Pijnbestrijding tijdens de bevalling: een overzicht

Door Inge Moermans

10 apr 2021

Laten we er geen doekjes om winden: bevallen is pijnlijk. Gelukkig zijn er verschillende mogelijkheden om pijn tijdens de bevalling te verminderen. Een overzicht!

Pijn: ontsluiting en persweeën

Dat bevallen door de meeste vrouwen ervaren wordt als een pijnlijke gebeurtenis, is een publiek geheim. Dat is normaal ook: de pijn die je voelt geeft aan dat het tijd is voor je baby om geboren te worden en dat je lichaam (en geest) zich klaar moeten houden. Om de geboorte in gang te zetten, begint je baarmoeder samen te trekken: de ontsluitingsweeën zorgen ervoor dat de baarmoedermond- en hals steeds verder opengaan, zodat er ruimte is voor je baby om geboren te worden. Die ontsluitingsweeën beschrijven de meeste vrouwen al als pijnlijk. Hoe verder de ontsluiting, hoe pijnlijker de weeën meestal.

Na de ontsluitingsweeën, komen de uitdrijvingsweeën – ook wel persweeën genoemd: samen met het persen zorgen die ervoor dat het kind effectief geboren wordt. Hoe lang zowel de vorige als deze fase aanhouden, hangt af van geval tot geval. De pijn is voornamelijk te voelen in de onderbuik en trekt soms ook door naar de rug. Ook bij het persen heb je verschil: bij sommige vrouwen doet mee persen net extra pijn, bij sommige vrouwen lucht het op.

Pijnstilling bij de bevalling: je opties

Hoewel een half etmaal aan pijn niet meteen iets is om naar uit te kijken, heb je als zwangere vrouw één voordeel: bij pijn maakt ons lichaam meteen ook stoffen aan om die onaangename sensatie te verlichten. Dat is bij een bevalling niet anders: als de weeën sterk genoeg zijn, maakt ons lichaam endorfines aan. Samen met het zogenaamde ‘gelukshormoon’ oxytocine zorgt dat ervoor dat je kunt blijven persen en je (deels) kunt afsluiten voor de pijn.

Wie zich heel bewust is van deze natuurlijke krachten van ons lichaam en tijdens de zwangerschap al geleerd heeft om haar lichaam (en geest) op een goede manier te gebruiken, kan dit natuurlijke pijnstillende effect trouwens versterken. Hoe? Vooral door middel van ademhaling, concentratie en een heel bewuste aanpak.

Meer lezen over ‘bevallen in eigen kracht’? Lees dan zeker dit artikel: ‘Bevallen als oerinstinct: 5 x meegaan in de flow van je eigen lichaam‘.

Natuurlijke pijnstilling

Daarnaast zijn er nog tal van andere technieken om deze ‘natuurlijke’ pijnstilling te versterken. Ook de houding waarin je bevalt en de attributen die je daarbij gebruikt, kunnen bijvoorbeeld als ‘natuurlijke pijnstillers’ werken.

Ook alle andere technieken die pijnstillend kunnen werken, maar geen ingewikkelde medische apparatuur of voorkennis vergen, vallen onder ‘natuurlijke pijnstilling’.

Een paar opties:

Een ligbad of warmtecompressen: ook warmte ontspant. Daarom kiezen veel zwangere vrouwen ervoor om een deeltje van hun arbeid onder de douche of in een ligbad te doen
Bevallingsattributen die je houding ondersteunen, zoals een skippy bal of een baarkruk: deze attributen zorgen ervoor dat je je weeën op een andere manier kan opvangen, waardoor ook een deel van de pijn voor jou misschien wat meer behapbaar wordt. Meer lezen over houdingen om in te bevallen of attributen om te gebruiken? Lees dat volgens artikel: ‘Van badbevalling tot baarkruk: 10 x opties om te bevallen’
Massage: ook massage kan helpen om pijn te bestrijden. Vooral als je rug-weeën hebt, kan massage een dankbare methode zijn om op terug te vallen. Vraag je partner of iemand anders die bij de bevalling aanwezig is om flink te drukken op de plaatsen die het meeste pijn doen. Vaak is dat de plek vlak boven je staartbeen.
Gecontroleerde ademhaling en visuele voorstellingen: wie haar ademhaling op een gecontroleerde manier leert gebruiken, kan de pijn voor een stukje van zich af leren ademen. Het is niet dat er in principe minder pijn is, maar je ervaart die wel anders door je beter te focussen en mee te bewegen met de pijn. Je surft erop mee in plaats van je ertegen te verzetten.
Muziek kan voor afleiding zorgen en je helpen ontspannen.
….

Medicatie en verdoving

Je kunt ook om pijnstilling vragen in de vorm van medicatie en/of verdoving. Bepaalde pijnstillers werken als spierontspanners en verminderen spanning en pijn.

