Een thuisbevalling, is dat niet gevaarlijk?

De vraag naar thuisbevallingen in ons land wordt steeds groter. Dat merken zelfstandige vroedvrouwen Kristel en Lieve in hun praktijk. Toch nemen zij, en elke vrouw die ze ondersteunen, het ook op tegen heel wat vooroordelen. Want, ‘helemaal natuurlijk thuis bevallen, is dat niet gevaarlijk? Of iets wat alleen geitenwollensokkentypes doen?’ Wij gingen er met Kristel, Lieve en enkele mama’s over in gesprek.

Zelfstandige vroedvrouwen Kristel en Lieve van vroedvrouwenpraktijk Hikketein in Antwerpen hebben respectievelijk 21 en 10 jaar ervaring in het vak. Zij vertellen vol passie over hun beroep, hoe zij precies te werk gaan en de vooroordelen waar zij en hun patiënten tegenaan botsen.

De grootste misvatting

Lieve: “Mag ik meteen even de grootste misvatting die er over ons beroep bestaat, tackelen? Thuis bevallen is echt niet gevaarlijk. We geven de natuur alle tijd en ruimte, maar wanneer er tijdens een bevalling mogelijk een medische interventie nodig is, gaan we altijd meteen naar een ziekenhuis. “Sterker nog,” vult Kristel aan, “als we ook nog maar een vermoeden hebben dat er mogelijk een probleem zou kunnen optreden, dan ontraden we een thuisbevalling. Thuisbevallingen gaan altijd gepaard met een heel ruime veiligheidsmarge. Bij een thuisbevalling gaan we ervan uit dat de natuur loopt zoals het hoort. En het is onze taak om voortdurend te evalueren of dat echt zo is. Wanneer het moet, zijn we, zeker in Antwerpen, binnen het kwartier in het ziekenhuis. Een tijdsspanne waar je in een ziekenhuis vaak ook rekening mee moet houden wanneer een arts of gynaecoloog van wacht wordt opgeroepen.”

“Thuisbevallingen gaan altijd gepaard met een heel ruime veiligheidsmarge. we gaan ervan uit dat de natuur loopt zoals het hoort. En het is onze taak om voortdurend te evalueren of dat echt zo is.”

Lieve: “We zijn bij een thuisbevalling ook altijd met twee. Als er zich dan toch een acute situatie zou voordoen, is er altijd een zorgverlener voor de mama en een voor de baby. We hebben natuurlijk ook noodmateriaal bij. En we zijn heel goed op elkaar ingespeeld. Ons materiaal zit zelfs op exact dezelfde plek in onze koffer, zodat we wanneer het nodig is, geen seconde hoeven te verliezen.” Kristel: “Bovendien, en dat is een factor die velen vaak over het hoofd zien, werken we een hele zwangerschap naar die thuisbevalling toe. En een goede voorbereiding en voldoende vertrouwen in jezelf en de bevalling zijn echt essentieel en maken vaak een immens verschil.”

De voorbereiding is alles

Kristel: “Wat veel vrouwen niet weten, is dat je niet enkel bij een gynaecoloog terecht kunt wanneer je in verwachting bent. Er zijn, heel wat praktijken, net als de onze, met zelfstandige vroedvrouwen die je tijdens je zwangerschap, bevalling en in het kraambed kunnen begeleiden. De prenatale controles die wij uitvoeren, zijn in frequentie dezelfde als bij de gynaecoloog, maar de invulling is wel wat anders. Vrouwen die door zelfstandige vroedvrouwen worden opgevolgd, gaan tijdens hun zwangerschap wel nog 3 keer langs bij de gynaecoloog voor een echografie. Voor alle andere controles kunnen ze bij ons terecht.”

“We nemen tijdens prenatale controles  vooral heel erg onze tijd: een uur per controle. Op die manier is er meer dan voldoende tijd voor alle vragen, bezorgdheden en mogelijke kwaaltjes.”

Lieve: “Tijdens onze controles werken we niet met een echografie. We voelen aan de buik, luisteren naar het hartje en nemen vooral heel erg onze tijd: een uur per controle. Op die manier is er meer dan voldoende tijd voor alle vragen, bezorgdheden en mogelijke kwaaltjes én we leren de aanstaande ouders ook echt goed kennen, iets wat later tijdens de bevalling van groot belang is.”

Kristel: “We vinden het echt superbelangrijk om alles goed uit leggen en alle verschillende opties voor te leggen. En dat zijn echt alle opties, hé: we begeleiden evengoed vrouwen die toch liever in een ziekenhuis bevallen. We stellen iedereen gewoon een heel uitgebreide menukaart voor en elke vrouw kiest daar de opties uit waar zij zich het best bij voelt. En dichter naar de bevalling toe, maken we samen een een geboorteplan op. Daarin worden alle wensen met betrekking tot de bevalling, bevallingshoudingen, maar evengoed heel praktische zaken besproken.”

