Slaaptips van de expert: zo reageer je het best als je kind slaapwandelt

DEZE MAAND BEANTWOORDT KAREN DE VRAAG VAN MAMA EMMA :

“Ik heb mijn zoontje al een aantal keren betrapt op slaapwandelen, maar weet niet goed wat dan het best  doe: hem wakker maken of laten begaan en hem veilig weer naar zijn bedje brengen?”

Slaapcoach Karen: “Laat me eerst even uitleggen wat slaapwandelen precies is. Slaapwandelen (of  somnambulisme, red.) is een slaapprobleem dat onder de categorie ‘parasomnieën’ valt. Parasomnie is eigenlijk een verzamelwoord voor veel slaapstoornissen, maar de rode draad is: de persoon vertoont ongewoon gedrag tijdens het slapen. Bij slaapwandelen is er fysieke activiteit, terwijl de persoon in werkelijkheid slaapt.

Slaapwandelen treedt altijd op tijdens de diepe slaap. Dat verklaart meteen ook waarom je kind zich er ’s ochtends niets van zal herinneren: het bewustzijn is tijdens die diepe slaap zo goed als helemaal uitgeschakeld. Omdat de meeste diepe slaap in de eerste helft van de nacht valt, zal het slaapwandelen ook dan plaatsvinden: meestal binnen de eerste 3 uur na bedtijd. En het duurt meestal een aantal minuten tot een halfuur.

Raak je er ooit van af? Bij kinderen zien we alvast dat slaapwandelen het vaakst voorkomt tussen 4 en 12 jaar en meestal rond de puberteit stopt. Het is maar een klein deel dat het ook op volwassen leeftijd nog blijft doen. En er is geen onderscheid tussen jongens en meisjes: het komt bij allebei voor.”

Hoe weet je of je kind aan het slaapwandelen is?

Slaapcoach Karen: “Niet eenvoudig, want het líjkt alsof je kind wakker is, terwijl dat niet zo is. Maar hier zijn toch een aantal herkenbare ‘symptomen’:

• open ogen en een starende, afwezige blik. Of ze dan ook effectief iets zien en wat dat dan juist is? Daar bestaat nog onduidelijkheid over, en dat lijkt per persoon te verschillen.
• houterige bewegingen
• eerder ‘primair’ gedrag, je zult je kind dus tijdens het slaapwandelen niet in een boek zien lezen
• uiteenlopende handelingen: rechtop zitten in bed, zich aankleden, rondlopen, onduidelijk praten, televisie aanzetten, iets eten, naar de kamer van de ouder(s), naar het toilet gaan … Het gaat dus wel om vertrouwde, gekende handelingen, die alleen niet altijd op de juiste manier gebeuren (bv. plassen in de gang ipv op het toilet).
• meestal beperkt tot de slaapkamer, maar het kan ook zijn dat je kind de kamer uitgaat, de trap afgaat, of zelfs naar buiten zou gaan
• na de slaapwandeling gaat je kind meestal gewoon weer naar bed of laat het zich zonder tegenstribbelen terug naar bed leiden.
• mogelijk reageren ze op de omgeving; als je een vraag stelt, kan het zijn dat ze iets terugmompelen
• moeilijk wakker te maken”

Wat kunnen mogelijke oorzaken zijn?

Slaapcoach Karen: “Over de oorzaken van slaapwandelen is nog niet veel bekend, maar er wordt vermoed dat het te maken heeft met het feit dat de wisselwerking tussen slaap en waak niet helemaal goed verloopt in de verschillende hersengebieden.

Slaapwandelen kan een erfelijke oorzaak hebben, of kan worden getriggerd door externe factoren zoals slaaptekort, vermoeidheid, stress, veranderingen, koorts, angst, spanningen, veel indrukken,… Zo zul je merken dat het bij kinderen die er gevoelig voor zijn, vaker voorkomt in periodes van spanning.

Een deel van de kinderen met slaapwandelproblemen heeft op jongere leeftijd last gehad van nachtangsten (de zogenaamde night terrors of pavor nocturnus, red.). En tot slot kunnen ook bepaalde medicijnen de kans op slaapwandelen vergroten. Neemt je kind medicatie, vraag dus zeker na bij de arts of die een invloed kan hebben op de slaap.”

Wakker maken of net niet: hoe reageer je nu het best als je kind slaapwandelt?

Slaapcoach Karen: “Onthou vooral dat slaapwandelen op zich onschuldig is en dat je kind er zelf geen last van heeft. Al is het natuurlijk wél belangrijk dat je kleine slaapwandelaar geen verwondingen oploopt of gevaarlijke dingen doet. Hier zijn een aantal tips:

• Je hoeft de slaapwandelaar niet wakker te maken. Heb je dat toch gedaan? Geen paniek, het kan er alleen voor zorgen dat je kind verward, boos of angstig zal zijn als hij/zij ontwaakt.
• Soms kan het helpen om je kind zachtjes aan te raken of het licht aan te doen.
• Begeleid je kind rustig weer naar bed, eventueel door z’n hand vast te nemen. Ook hier hoef je je kind dus niet wakker te maken, tenzij het niet lukt om hem/haar rustig naar de slaapkamer te begeleiden. Eens in bed, slapen ze meestal rustig verder.
• Ga niet in discussie, als ze tijdens het slaapwandelen praten en dingen zeggen die niet kloppen. Beter is het zelfs om een beetje mee te praten en gerust te stellen.
• Zorg voor regelmaat in het slaapritme van je kind en voldoende slaap. Elke dag opstaan en gaan slapen rond hetzelfde uur kan helpen om ervoor te zorgen dat kinderen minder last hebben van slaapwandelen.
• Zorg voor een goede slaapomgeving: donkere kamer, niet te warm (ideaal 18°C).
• Ook voldoende ontspanning en een relaxt bedtijdritueel zijn belangrijk. Oudere kinderen vinden het vaak vervelend als ze last hebben van slaapwandelen, en dat kan voor extra spanning zorgen waardoor het slaapwandelen dan weer kan toenemen. Ontspanningsoefeningen kunnen helpen.
• Eventueel begeleiding door een kinderpsycholoog of therapeut in functie van onderliggende angsten, spanningen,…
• Is je kind gevoelig voor slaapwandelen? Neem dan je voorzorgen:
  • niet boven in het stapelbed laten slapen
  • ramen sluiten (eventueel met extra slot) en deuren op slot (en haal de sleutel eraf)
  • een hekje bovenaan de trap
  • laat niets op de grond slingeren zodat je kind er niet over kunt struikelen of vallen
  • een belletje aan de slaapkamerdeur
  • een babyfoon met een camera
  • logeerpartijtje of babysit? Vergeet hen niet in te lichten
  • sensormat naast het bed waardoor een alarm afgaat als je kind uit bed stapt
  • geen snoeren, tapijten,… op de grond waarover je kind kan struikelen”

Met dank aan slaapcoach Karen Claes:  www.vangaapnaarslaap.be

Kun je nog tips gebruiken over de nachtrust van je kind(eren)?

Dan is dit jouw kans. Bezorg ons je vraag hieronder en dan leggen wij ze aan onze expert voor.

Nog meer slaapadvies?

• Slaaptips van de expert: Zo zorg je voor een vlotte overgang naar het winteruur
• Slaaptips van de expert: mijn kind piekert ‘s nachts
• Slaaptips van de expert: Zo pak je die middagdutjes aan wanneer je peuter start op school