Jullie willen heel graag nog een tweede kindje, maar ook na lang proberen blijft de zwangerschap uit. Dat betekent dat jullie door een rouwproces moeten. “Maar het is belangrijk om ook de gevoelens van jullie kind niet uit het oog te verliezen”, aldus vroedvrouw en rouwconsulent Sigrid Brants.

Ik wil een broertje of zusje!

‘Mama, ik wil ook graag een broertje of zusje’. Een normale reactie in de meeste gevallen, maar voor wensouders waar zwanger worden moeilijk loopt, is het enorm pijnlijk. Hun hart breekt. De weg naar die eerste zwangerschap was in de meeste gevallen zwaar en het lijkt erop dat een tweede kindje moeilijk, zoniet onmogelijk, zal zijn. Er heerst nog steeds een taboe op secundaire kinderloosheid en wensouders krijgen nog te vaak te horen dat ze blij mogen zijn dat ze al een kindje hebben. Het lijkt erop dat deze ouders geen verdriet mogen hebben.

Secundaire kinderloosheid: recht om te rouwen om gemis tweede kindje

“Toch hebben ook deze ouders het recht om te rouwen om het tweede kindje dat er – waarschijnlijk – niet zal komen.” Dat zegt Sigrid Brants, vroedvrouw en rouwconsulent bij Wens & Verlies. “Als je al een kindje hebt en je weet dat de kans dat er ooit een tweede komt ongelooflijk klein is, is dat een rouwproces waar je doorheen moet. Dat verdriet gaat nooit weg, maar het is belangrijk om te weten dat het er mag zijn. Ouders met een onvoltooide kinderwens zullen dat verdriet blijven voelen. En dat is extra pijnlijk als ze nog in een omgeving zitten waar ze met de ene zwangere buik na de andere geconfronteerd worden. In de kinderopvang, op school, of zelfs gewoon op feestjes en bijeenkomsten van vrienden of familie. Je zit nu eenmaal in de leeftijdscategorie waarin je veel kindjes geboren ziet worden en dan is secundaire kinderloosheid extra pijnlijk.

Ik denk dat het voor veel vrouwen zo is dat ze pas een beetje rust kunnen vinden eens ze uit die vruchtbare periode zijn. Elke cyclus betekent namelijk druk om zwanger te worden. Onlangs is Jennifer Aniston ervoor uitgekomen dat ze ongewenst kinderloos bleef. Iedereen ging ervan uit dat ze geen kinderen wilde en dat dit net de reden was waarom Brad Pitt haar liet staan voor Angelina Jolie, waarmee hij wél kinderen kreeg. Het is pas nu Jennifer de vijftig gepasseerd is en ze weet dat het lichamelijk niet meer mogelijk is, dat ze met dit verhaal naar buiten kwam.”

Is het nog geen tijd voor een tweede?

Zit je nog in de vruchtbare periode en is je eerste kindje een paar jaar oud, dan is het niet abnormaal dat mensen vragen of het nog geen tijd is voor een tweede. Hoe je daarmee omgaat hangt van je persoonlijkheid af, maar ook vaak van de situatie. “Ben je in de winkel boodschappen aan het doen en kom je een verre kennis tegen die je deze vraag stelt, dan heb je twee opties. Eerlijk zijn, met de mogelijkheid dat er ongepast gereageerd wordt, of een leugentje om bestwil om jezelf te beschermen”, zegt Sigrid. “Antwoord gerust dat jullie er nog niet mee bezig zijn of dat je niet weet of je nog een kindje wilt.

Je moet weten dat mensen niet voorbereid zijn op een eerlijk antwoord en in de meeste gevallen niet weten hoe ze moeten reageren in het geval van secundaire kinderloosheid. Of erger, ze gaan ongevraagd advies geven. ‘Heb je dat al geprobeerd, bij mij werkte dat perfect’. Niet echt de reactie waarop je zit te wachten natuurlijk. Op dat moment leg je je er beter bij neer dat het noch het moment is noch de plaats om er uitgebreid over te praten. 

Zit je thuis in je vertrouwde omgeving en is het een van je goede vriendinnen die de vraag stelt, dan is het uiteraard een ander verhaal en kun je zeker eerlijk antwoorden dat het fysiek moeilijk gaat of niet lukt. Ook al gaat het om mensen die je kent, toch blijft het vaak moeilijk om gepast te reageren of de juiste woorden te vinden. We hebben altijd de neiging om de persoon die het moeiliijk heeft te willen troosten. Maar het verdriet is er en mag er ook zijn. Laat mensen hierom dus maar verdrietig zijn, maar wees nabij.”

