
Ik heb in de periode dat mijn kinderen klein waren veel leugentjes om bestwil gebruikt. Dat is vaak gewoon makkelijker dan uitleggen dat je kind hoogsensitief is
Geef je kind nabijheid
Bieke: “Ontprikkelen kan door je kindje nabij te houden, maar ook een badje of massage kan zeker helpen. Heel regelmatig eten werkt meestal ook goed. Dat gaat dan niet om grote hoeveelheden, maar eventjes aanleggen aan de borst of een klein flesje bijvoorbeeld. Ook kauwen werkt ontprikkelend.
Laat je ook niet van de wijs brengen. Als je een hoogsensitief kind hebt, dan heeft hij die nabijheid écht nodig. Dat heeft absoluut niets met verwennen te maken.
Je kind is belangrijker dan de mening van een ander en jij voelt het best aan wat hij nodig heeft. Wordt je baby rustig van jouw nabijheid en vormt dit voor jou geen probleem: doen!
Hetzelfde geldt voor een kindje dat bij jullie op de kamer of in bed slaapt. Wat telt op dat moment is of jullie het oké vinden en of het kan binnen jullie relatie. Niet wat je schoonmoeder of de buurvrouw ervan vindt.
Laat je niet van de wijs brengen. Een hoogsensitief kind heeft jouw nabijheid nodig. Dat is geen verwennerij
Je zult vaak goedbedoelde raad krijgen die voor jouw kindje niet van toepassing is. Sterker nog: geen enkele traditionele training zal werken voor een hoogsensitief kind. Heb je een vermoeden dat je baby hoogsensitief is, leg je de traditionele boeken zoals bijvoorbeeld ‘Oei, ik groei’ best weg.
Voor andere kinderen werkt dit prima en zal die voorspelbaarheid geruststellend werken, maar voor jouw hoogsensitief kind niet. Bovendien zul je er enkel onzeker van worden. Wat doe ik verkeerd? Waarom volgt mijn baby de stapjes niet? Je stelt je eindeloos veel vragen.”
Lifechanger voor hoogsensitieve kinderen en ouders
Bieke: “Als ik één tip mag geven: koop een noisecancelling-hoofdtelefoon voor als je kindje huilt. Begrijp me niet verkeerd, je checkt als ouder natuurlijk eerst de basisbehoeften: heeft je kindje honger, een propere luier nodig of pijn. Kun je dat allemaal uitsluiten, mag je ervan uitgaan dat je kind een manier zoekt om de stress te laten zakken.
Je gebruikt de hoofdtelefoon enkel zodat jij het kunt verdragen dat je baby wat huilt en zeurt op het moment dat je hem bij je hebt en hem troost. Als je weet dat hij geen pijn heeft en eigenlijk enkel prikkels aan het verwerken is in jouw nabijheid, dan is dat makkelijker met een hoofdtelefoon.
Huilen is voor je kindje stress release, maar het is ook vertellen. Niet abnormaal dus dat het er op dat moment uit moet.
Maak dus een playlist met muziek waar jij je goed bij voelt en rustig van wordt. Hierdoor ga je vermijden dat je eigen stress ook stijgt, zeker als je zelf ook hoogsensitief bent. Als jij stress hebt, neemt je kindje het namelijk over en dat is het laatste dat je wilt.”
Zelf ook hoogsensitief?
Bieke: “Ik geef graag nog een belangrijke tip mee. Als jij als ouder voelt dat jij stress hebt of overprikkeld bent, en je partner of iemand anders is in de buurt, geef dan even de fakkel door. Anders komt jouw overprikkeling bij op het stapeltje van je kind. Op dat moment is het aan jou om even te eten of met je voeten in een magnesiumbad te gaan zitten (magnesium helpt je lichaam om stress te verminderen, nvdr). Zo kun jij opnieuw opladen om nadien voor je kind te kunnen zorgen.
Ben je zelf hoogsensitief én heb je een hoogsensitieve baby, dan is er niemand die je baby beter begrijpt, maar het versterkt elkaar ook enorm. De kans is reëel dat – als je zelf hoogsensitief bent – je kind dat ook is. Dat hoeft niet zo te zijn, maar hou er rekening mee.”
Een hoogsensitieve baby in de crèche
Bieke: “Ik krijg regelmatig de vraag of een hoogsensitieve baby wel naar de crèche of onthaalouder kan. Natuurlijk! Je hoeft een hoogsensitieve baby écht niet thuis te houden van de crèche, maar probeer je avonden wel naar zijn noden te organiseren.