“We leggen ook uit hoe we te werk gaan, tijdens de bevalling, en daarna, als het baby’tje er is. En we bereiden een vrouw ook heel goed voor op de start van de bevalling, waarvoor velen zo zenuwachtig zijn. Wat doe je wanneer je weeën beginnen, als je water breekt of als je misschien bloed verliest? Daarbij krijgen ze ook altijd het geruststellende nieuws dat ze ons dag en nacht mogen bellen als ze ergens ongerust over zijn. En we bieden workshops aan over ‘arbeid en bevalling’ en over ‘borstvoeding’.”

Het verloop van een thuisbevalling

Kristel: “Wanneer een vrouw weeën krijgt, haar water breekt of er een andere reden is die haar doet vermoeden dat ze zal bevallen, neemt ze contact met ons op. Wij proberen dan in te schatten hoe snel alles vanaf dan zal lopen en gaan al een eerste keer bij haar thuis langs. Vanaf het moment dat de weeën goed op gang zijn, blijven we. Dat is meestal heel low profile: we zijn aanwezig en toch niet. Als alles goed gaat, storen we niet. Toch is die nabijheid voor veel vrouwen vaak erg belangrijk. Het stelt gerust en geeft vertrouwen. Wanneer het bijna zover is, bellen we een collega op en begeleiden we de bevalling met z’n tweeën. Wie dat graag zo wilde, laten we op tijd naar het ziekenhuis vertrekken. Maar die eerste weeën opvangen laten we altijd in alle rust thuis gebeuren.”

“Als alles goed gaat, storen we niet. Toch is die nabijheid voor veel vrouwen vaak erg belangrijk. Het stelt gerust en geeft vertrouwen.”

Lieve: “Wanneer het baby’tje geboren wordt, laten we het nog lekker lang bij de mama rusten zonder te veel te storen. Wij blijven dan nog twee à drie uur, om alles op te ruimen, het kindje en de mama goed te verzorgen en we vertrekken pas wanneer alles met beiden helemaal in orde is. Daarna komen we gedurende 5 dagen elke dag langs. We proberen tijdens de voorbereidingen en die huisbezoeken achteraf zoveel mogelijk te ondersteunen en info te geven, zodat de kersverse ouders voldoende vertrouwen hebben en eigenlijk al heel snel heel veel zelf kunnen. En samen met de ondersteuning van kraamzorg lukt dat meestal prima. We hebben natuurlijk ook een wachttelefoon waarop ze ons altijd kunnen bellen, maar eerlijk: dat gebeurt zelden.”

Een heel natuurlijk proces

Lieve: “Een vrouw die thuis in haar vertrouwde omgeving kan bevallen, heeft een bepaalde rust. Een rust die van groot belang is om hormonen hun werk naar behoren te laten doen. En die hormonenkracht mag je echt niet onderschatten. Wanneer die alle ruimte krijgt, verloopt een bevalling vaak veel vlotter.”

Kristel: “We nemen voor elke thuisbevalling ook heel bewust onze tijd. Een bevallende vrouw mag zich op geen enkele manier opgejaagd voelen. Als we bijvoorbeeld, wanneer de weeën weer wegvallen, voelen dat er mogelijks iets psychologisch speelt, dan nemen we daar onze tijd voor.” Lieve: “Bevallen is voor een heel groot stuk psychologie, veel meer dan dat het een technisch of medisch gegeven is. En daar spelen wij heel erg op in.”

“Een vrouw die in haar vertrouwde omgeving kan bevallen, heeft een bepaalde rust. Een rust die van groot belang is om hormonen hun werk naar behoren te laten doen.”

Kristel: “Uiteraard werken we bij alle thuisbevallingen met de nodige procedures in ons achterhoofd. Maar daarbinnen is er wel heel wat ruimte voor een vrouw om die naar haar wensen en behoeften in te vullen. Toch merken we dat veel bevallingen heel medisch benaderd worden. Die medische ingrepen zijn soms nodig, maar wanneer ze niet nodig zijn, laat je ze volgens ons beter achterwege. Je voert toch ook geen operatie uit bij iemand die er geen nodig heeft?” Lieve: “Het mechanische van een bevalling is echt maar een heel klein stukje van het verhaal. Het is dat hormonale, mentale en gevoelsmatige, die andere 90% van een bevalling, wat vaak bepaalt hoe vlot het gaat.” 

Niet voor elke vrouw een goed idee

Kristel: “Thuis bevallen is niet voor elke vrouw het beste idee. Het belangrijkste is dat een bevalling plaatsvindt op die plek waar een vrouw zich het best voelt. En natuurlijk is dat niet voor iedereen thuis. Er zijn heel wat vrouwen, ook in onze praktijk, die zich net beter en veiliger voelen in een ziekenhuis. Hen zullen we nooit overtuigen van een thuisbevalling. Dat is niet ons doel. Ons doel is om een vrouw zoveel mogelijk zelfvertrouwen te geven en haar de bevalling in de beste omstandigheden voor haar te laten volbrengen.”

