Mijn Verhaal: Jessies dochter heeft extreme praatangst

“Op school fluistert ze tegen één enkel vriendinnetje en doet ze haar spreekbeurt op de gang, met de juf alleen.”

‘Clara zegt nooit iets, mevrouw. Er is volgens mij meer aan de hand.’

Jessie (33): “Clara was amper één toen ze al vlot woorden kon zeggen, en ook zinnen maken lukte op vrij jonge leeftijd. Ze was eigenlijk een heel mondige baby en later peuter. Ook in de rest van haar ontwikkeling was ze voor op veel leeftijdsgenootjes. Er was voor ons dus geen enkele reden om te denken dat ze het moeilijk zou krijgen op school, of dat ze praatangst had. Aan het einde van de eerste kleuterklas zei de juf dat Clara heel erg stil was op school. ‘Een gemakkelijk kind, maar heel verlegen,’ klonk het. We zagen er geen graten in. Maar de juf van de tweede kleuterklas dacht daar anders over. ‘Clara zegt nooit iets, mevrouw. Er is volgens mij meer aan de hand.’ Mijn man en ik vielen uit de lucht. Thuis was Clara zo’n enthousiast, vrolijk kind, dat elke dag na school honderduit taterde. Ja, Clara was wat stiller als er vreemden in de buurt waren, maar dat weten we aan verlegenheid. Ze speelde toch altijd met andere kinderen, was toch sociaal? Dat ze intussen niets zei tegen die kinderen, merkten we pas veel later op.

Selectief mutisme

Het CLB werd ingeschakeld, maar die hadden geen flauw benul wat er met haar aan de hand kon zijn. Straffer zelfs: de hulpverlener kwam haar observeren in de klas en zei dat er met Clara niets aan de hand was. Clara was een gelukkig kind, dat vlot meespeelde en de les goed volgde. Maar volgens ons klopte er toch echt iets niet. Het verschil was te groot: thuis zweeg ze geen seconde, op school zei ze geen woord. Ze moest intussen toch al lang gewend zijn aan haar klas en de juffen? Uiteindelijk ging ik zelf op onderzoek en kwam ik uit bij de Vereniging Selectief Mutisme: een angststoornis waardoor kinderen, en soms zelfs volwassenen, in bepaalde situaties niets durven zeggen. De reden van haar aandoening, daar hebben we het raden naar. Is er iets gebeurd op een van de eerste schooldagen, of is ze ermee geboren? Geen idee. We hebben ons dikwijls die vraag gesteld, maar het antwoord zullen we nooit kennen.

‘Ze had gewoon wat zelfvertrouwen nodig, was de boodschap.’

Werk van lange adem

Op een studiedag kregen we te horen dat er een behandeling mogelijk was, maar dat het in vele gevallen een werk van lange adem was. De eerste psycholoog bij wie we aanklopten, had nog nooit een patiënt gehad zoals Clara. Ook bij haar klapte Clara in eerste instantie dicht, maar toch slaagde ze er vrij snel in Clara met haar te doen praten. En ze kreeg haar ook zo ver dat ze op school fluisterde tegen een vriendinnetje als er iets was, want spreken in een klas deed ze nog steeds niet. Maar zo’n maandenlange therapie, dat kost veel geld: 50 euro per sessie, voor een behandeling die wellicht nog vele jaren zou duren: dat bleef voor ons financieel niet haalbaar. Dus klopten we aan bij het Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg. Ook daar zette Clara kleine stapjes vooruit. Maar door besparingen, en het feit dat Clara een vrolijk, gelukkig kind was, konden we daar niet langer terecht. Ze had gewoon wat zelfvertrouwen nodig, was de boodschap.

De maanden die volgden ging Clara opnieuw zienderogen achteruit. Waar ze in het eerste leerjaar nog durfde fluisteren tegen de juf, klapte ze nu weer helemaal dicht. Met de hulp van de Vereniging Selectief Mutisme kwamen we een dik jaar later terecht bij een logopediste die zich wilde verdiepen in de stoornis en sindsdien zet Clara grote stappen vooruit. We gaan geregeld met haar oefenen in de stad, en dan moet ze kleine opdrachten doen zoals een ijsje bestellen. Dat lukt haar. Ze durft met vreemden spreken als die haar iets vragen, zoals op uitstap of op reis. Maar op school blijft ze de stille Clara van vroeger. Is er iets, of moet ze iets vragen of zeggen, dan fluistert ze het tegen een vriendinnetje of tegen de juf. Spreekbeurten doet ze op de gang – met de juf alleen – antwoorden op vragen doet ze al fluisterend of schrijvend, luidop lezen of een antwoord voor de hele klas geven doet ze nooit.

“Voor wildvreemden was Clara vaak een onbeleefd kind dat geen ‘dankjewel’ zei als ze een snoepje kreeg bij de bakker, of dat niet reageerde als iemand haar een compliment gaf over haar kleedje.”

Reacties van onbegrip

Het is vooral de onwetendheid van de buitenwereld die haar angststoornis zo moeilijk maakt. Sinds enkele jaren begrijpt de school veel beter wat selectief mutisme precies is, maar dat was tijdens de eerste jaren veel moeilijker. Het gaat om meer dan gewoon ‘niet durven’, of wat aanstellerij. Voor wildvreemden was Clara vaak een onbeleefd kind dat geen ‘dankjewel’ zei als ze een snoepje kreeg bij de bakker, of dat niet reageerde als iemand haar een compliment gaf over haar kleedje. Echte reacties van onbegrip heb ik gelukkig nooit gekregen, maar de meesten minimaliseren de aandoening wel. ‘Ach, dat komt wel goed’, zeggen ze dan. Maar of het écht goedkomt, dat kan niemand voorspellen. Wat als Clara nooit durft spreken? Hoe zal haar nieuwe school met haar aandoening omgaan als ze over anderhalf jaar naar het middelbaar gaat? Zal ze ooit een vriendje hebben? En zal ze dezelfde kansen krijgen als studiegenoten tijdens haar latere opleiding? Zal Clara zo gelukkig blijven als ze nu is? Ik kan alleen maar hopen dat ze inderdaad nog verder zal evolueren. Mijn man en ik denken erover om haar het middelbaar te laten starten in een school iets verder weg, in de hoop dat ze daar openbloeit. Want met vreemden heeft ze het – gek genoeg – een pak minder moeilijk dan met mensen die haar ietwat kennen. Die nieuwe stap zal haar hopelijk een duw in de goeie richting geven, en voor haar het kantelpunt betekenen dat we haar allemaal zo hard gunnen.”

De Vereniging Selectief Mutisme bracht samen met Studio Sesam een poëtisch prentenboek uit: ‘Woordenwolken’, voor kinderen met selectief mutisme (door Winny Ang en Faninha Ramos (ill.)).

Tekst: Lies Van Kelst • Met dank aan: Vereniging Selectief Mutisme

MEER STERKE VERHALEN:

• Mijn verhaal: Uiterst zeldzame kanker ontdekt bij ongeboren dochtertje
• Mijn verhaal: via een NIP-test ontdekte Eva dat ze zwanger was van een downkindje
• Mijn verhaal: alleenstaande tweelingmama Esther raakte haar partner kwijt

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!