Tijdelijk minder gaan werken? Dit zijn de mogelijkheden

Een fulltime job combineren met de zorg voor je gezin en je familie, het kan je naar adem doen happen. Even minder gaan werken kan nét dat beetje extra zuurstof geven. Dit zijn alle mogelijkheden op een rijtje.

Minder gaan werken: meer tijd voor anderen of jezelf

Wil je er op woensdagnamiddag zijn voor je kinderen? Zijn je voltijdse job en de zorg voor je zieke moeder niet meer te combineren? Wil je een nieuwe draai aan je loopbaan geven, maar heb je tijd nodig voor een nieuwe opleiding? Nader je de zestig, en droom je ervan die laatste jaren van je carrière deeltijds te gaan werken? Als je een erkende reden hebt, dan kun je gedurende een bepaalde periode minder gaan werken en ondersteunt de overheid dat met een tijdelijke, maandelijkse vergoeding. Let wel, op die manier minder gaan werken is niet altijd een vanzelfsprekend recht!

Verschillende systemen om minder te gaan werken

Dit soort ‘verlof’ kun je via verschillende systemen nemen:

• Thematische verloven (voor alle sectoren): ouderschapsverlof, palliatief verlof en verlof voor medische bijstand.
• Tijdskrediet (voor de privésector): tijdskrediet met motief en de landingsbaan.
• Loopbaanonderbreking (voor de openbare sector).

Systeem 1: thematisch verlof

1. Ouderschapsverlof

Uit nationaal en internationaal onderzoek blijkt dat ouders heel graag meer tijd zouden willen doorbrengen met hun jonge kinderen. Dan is kiezen voor ouderschapsverlof slimmer dan deeltijds te gaan werken of te stoppen met werken. De voordelen?

• Via ouderschapsverlof krijg je een uitkering,
• ben je beschermd tegen ontslag
• en kun je na afloop je job en werkregime weer opnemen.

Wanneer kan het?

• Ouderschapsverlof kun je opnemen per kind, tot ze 12 zijn. Heeft je kind een handicap, dan kan dit tot 21 jaar.
• In de privésector en bij de lokale en provinciale besturen kun je dit verlof aanvragen na één jaar dienst. Concreet kun je ouderschapsverlof krijgen als je in de loop van de 15 maanden vóór de aanvraag gedurende 12 maanden – niet noodzakelijk opeenvolgend – door een arbeidsovereenkomst met je werkgever verbonden bent. In de openbare sector kan dit meteen nadat je in dienst treedt.

Hoe neem je het op?

• Je werkt 4 maanden niet.
• Je werkt 8 maanden halftijds.
• Je werkt 20 maanden 4/5.
• Nieuw: je werkt minstens 10 maanden (en maximaal 40 maanden) 1/10 minder, wat neerkomt op een halve dag per week of een hele dag om de twee weken.
• Nieuw: je neemt je ouderschapsverlof op per week, bijvoorbeeld om schoolvakanties te overbruggen. Ook interessant bij co-ouderschap.

Hoe vraag je het aan?

Je stuurt een aangetekende brief naar je werkgever, in principe ten laatste drie maanden voor de gewenste begindatum. In principe kan de werkgever je vraag niet weigeren, maar ze wel met maximum zes maanden uitstellen. Je krijgt dan een aanvraagformulier van de RVA, dat je terugstuurt, per post of via mysocialsecurity.be (dat gaat in principe sneller). Een gedetailleerde beschrijving van de inhoud van je brief en de procedure vind je op hier.

STEEDS MEER VADERS NEMEN OUDERSCHAPSVERLOF

Het zijn nog steeds moeders die het vaakst ouderschapsverlof aanvragen. In 1997, bij de invoering van het systeem, maakten ze nog 90% van de aanvragen uit. Vandaag is dat nog altijd twee derde.

Maar ook de groep vaders die ouderschapsverlof opneemt, groeit. Mannen nemen het vaakst ouderschapsverlof tussen 35 en 40 jaar, bij vrouwen piekt het tussen de leeftijd van 30 en 35 jaar.

Bron: RVA

VRAAG VAN EEN LEZERES

“Ik heb kinderen in de lagere school en zou graag mijn ouderschapsverlof opnemen, met een vrije dag op woensdag. Maar wat betekent dit voor mijn carrière? Geef ik hiermee aan mijn werkgever een verkeerd signaal, waardoor ik niet ambitieus lijk? Ik doe mijn job graag en wil die niet kwijt.” (Irene, 41)

Tony Swinnen van SD Worx: “Bespreek je wens om 1/5 ouderschapsverlof op te nemen eerst rustig met je baas. Doe dat op een eerlijke, open en duidelijke manier. Probeer in te schatten waar voor je baas de knelpunten zitten en denk (vooraf) mee na over oplossingen. Klaar onzekerheden van zijn kant uit. Een goede medewerker zal op zijn vrije dag gemist worden op de werkvloer, maar door te garanderen dat je goed zult blijven functioneren en dat je blijft streven naar goede resultaten, schep je vertrouwen en toon je betrokkenheid. Dat blijft de basis voor een fijne en kansrijke werkrelatie. Beëindig het gesprek op een concrete manier, met een akkoord of – als je leidinggevende wat bedenktijd vraagt – met een datum voor een volgend gesprek. Ben je een goede werknemer, dan zal een slimme leidinggevende je aanvraag goedkeuren, want zo streef je samen naar een duurzame en positieve samenwerking.”