Steeds meer vraag naar thuisbevallingen

Kristel: “Er zijn heel veel verschillende vrouwen die voor een thuisbevalling kiezen, en niet alleen geitenwollensokkentypes, zoals sommigen willen geloven. Sommige vrouwen weten meteen dat ze die keuze willen maken, of zelfs nog voor ze in verwachting zijn. Andere vrouwen komen wat later tijdens hun zwangerschap bij ons aankloppen omdat ze op zoek gaan naar alternatieven waar er voldoende ruimte is om vragen te stellen en zich op de bevalling voor te bereiden. En het gebeurt vaak dat deze vrouwen, door net die ruimte te krijgen, uiteindelijk toch ook kiezen voor een thuisbevalling. We merken dat steeds meer vrouwen ervoor kiezen om bij een vroedvrouw te bevallen. Onze planning zit bijvoorbeeld alweer helemaal vol.”

Nog een grote onwetendheid

Kristel: “Hoewel we merken dat steeds meer vrouwen de weg naar een vroedvrouwenpraktijk vinden, blijven we evengoed botsen op een grote onwetendheid of ongegronde vooroordelen. We merken nog zo vaak dat de omgeving van vrouwen die thuis willen bevallen niet ‘mee’ is. Opmerkingen als ‘Je gaat toch geen risico’s nemen?’ of ‘Als ik thuis bevallen was, dan waren we allebei dood geweest’ moeten ze vaak aanhoren. Of een ‘Ja maar, jij bevalt vlot, dat is iets anders’: nog zo een. Maar waaróm bevallen vrouwen thuis vaak vlotter? Daar wordt meestal helemaal aan voorbij gegaan. Het feit dat je thuis bent, in een vertrouwde omgeving waar niet gestoord of ingegrepen wordt, dat je goed voorbereid bent, dat zijn allemaal zaken die een bevalling ten goede komen.” Lieve: “We horen vrouwen zelfs meer dan eens vertellen dat ze tegenover hun omgeving verzwijgen dat ze thuis zullen bevallen.”

“Elke vrouw zou in het begin van haar zwangerschap objectief geïnformeerd moeten worden over de mogelijkheden die ze heeft. Zodat elke vrouw zelf kan kiezen waar zij zich het beste bij voelt.”

Kristel: “En dat komt volgens ons allemaal omdat de verschillende mogelijkheden die een zwangere vrouw heeft, onvoldoende aan bod komen. Elke vrouw zou in het begin van haar zwangerschap objectief geïnformeerd moeten worden over de mogelijkheden die ze heeft, zodat elke vrouw zelf kan kiezen waar zij zich het beste bij voelt. En dan ook liefst zonder een oordeel van anderen. Met uitzondering van een paar goede contacten, zou de samenwerking met gynaecologen wel nog beter kunnen, met een wederzijds respect en een open dialoog. Dat zou alle zwangere vrouwen alleen maar ten goede komen.”

Onderzoek over de veiligheid van thuisbevallingen

Ook onderzoek toont aan dat thuisbevallingen niet gevaarlijker zijn dan bevallingen in een ziekenhuis. De NICE guidelines (www.nice.org) – de officiële richtlijnen i.v.m. gezondheidszorg in Groot-Brittanië – concluderen dat een bevalling voor laagrisicozwangeren in een geboortehuis of thuis veiliger is dan een ziekenhuisbevalling. Dit geldt met name voor vrouwen die al eens bevallen zijn. Voor een eerste bevalling zijn er geen uitgesproken verschillen met een bevalling in het ziekenhuis als er geen risicofactoren zijn.

Ook een studie uit 2013 uit Nederland (bron: www.nrc.nl) naar het verschil in veiligheid tussen een geplande thuisbevalling en een geplande ziekenhuisbevalling, kwam tot de conclusie dat vrouwen die tijdens de zwangerschap geen verhoogde risico’s hadden, en die door een vroedvrouw werden opgevolgd in het begin van de arbeid, met een geplande thuisbevalling minder vaak acute morbiditeit, nabloedingen en een manuele verwijdering van de moederkoek meemaakten dan de vrouwen die in het ziekenhuis bevielen. Voor vrouwen die niet voor de eerste keer bevielen, waren deze verschillen significant. Absolute risico’s waren minimaal in beide groepen.

Laurence, Aje en Manon bevielen thuis. Lees hun verhaal.

Meer over thuisbevallingen

• Josje Huisman: We lopen te veel voorbij aan de prachtige oerervaring die zwanger zijn is
• Kate Middleton wil thuis bevallen van derde kindje
• Eerste hulp bij zwangerschapsdilemmas

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!