Laat je partner bijvoorbeeld koken zodat jij je kindje dichtbij jou kunt houden. Na het eten wissel je af en zorg jij dat jij opruimt en wat administratie doet bijvoorbeeld terwijl je partner er voor je baby kan zijn. Het is een kwestie van evenwicht vinden en ervoor zorgen dat je kindje voldoende prikkelarme momenten heeft waarin hij opnieuw kan opladen.
Een hoogsensitieve baby die overprikkeld is en niet kan opladen kan huilen, maar ook koorts maken of zelfs overgeven
Doe je dat niet, dan gaat je baby lichamelijke ongemakken vertonen. Een overprikkeld kind dat niet opnieuw kan opladen gaat niet enkel huilen, maar kan zelfs koorts maken of overgeven. Het systeem is gewoon overbelast.
Koorts maken is een manier om te reageren en te verwerken. Normaal als reactie op een virus of bacterie, maar bij hoogsensitieve baby’s of kinderen kan dat een gevolg zijn van overprikkeling. Het lichaam gaat vechten tegen dat overbelaste systeem. De stress en spanning kunnen zelfs op de maag slaan, waardoor je kindje geen hap meer binnen krijgt of net gaat overgeven.”
Aanpassingen voor een hoogsensitieve baby
Bieke: “Kinderverzorgsters en onthaalouders staan sowieso al te veel onder druk. Je kunt dus niet verlangen dat je kind een voorkeursbehandeling krijgt, dat is praktisch niet mogelijk. Er zijn natuurlijk een paar kleine dingen die je kunt meegeven die niet noodzakelijk meer werk met zich meebrengen.
Stel dat je hoogsensitieve baby gevoelig is voor geluid, dan kun je vragen om hem liever een zacht speeltje te geven dan een rammelaar die erg veel lawaai maakt. Zet je kindje liever niet naast een druk kind of in het midden van de tafel of op de speelmat, maar aan de rand.
Dat zijn haalbare dingen, die er ook voor gaan zorgen dat hij beter slaapt, wat enkel positief is voor de crèche. Zorg ook dat je kindje het juiste rompertje draagt dat niet prikkelt of knelt en geef zijn favoriete knuffeldoekje mee.
Is er de mogelijkheid, bekijk dan zeker of je kindje elke dag een volledige dag naar de crèche moet gaan. Misschien is er een oma of opa die een deel van de zorg op zich wilt nemen of kun jij of je partner je werk anders organiseren of genieten van ouderschapsverlof?
Kan het niet anders dan dat je kind elke dag fulltime naar de crèche moet, probeer er dan ‘s avonds ten volle te zijn voor je kleintje. Misschien is het zelfs beter om hem dan nog een half uurtje later te gaan halen, maar de boodschappen al gedaan zijn, of het eten al is voorbereid.”
Het afscheid bij een hoogsensitieve baby
Bieke: “Ook het afscheid ‘s morgens is vaak moeilijk voor hoogsensitieve kinderen. Zorg er dan voor dat er geen tijdsdruk op zit, want dat gaat alles nog moeilijker maken.
Het kan zijn dat je hoogsensitieve baby huilt omwille van de stress die jij voelt omdat je op tijd op je werk moet zijn. Sta gerust een kwartiertje of half uur vroeger op, hoe pijnlijk dat ook mag klinken, dat zal lonen!
Staat er een verandering op til in de crèche, een nieuwe groep of medewerker bijvoorbeeld, dan kun je dat je baby nog niet zeggen. Maar jij kunt er wel rekening mee houden dat je kindje hierop zal reageren.
Ook andersom, zijn er veranderingen thuis, geef het door aan de crèche. Communicatie is heel belangrijk!
Hou er zo vroeg mogelijk rekening mee dat je kind hoogsensitief kan zijn en voer kleine veranderingen door. Het is gewoon een mooie manier om kinderen zich in deze wereld te laten ontwikkelen
Vaak lijken het kleine dingen, maar voor jouw kind én voor jou maakt het een wereld van verschil. Ik vind het enorm belangrijk om er zo vroeg mogelijk rekening mee te houden dat de mogelijkheid bestaat dat je een hoogsensitieve baby of kind hebt.
Dat zijn geen grote aanpassingen en het wordt een routine. Rekening houden met emoties, daar heeft elk kind baat bij. Het is gewoon een heel mooie manier om kinderen zich in deze wereld te laten ontwikkelen.”
Meer weten over Bieke Geenen? Neem een kijkje op haar website of Instagram-account.
Haar boek ‘Hoogsensitief ouderschap’ werd uitgegeven bij Lannoo en is onder meer hier verkrijgbaar.
Meer over hoogsensitiviteit:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!