ER IS NOG WERK AAN DE WINKEL

Lutgard Vrints van de Gezinsbond: “Ouderschapsverlof is een belangrijke en goede overheidsmaatregel, zeker nu het sinds kort nog flexibeler kan – goed voor ouders in co-ouderschap. Maar er is nog werk aan de winkel:

• de vergoeding is te laag om ouderschapsverlof voor iedereen toegankelijk te maken.
• Het recht zou ook uitgebreid mogen worden naar alle ouders, dus bijvoorbeeld ook zelfstandigen.
• En in een ideale wereld mag de duur nog langer zijn, omdat tijd die je met je kinderen kunt doorbrengen belangrijk is en voor een goede hechting zorgt.”

2. Palliatief verlof

• Dit verlof is er voor iedereen die zorgt voor iemand die ongeneeslijk ziek en terminaal is. Een attest van de huisarts/specialist maakt je verzoek officieel.
• Je hebt recht op 1 maand, die je voltijds, halftijds of met 1/5 kunt nemen. Dat kan nog drie keer verlengd worden met een maand, dus in totaal heb je recht op drie maanden palliatief verlof per patiënt.
• Dit verlof kan niet geweigerd worden door je werkgever.
• Je bent beschermd tegen ontslag vanaf de schriftelijke kennisgeving tot drie maanden na het einde van het verlof.
• Tijdens dit verlof krijg je een uitkering, die voor iedereen, ongeacht het loon, gelijk is. Ze is wel afhankelijk van de manier waarop je het verlof opneemt.

3. Verlof voor medische bijstand

1. Dit verlof is er voor iedereen die zorgt voor zieke familie- en gezinsleden. Let op: als je werkt in de privésector is dit beperkter dan in de openbare sector. Je hebt sowieso altijd een medisch attest nodig.
2. Je kunt dit verlof op verschillende manieren opnemen, van minimum 1 maand tot maximum 3 maanden. Het is mogelijk om deze periode te verlengen met 12 maanden voor een volledige onderbreking en tot 24 maanden voor halftijdse en 1/5 onderbreking.
3. Is je minderjarige kind gehospitaliseerd, dan kun je dit verlof ook per week opnemen, te verlengen met nog een week.
4. Net als de andere thematische verloven ben je beschermd tegen ontslag en krijg je een forfaitaire uitkering.

Belangrijk! Tijdens je loopbaan heb je recht op de drie thematische verloven, voor je kinderen en/of familie.

Systeem 2: tijdskrediet

1. Tijdskrediet met motief

Werk je in de privésector, dan kun je, als je 24 maanden in dienst bent, voor tijdskrediet kiezen. Je kunt tijdens je loopbaan 36 (voor een opleiding) of 51 (voor de andere motieven) maanden tijdskrediet nemen voor verschillende motieven. In principe is tijdskrediet met motief een recht, maar in de praktijk zijn er heel wat extra voorwaarden:

• zorgen voor kinderen jonger dan 8 jaar
• palliatieve zorg verlenen
• zorgen voor een zwaar ziek gezins- of familielid
• zorgen voor een gehandicapt kind, jonger dan 21 jaar
• bijstand of zorg verlenen aan je zwaar ziek minderjarig kind of aan een zwaar ziek minderjarig kind dat deel uitmaakt van je gezin
• een erkende opleiding volgen

BELANGRIJK:

• Wil je tijdskrediet in 1/5 opnemen, dan kan je werkgever je dit niet weigeren, maar wel met maximum zes maanden uitstellen.
• Wil je voltijds of halftijds tijdskrediet opnemen, dan kan dit enkel als het bedrijf waar je werkt dit heeft goedgekeurd en heeft vastgelegd in de collectieve arbeidsovereenkomst.
• Je vraagt tijdskrediet, net als ouderschapsverlof, aan via een aangetekende brief.
• Na de goedkeuring stuur je het formulier, ingevuld door jou en je werkgever, naar de RVA. Of doe het elektronisch: sneller en gemakkelijker.

1/5 minder gaan werken is de meest populaire vorm van tijdskrediet en ouderschapsverlof, zowel voor mannen als voor vrouwen.

