Prenatale depressie: alles wat je wilt weten!

Hoera, zwanger! Je droom om mama te worden komt uit, maar waar is die roze wolk? In plaats van dolgelukkig te zijn, lig je helemaal in de knoop met jezelf. Is het normaal om zo neerslachtig te zijn tijdens je zwangerschap? En wanneer spreek je van een prenatale depressie en wat kun je eraan doen?

Grote kinderwens

“Al sinds ik een klein meisje was, fantaseerde ik erover hoe het zou zijn om mama te worden. Toen ik de man van mijn dromen vond, heb ik hem dan ook heel snel duidelijk gemaakt dat ik kindjes wou. Gelukkig had hij ook een grote kinderwens en al snel begonnen we eraan. Toen ik eenmaal zwanger was, was ik in eerste instantie dolgelukkig. Maar plots donderde ik van mijn roze wolk af. Ik voelde me somber, angstig en verschrikkelijk schuldig omdat ik die gevoelens had,” biecht mama Stefanie op.

En Stefanie is niet de enige die niet op een roze wolk leeft. Naar schatting krijgen in Vlaanderen jaarlijks zo’n 13.000 zwangere of bevallen vrouwen mentale gezondheidsproblemen. Het is daarmee de meest voorkomende ‘ziekte’ bij aanstaande en nieuwe mama’s.

Welke roze wolk? 

Zwanger en dolgelukkig? Zoals dat wel meer het geval is met ideaalbeelden, is de realiteit soms anders. Romina Rys, klinisch psychologe: “Een neerslachtig gevoel tijdens je zwangerschap is zo gek niet. In eerste instantie is er de hormonale factor: door de stijgende en wisselende hormonen worden we emotioneler. Daarnaast heb je de typische lichamelijke zwangerschapskwaaltjes zoals misselijkheid, vermoeidheid… Die maken je ook al gevoeliger.

Een zwangerschap maakt ook heel wat gevoelens los. Als aanstaande mama besef je dat àlles gaat veranderen: je lichaam, je relatie, je sociaal leven, je financiën, je identiteit…kortom, je ganse leven. Dit kan zeker aanzet geven tot een neerslachtig gevoel. En dan mag je de druk van de maatschappij niet vergeten. Ze zeggen niet voor niets ‘in blijde verwachting’ zijn. Je moet gelukkig zijn. Dat ‘moeten’ alleen al, zorgt voor een enorme druk en verergering van de klachten.”

Van neerslachtig tot depressief

Veel vrouwen zijn tijdens de eerste drie maanden van hun zwangerschap emotioneel wat labieler. Blijven de sombere gevoelens, stemmingswisselingen en moeheid ook na deze periode en duren ze langer dan 6 à 8 weken, dan kan dit wijzen op een prenatale depressie.

Een zwangerschapsdepressie kun je onder andere herkennen aan deze symptomen:

• Stemmingsklachten: somber, triestig gevoel
• Van niets meer kunnen genieten
• Schuldgevoel en schaamte
• Gevoel van waardeloosheid
• Geen energie hebben, uitgeput zijn
• Heel veel slapen of net heel weinig slapen
• Heel veel eten of net heel weinig eten
• Geen behoefte aan sociale contacten
• Onrust, angst, machteloosheid
• Misselijkheid
• Concentratieproblemen
• Piekergedrag
• Zelfmoordgedachten

Verhoogd risico

Verschillende factoren hebben invloed op de kans of je al dan niet een prenatale depressie krijgt.

Romina Rys:”De ene persoon is al gevoeliger dan de andere voor de lichamelijke en contextuele veranderingen die bij de zwangerschap horen. Je persoonlijkheid kan ook een rol spelen. Vrouwen die perfectionistisch zijn, een groot verantwoordelijkheidsgevoel hebben, angstig zijn of veel nood aan controle hebben, maken meer kans op een depressie. Een verhoogd risico op depressie komt echter steeds voor uit een combinatie van verschillende factoren. En hoe meer factoren aanwezig zijn, hoe groter de kans op moeilijkheden.”

Zo is er een verhoogd risico als je:

• een erfelijke aanleg hebt voor depressie
• trauma’s hebt doorgemaakt
• een moeilijke jeugd hebt gehad
• ooit al last hebt gehad van een depressie of angststoornis
• relatieproblemen hebt
• eerdere moeilijkheden hebt gehad rond zwangerschap (vb. lang vruchtbaarheidstraject, een miskraam, doodgeboorte, vroeggeboorte, …)
• weinig steun van je partner, vrienden of familie hebt
• grote veranderingen in je huidig leven kent (verhuis, verbouwing, verandering van werk)
• financiële of gezondheidsproblemen kent

Wat doe je eraan?

Romina Rys:”Het is belangrijk je mentale gezondheidsproblemen serieus te nemen.

1. De eerste stap is dat je zelf erkent dat je je niet goed voelt en dat er iets moet gebeuren.
2. Praten over je gevoelens is de volgende stap. Want dingen opkroppen, is het ergste dat je kunt doen. Het zal dan nog erger worden. Praat met je partner, familie, een vriendin, een collega… Een goed gesprek kan wonderen doen.
3. Merk je dat dit niet voldoende is, dan kun je overstappen naar professionele hulp. Bespreek het altijd eerst met je huisarts of vroedvrouw. Samen kunnen jullie dan bekijken waar jij nood aan hebt. Er zijn heel wat hulpmiddelen: zo is er psychotherapie ter behandeling van de depressie, maar ook acupunctuur, homeopathie,…
4. In bepaalde gevallen kan medicatie aangewezen zijn, maar dat moet in goed overleg met psychiater en gynaecoloog gebeuren.”

Uit de taboesfeer

Over depressie en zwangerschap zijn hele boeken vol geschreven. Meestal gaan ze over depressie na de zwangerschap, ook bekend als postnatale depressie. Over depressie tijdens de zwangerschap of prenatale depressie wordt veel minder gepraat. Dat is natuurlijk heel erg jammer. Want het geeft de aanstaande mama’s, die er mee te kampen hebben, extra schuldgevoelens omdat ze niet voldoen aan het rooskleurige ideaalbeeld van de blijde mama in verwachting.

Gelukkig zijn er nu initiatieven zoals Wolk in mijn hoofd die mentale gezondheidsproblemen bij (toekomstige) mama’s onder de aandacht brengen. Ook bij Romina kun je terecht voor een mamaplan: “Het Mamaplan is een tool om toekomstige en jonge mama’s in groep te versterken om zo goed mogelijk voor zichzelf te zorgen op emotioneel en sociaal vlak.” Want zelfzorg is belangrijk. En hulp aanvaarden al even belangrijk. Laat je tijdens je zwangerschap bijstaan. Vraag hulp in het huishouden, bij de zorg voor je andere kinderen,…Hoe meer je ontlast wordt, hoe beter.

Meer info over het mamaplan? Volg Romina Rys op Instagram of Facebook.

Lees ook:

• Waarom lang niet alle jonge moeders op ‘een roze wolk’ zitten
• Deze strips zeggen wat vrouwen met een postnatale depressie echt denken
• Werk en gezin combineren? Zo wordt het gemakkelijker!

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!