Wat is endometriose en bestaat er een oplossing?
Wat is endometriose? En waarom wordt het vaak pas laat vastgesteld? Prof. Dr. Jasper Verguts beantwoordt alle vragen in ‘Endometriose herkennen en behandelen‘. Wij beantwoorden er alvast acht.
Maart = endometriosemaand
Maart is uitgeroepen tot endometriosemaand. Heel wat vrouwen hebben jarenlang pijnlijke maandstonden en ontdekken pas wanneer ze een kinderwens hebben dat er iets niet klopt. Maar er zijn ook heel wat andere, minder bekende klachten. Om de bekendheid te vergroten, worden hier acht vragen beantwoord.
Lees hier het verhaal van Febe die een kindje probeert te krijgen via IVF.
1. Wat is endometriose?
“In medische termen wordt endometriose omschreven als ‘een aandoening gekarakteriseerd door de aanwezigheid van endometriumachtig epitheel en/of stroma buiten de uteriene caviteit, gewoonlijk geassocieerd met een ontstekingsproces’. In mensentaal: ‘een medische aandoening waarbij weefsel dat lijkt op baarmoederslijmvlies buiten de baarmoederholte wordt aangetroffen, en waarbij vaak ook een ontsteking aanwezig is’. Je zou kunnen stellen dat endometriose het endometrium nabootst, maar op een foute plaats. Er zijn veel soorten en gradaties, er is niet één unieke vorm van endometriose. We onderscheiden onder andere diepe endometriose, endometriose van de baarmoeder en endometriose van de eierstokken.”
2. Wat zijn de symptomen?
“Cyclische pijn en een onvervulde zwangerschapswens zijn de belangrijkste alarmbellen voor endometriose. Toch kan de aandoening nog veel meer en zeer uiteenlopende klachten geven, en niet één probleem is specifiek voor endometriose. Daardoor wordt de aandoening heel vaak niet meteen herkend, en zitten mensen soms jarenlang op een fout spoor. Onder andere pijn bij seksueel contact, prikkelbare darm en vermoeidheid zijn minder bekende symptomen.”
Gemiddeld lopen vrouwen zeven jaar rond met endometrioseklachten voor ze een correcte diagnose krijgen
3. Moet ik geopereerd worden?
“Zeker niet altijd. Voor de behandeling van endometriose beschikt de arts over een brede therapeutische waaier, waarin zowel geneesmiddelen en heelkunde als niet-medicamenteuze ondersteuning een plaats hebben. De aanpak hangt in de eerste plaats af van de klachten en levenskeuzes van de patiënt. En meestal is het geen kwestie van kiezen, maar van combineren. Bij een op de drie vrouwen duiken binnen vijf jaar na een operatie opnieuw endometrioseletsels op en bij een op de vijf is een nieuwe chirurgische ingreep nodig. De combinatie van chirurgie en postoperatieve hormoontherapie geeft betere resultaten dan een operatie alleen: na twaalf maanden is er veertig procent minder kans dat de pijnklachten terugkomen, en zeventig procent minder kans op nieuwe letsels.”
4. Wat betekent het voor mijn kinderwens?
“Deze aandoening vermindert in veel gevallen de kans om op een spontane manier zwanger te worden en verhoogt lichtjes het risico op complicaties tijdens een zwangerschap. Gelukkig bestaan er veilige en doeltreffende behandelingen om de natuur een handje te helpen en blijft de kans op verwikkelingen beperkt.“
Endometriose vermindert in veel gevallen de kans om op een spontane manier zwanger te worden en verhoogt lichtjes het risico op complicaties tijdens een zwangerschap
5. Hoe vaak komt het voor?
“Endometriose komt vaker voor dan aanvankelijk gedacht. Maar dat hoeft niet noodzakelijk een probleem te zijn. Bij ongeveer een op de tien vrouwen zorgt endometriose wél voor gezondheidsklachten, en bij een tot twee procent is sprake van een matige tot ernstige vorm met een negatieve impact op de levenskwaliteit. De meeste van deze vrouwen zijn tussen 25 en 35 jaar. Jaarlijks krijgen ongeveer driehonderd per honderdduizend vrouwen de diagnose endometriose, dus de pool van patiënten wordt gestaag groter. Meer aandacht voor en kennis van de aandoening kan voor deze groeiende groep vrouwen, én voor hun omgeving, een wereld van verschil maken. Waarom leidt endometriose bij sommige vrouwen wél tot problemen en bij andere niet? De verklaring hiervoor is nog niet helemaal duidelijk, en onderzoek is dan ook broodnodig.”