Pethidine: wanneer de geboorte nog minstens drie uur op zich laat wachten, kun je een injectie krijgen met een middel dat de pijnprikkels vermindert. In de meeste gevallen is dit een injectie met pethidine (een morfine-achtige stof). Het is misschien iets minder effectief als een pijnstiller, maar wel direct beschikbaar. Je zou er ook suf en misselijk van kunnen worden, waardoor je de bevalling minder bewust meemaakt.
Remifentanil (pompje): Remifentanil is een pijnstiller die vergelijkbaar is met morfine, maar die wel veel sneller in- en uitwerkt. De pijn wordt ook niet helemaal weggehaald, maar de scherpe randen worden wel onderuitgehaald. Daarnaast heeft dit middel vaak ook een kalmerende werking. Ook handig: het middel wordt toegediend via een infuus met een pompje dat je zelf kunt bedienen. Daardoor kun je zelf de mate van pijnbestrijding bepalen: heb je pijn, dan druk je op het pompje. Vrijwel onmiddellijk treedt de pijnstiller dan in werking. Ebt de pijnstilling weer weg, dan druk je gewoon opnieuw op het pompje.
De meest voorkomende verdoving bij een bevalling is de epidurale verdoving of ruggenprik. Hiermee worden alleen je buik en benen gevoelloos gemaakt. Bovendien word je hier niet suf van, waardoor je de bevalling gewoon kunt volgen. Een ruggenprik is pijnlijk, maar gelukkig is dat tijdelijk. Enkele uren na de geboorte is de verdoving uitgewerkt. Het is niet schadelijk voor jezelf of je kindje.

Let wel op: medicatie gebruiken kan je bevalling veel makkelijker maken, maar het kan ook invloed hebben op je baby. Het is dus belangrijk om de voor- en nadelen tegen elkaar af te wegen. Bespreek je opties voor pijnbestrijding met je verloskundige of arts voordat je aan de bevalling begint. Zo weet je wat je kunt verwachten.

Alternatieve vormen van pijnbestrijding

Onder alternatieve vormen van pijnbestrijding vallen de vormen van ‘natuurlijke’ pijnbestrijding die wél gespecialiseerde kennis nodig hebben om toegepast te kunnen worden. Niet al deze vormen van pijnbestrijding zijn even gangbaar of even goed beschikbaar tijdens de bevalling:

TENS (Transcutane Elektrische Neurosimulatie): een TENS is een apparaat waarbij je jezelf kleine stroomstootjes toedient en zo de aandacht van de pijn van de bevalling afleid. Hoe het werkt? Je krijgt elektroden op je rug geplakt en krijgt zelf de afstandsbediening in handen, afhankelijk van wanneer er een wee opkomt, kan jij stroomstootjes toedienen om je aandacht af te leiden.
Hypnose: bij hypnose leer je op voorhand om jezelf in een toestand van zelfhypnose te brengen. Het is een toestand waarin je zo gefocust bent, dat je de pijn die erop je afkomt beter kunt verdragen. Net als bij ontspannings-, en ademhalingsoefeningen leer je vooral mee te surfen op de golven van je eigen lichaam, in plaats van je ertegen te verzetten, én leer je je geest zo te gebruiken dat je je lichaam optimaal ondersteunt. Zwangere vrouwen die deze methode graag zouden toepassen, volgen op voorhand best een cursus HypnoBirthing. Meer weten over hypnose? Lees dan zeker dit artikel: ‘HypnoBirthing: wat is het en hoe pak je het aan?’.
Acupunctuur en acupressuur: bij deze twee technieken werkt men met drukpunten op je lichaam die in contact staan met de plekken waar je het meeste pijn ervaart. Bij acupunctuur worden op die plekken kleine naaldjes geplaatst, bij acupressuur duwt men op de duim op deze plekken.
Fytotherapie: deze techniek gebruikt de heilzame werking van kruiden om pijn te verzachten. Let op: kruiden hebben een medicinale werking, maar kunnen bij verkeerd gebruik ook schadelijk zijn voor jou en je baby. Gebruik dus nooit kruiden zonder de begeleiding van een professionele herborist of fytotherapeut.
Aromatherapie: ook geuren kunnen een ontspannend effect hebben of voor de juiste sfeer of stemming zorgen. Sommige geuren werken rustgevend en anderen geven net energie. Door in de zetten op de juiste geuren op het juiste moment, kun je je lichaam en mindset de boost geven die ze nodig hebben.
Waterinjecties: bij de pijnbestrijding van rugweeën kunnen vroedvrouwen thuis injecties met steriel water geven. Hoe het werkt? Bij ondraaglijke pijn worden er in het pijnlijke gebied vier tot zes injecties met 0,1 ml steriel water net onder de huid geplaatst. Daardoor stimuleert men bepaalde zenuwvezels, waardoor pijnprikkels veel minder makkelijk doorgeseind worden. Dat zorgt ervoor dat je hersenen de ‘pijn van het baren’ niet meer als dusdanig ervaren. Normaal gezien neemt de pijn vrijwel onmiddellijk af en wordt zo’n twee tot drie uur onderdrukt.

Ook over bevallen:

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!