Slaaptips van de expert: werkt een beloningssysteem bij kleuters?

Deze maand beantwoordt Karen de volgende vraag:

‘We hebben geprobeerd onze peuter beter te laten slapen met een beloningssysteem, maar dat helpt niet. Hoe pakken we dat beter aan?’

Een vorm van gedragscontrole

“Ik ben eigenlijk geen fan van beloningssystemen om te slapen. Je leert je kind iets te doen als het daarvoor een beloning krijgt. Belonen is dus een vorm van gedragscontrole. Het nadeel? Je kind verliest er helaas zijn intrinsieke motivatie door: je stimuleert je kind niet om iets vanuit zichzelf te (willen) doen. Als de beloning wegvalt, zien we vaak dat het gedrag waarop jij aanstuurt ook wegvalt.

Bovendien oordeel je met een soort stickersysteem onvrijwillig. Geen sticker betekent automatisch dat je kind het niet goed (genoeg) doet. Ik merk ten slotte dat de verwachtingen van ouders te hoog zijn. Werken aan een slaappatroon gaat niet op wieltjes vanaf dag één. Je kindje weet nog helemaal niet hoe het moet. Dat proces vraagt tijd en verloopt met vallen, opstaan en regelmatige moeilijke nachten.”

Ruimte voor foutjes

“Om het slaappatroon van je peuter of kleuter aan te pakken, moet je hem eerst en vooral ruimte geven: om foutjes te maken en om te oefenen. Net als jij, heeft je kind af en toe een mindere dag en presteert hij niet altijd aan 100 %. Nieuwe gewoontes onder de knie krijgen en de oude uitzwaaien, dat is gewoonweg spannend. Je kind heeft jouw liefde en nabijheid nodig tijdens dat proces.

We moeten ook realistisch zijn: de intrinsieke motivatie om het slapen goed te doen, is meestal ver te zoeken. Als ouder kun jij de positieve gevolgen van een goede slaapgewoonte inschatten. Voor je kleuter ligt dat anders. De verandering vinden veel kindjes gewoonweg niet fijn. De weerstand wanneer ze het vertrouwde moeten opgeven, met bijgaande bedtijdstrijd, is normaal. Voor je kindje is dat best spannend.

Belangrijk is dat slapen voor je kind altijd veilig blijft voelen. Bedtijd is daarom een heel belangrijk verbindend moment, waar straffen en belonen niet bijhoort.”

Werkbare alternatieven voor belonen

“Duidelijke verwachtingen zijn wel van tel. Vanaf tweeënhalf kun je heel duidelijke slaapafspraakjes maken met je kind. Dat zijn jouw verwachtingen, die je samen met je kind opmaakt. Jij geeft als ouder natuurlijk richting, maar geef je kind inspraak en leg uit waarom je slaapafspraakjes maakt. Maak ook duidelijk dat jullie dit samen gaan doen.

Belangrijk is dat je die concrete en voor je kind vatbare afspraken dagelijks en consequent opvolgt. Dat betekent niet dat er geen foutjes gemaakt mogen worden. Bij oefenen hoort af en toe een mindere avond of nacht.”

Praktisch aan de slag!

• Kies één of twee duidelijke afspraakjes die onderdeel zijn van het bedtijdritueel. Bijvoorbeeld:
  • Noor poetst haar tanden voor het slapengaan.
  • Noor gaat naar het toilet voor het slapengaan.
• Maak de afspraak heel concreet.
  • NIET: Noor slaapt flink.
  • WEL: Noor slaapt heel de nacht in zijn haar bedje.
• Vermijd het woordje ‘niet’ in de afspraak. Anders hoort je kindje enkel wat niet verwacht wordt. Maak duidelijk wat je wel wilt.
  • NIET: Noor komt niet uit bed.
  • WEL: Noor blijft in bed tot het lichtje van de slaapwekker groen wordt.
  • NIET: Noor praat niet.
  • WEL: Noor is stil wanneer het lichtje uitgaat.
• Plan een vergadering met je kleuter. Overloop wat jullie gaan inoefenen, wat verandert en stel de afspraakjes voor. In zo’n gesprek, kan je kind ook zijn ideeën geven en aangeven wat hem helpt.
• Geef de afspraken vorm, door ze op een blad te schrijven of te laten tekenen.
• Los van belonen, kun je wel met je kind overlopen hoe het gaat. Laat een hartje tekenen bij wat heel goed lukt, of een sterretjes bij de werkpuntjes. Dat is geen must, maar je kunt het wel doen als jouw kind het fijn vindt.

Slaapafspraakjes zijn een tijdelijke hulp. Na 3 à 4 weken neemt de interesse vaak af, maar meestal lukt het dan al goed.

Veel succes!

Karen

Kun je nog tips gebruiken voor de nachtrust van je kind(eren)?

Dan is dit jouw kans. Bezorg ons je vraag hieronder en dan leggen wij ze aan onze expert voor.

Nog meer slaapadvies?