6. Waarom duurt het zo lang vooraleer er een diagnose is?
“Gemiddeld lopen vrouwen zeven jaar rond met endometrioseklachten voor ze een correcte diagnose krijgen. Dat is veel te lang. In medische termen spreekt men van ‘een dubbele delay’ of dubbele vertraging. De patient delay: de patiënt krijgt van zijn omgeving te horen dat klachten zoals pijnlijke menstruaties normaal zijn, en vindt ook zelf verklaringen voor een reeks atypische klachten, zoals darmproblemen, vermoeidheid of pijn bij seks. Daardoor zoekt ze niet verder en probeert ze met haar probleem te leven. De doctors delay: de klachten zijn vaag, niet specifiek voor endometriose en evolueren vaak traag. Daardoor worden eerst allerlei andere diagnoses gesteld, voordat de arts aan endometriose denkt.”
Endometriose hoeft niet altijd voor problemen te zorgen. Bij ongeveer een op de tien vrouwen zorgt endometriose wél voor gezondheidsklachten, en bij een tot twee procent is sprake van een matige tot ernstige vorm met een negatieve impact op de levenskwaliteit
7. Geef ik het door aan mijn dochter?
“Dat is niet zeker. Maar dochters van een moeder met endometriose hebben wel twee tot drie keer meer kans om de aandoening te ontwikkelen.”
8. Wanneer loop je meer risico op endometriose?
Aangezien endometriose een oestrogeengevoelige aandoening is, zijn er een aantal zullen factoren die de blootstelling aan oestrogenen verhogen ook het risico op endometriose verhogen.
- Als je een vrouw bent, bij mannen is het extreem zeldzaam.
- Als je op vroege leeftijd je eerste menstruatie kreeg. Wanneer een vrouw al rond tien jaar of eerder menstrueert, komt ze al op jongere leeftijd in contact met oestrogenen.
- Als je een korte menstruatiecyclus hebt. Een menstruatie elke drie weken in plaats van elke vier weken gaat gepaard met (retrograde) bloedingen.
- Als je hevig bloedverlies hebt bij je menstruatie. Hoe meer bloed in de buikholte, hoe meer kans op innesteling van endometriosecellen.
- Als er endometriose voorkomt in je rechtstreekse familie. Tweelingstudies tonen aan dat endometriose in ongeveer de helft van de gevallen erfelijk is.
- Als je kinderen krijgt op latere leeftijd. Hoe langer wordt gewacht met kinderen, hoe meer menstruaties men al heeft gehad en dus hoe meer kans op endometriose.
- Als je weinig kinderen hebt. Hoe minder kinderen, hoe meer kans om endometriose te ontwikkelen.
- Geen borstvoeding. Hoe minder borstvoeding, hoe minder periodes zonder menstruatie en dus hoe meer kans op endometriose. Voor elke drie maanden borstvoeding daalt de kans op endometriose met ongeveer drie procent.
- Lage BMI. Het overwicht aan oestrogeen tegenover mannelijk hormoon (androgeen) resulteert in een lagere taille-heupverhouding, en dus een smallere taille.
- Roken. Vrouwen die roken hebben over het algemeen lagere oestrogeenspiegels, wat op zich gunstig lijkt. Maar door hun tabaksgebruik zijn ze méér blootgesteld aan oestrogene disruptiefactoren in de vorm van dioxine.
Meer lezen over endometriose? Prof. Dr. Verguts is gespecialiseerd in endometriose en schreef het boek ‘Endometriose herkennen en behandelen’. (Standaard Uitgeverij – € 23,99 – Hier te koop.)
Meer experten aan het woord:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!