Bron: RVA

VRAAG VAN EEN LEZERES

“Ik werk als zelfstandig fotograaf. Op welke verloven heb ik recht?” (Els, 39)

Joost Van Hove van Liantis: “Als zelfstandige heb je geen recht op tijdskrediet of ouderschapsverlof. Zelfstandige moeders kunnen na de bevalling wel genieten van twaalf weken moederschapsrust, er bestaat adoptie- en pleegverlof én nieuw zijn de tien dagen vaderschapsverlof voor kersverse papa’s.

Er lag een wetsvoorstel op tafel voor oudere zelfstandigen om deeltijds met pensioen te kunnen gaan: ze zouden dan de helft van de tijd werken aan een maximumloon dat gebaseerd is op hun inkomen van de jaren voordien, en zouden vervolgens maandelijks een deel van hun pensioen uitbetaald krijgen. Interessant, want doordat je halftijds zou kunnen blijven werken, blijf je aan je pensioenrechten bouwen. Maar het blijft dus voorlopig bij een plan.”

2. Landingsbaan

Aan het bijna-einde van je loopbaan in de privésector kun je, vanaf 60 jaar, dankzij ‘tijdskrediet landingsbaan’ van 1/5 tot de helft minder gaan werken, met behulp van een uitkering. In enkele uitzonderingsgevallen kun je dit krediet al vanaf 55 of je 57 jaar opnemen. De landingsbaan is een apart systeem, je kunt er nog voor kiezen als je andere tijdskrediet opgebruikt is.

Systeem 3: loopbaanonderbreking

Werk je bij de federale overheid, in het onderwijs, aan de universiteit, bij een overheidsbedrijf… dan kun je minder gaan werken door loopbaanonderbreking aan te vragen. Dat is te vergelijken met tijdskrediet in de privésector, met enkele verschillen:

• Zo is de duur van loopbaanonderbreking in de federale openbare sector bijvoorbeeld 60 volledige maanden en 60 maanden gedeeltelijke loopbaanonderbreking.
• Bij de Vlaamse overheid is er een eigen ‘zorgkrediet’-systeem dat lijkt op het systeem van de privésector.

Het aantal werknemers dat voor tijdskrediet kiest, is de voorbije vijf jaar gedaald van 10,7 procent tot 9,6 procent. Een gevolg van strengere regels en dalende uitkeringen

Bron: Acerta

Op= op

Elk van bovenstaande verloven met uitkering is beperkt: is je krediet van de drie thematische verloven opgebruikt en consumeerde je al je tijdskrediet, dan zal elke nieuwe aanvraag worden geweigerd door je werkgever. Op is op. Denk dus goed na over de manier waarop je deze tijd wilt gebruiken en verdelen.

Minder gaan werken: vragen en antwoorden

Waar vind ik mijn stand van zaken?

De RVA ontwikkelde met breakatwork.be een gebruiksvriendelijke website, waar je makkelijk de status van je tijdskrediet/ouderschapsverlof/loopbaanonderbreking kunt raadplegen – hoeveel krediet heb je nog, wat kun je nog opnemen? Activeer eerst je ebox-account (die de overheid gebruikt om te communiceren) door je persoonlijke mailadres eraan te koppelen, en log erna zonder problemen in op breakatwork.be.

Minder gaan werken, trekt mijn portemonnee dat?

Jolien Van Holderbeke van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening: “Voor alle thematische verloven en tijdskrediet krijg je een vaste maandelijkse uitkering, afhankelijk van het type (voltijds, halftijds, 1/5…). Neem je bijvoorbeeld 1/5 ouderschapsverlof, ben je jonger dan 50 jaar en werk je in de privésector, dan bedraagt je uitkering netto 117,34 euro. Alleenstaande ouders krijgen in het algemeen een iets hoger bedrag uitgekeerd.”

Heeft minder werken invloed op mijn pensioen?

Tijdens je ouderschapsverlof krijg je een onderbrekingsvergoeding gedurende de eerste drie maanden. In de vierde maand krijg je die ook, behalve als je kind geboren werd voor 8 maart 2012. Toch heb je recht op een gelijkstelling gedurende vier maanden voor je pensioen, zodat er geen pensioenverlies is. Geen pensioenverlies geldt sowieso voor alle thematische verloven.

Neem je tijdskrediet, dan hangt de volledige gelijkstelling af van het moment en de leeftijd waarop je tijdskrediet van start ging. Nam je bijvoorbeeld tijdskrediet zonder motief, een systeem dat ondertussen werd afgeschaft, en ontving je geen uitkering, dan verloor je ook een deel van je pensioenrechten. Tijdskrediet met motief telt altijd mee voor je pensioenopbouw.”

Voor meer informatie over deeltijds werken en het pensioen kun je terecht op de website van de Federale Pensioendienst: sfpd.fgov.be

Tekst: Els De Ridder / Met medewerking van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening, Gezinsbond, SD Worx en Liantis

Lees ook:

• 5x tijdbesparende tips voor jonge werkende mama’s
• 4x tips voor thuiswerkende mama’s
• Heb je 10 minuutjes? 10x leuke me-time momentjes

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!