Op een bepaald moment zul je toch eerlijk moeten zijn tegen je vrienden en de naaste familie, zeker als de knoop is doorgehakt dat er geen tweede kindje meer komt. Mensen kunnen natuurlijk ook enkel gepast reageren als ze het verhaal erachter kennen. Stel dat er bijvoorbeeld in de familie iemand een zwangerschapsaankondiging wilt doen. Is die persoon op de hoogte van jullie situatie, kunnen ze er rekening mee houden. Anders bestaat de kans dat het een grote aankondiging wordt, gevolgd door de vraag wanneer er bij jullie een tweede komt. 

Wat kan de omgeving doen?

“Het is belangrijk om te luisteren en te vragen of er iets is dat je kunt doen. Misschien hebben ze net beslist om te stoppen met nieuwe pogingen en zitten ze midden in een rouwproces. Dan helpt het vast om eens iets lekker te koken of te laten weten dat ze je altijd mogen bellen om hun hart te luchten. Of misschien zijn ze nog met een zwaar fertiliteitstraject bezig en kun je helpen om hun oudste kindje op te vangen op de momenten dat zij naar het ziekenhuis moeten. Je wilt natuurlijk dat ze weten dat je oprecht bezorgd en betrokken bent, maar soms kan dat ook voor extra druk zorgen. Wees eerlijk en vraag of de wensouder het fijn zou vinden dat je regelmatig polst hoe het gaat met de behandeling of af en toe een berichtje stuurt.

Bij deze wil ik iedereen dit welgemeend advies geven: vraag nooit naar de kinderwens van anderen. Dat is namelijk het meest intieme dat je aan een koppel kunt vragen. Bovendien ken je in de meeste gevallen het verhaal erachter niet.”

Rekening houden met je eerste kindje: een paar tips

In dit verhaal over secundaire kinderloosheid gaat het niet alleen over het verdriet van de wensouders, maar is er nog iemand waar je best rekening mee houdt. Er is namelijk al een kindje in het gezin, dat heel graag een broertje of een zusje wil. “Daar is in het algemeen weinig aandacht voor”, weet Sigrid, maar ook zij hebben hun eigen verdriet. De meeste ouders die moeilijk zwanger raakten van hun eerste kindje en graag meerdere kindjes willen, zullen vrij snel na de geboorte opnieuw proberen, net omdat ze weten dat het erg lang kan duren.

In het begin van zo’n nieuw traject is het eerste kindje dus vrij jong en beseft het waarschijnlijk niet wat er speelt. Maar wist je dat een kind van drie jaar oud al snapt dat er in zijn omgeving baby’s geboren worden? Als zwanger worden niet vanzelf gaat, is je kindje voor je het weet ouder en begrijpt het al veel meer dan we soms denken. In dat geval is het belangrijk om eerlijk te zijn. Als het duidelijk is dat je zoon of dochter graag een broertje of zusje wil, vertel dan gerust dat jullie dat ook heel graag willen, maar dat het niet zo makkelijk verloopt. “

Een paar tips om ermee om te gaan:

Toon je eigen emoties

“Zit je in een fertiliteitstraject, kun je uitleggen dat er dokters zijn die mama en papa gaan helpen om een baby’tje te maken. Als je kind op de hoogte is, dan is het ook makkelijker om je emoties te tonen. ‘Mama is een beetje verdrietig, want we hebben niet zo’n goed nieuws gekregen van de dokter. Maar mama blijft niet verdrietig, morgen gaat het waarschijnlijk al wat beter’.

Emoties en verdriet mogen er zijn. Je zou versteld staan hoe goed kinderen dit doorgaans begrijpen. Wie weet krijg je wel extra knuffels die dag of brengen ze je een dekentje en iets lekkers om te eten terwijl jij wat rust zoekt in de zetel. Als het grootste verdriet wat naar de achtergrond verdwenen is, vraag dan aan je kind of hij nog vragen heeft voor jullie. Het is belangrijk dat een kind goed begrijpt wat er gebeurt, anders gaat hij dingen fantaseren en er zelf een verhaal rond breien.”

Heb oog voor de emoties van je kindje

Het eerlijk vertellen is één ding. Vergeet echter ook niet om oog te hebben voor de emoties en het gedrag van je kind. Je zoon of dochter zal misschien niet zeggen dat hij of zij het er moeilijk mee heeft, maar kan bijvoorbeeld wel slecht slapen of nachtmerries hebben. Je kind gedraagt zich misschien ook anders in de klas. 

Licht de juf of meester van je kindje in

“Zit je in een zwaar fertiliteitstraject of weet je dat er geen broertje of zusje meer zal komen, dan is het verstandig om de juf of meester in te lichten wanneer je merkt dat jouw kind er moeite mee heeft”, aldus Sigrid. Misschien gaat je kindje er goed mee om, maar het is volgens mij altijd een meerwaarde als de leerkracht op de hoogte is als het thuis even wat moeilijker gaat. Stel dat zijn vriendje in de klas net grote broer is geworden, dan kan de juf of meester jouw kind extra in de gaten houden.

Ze kunnen hier zelfs nog verder in gaan en het onderwerp en de emoties bespreekbaar maken in de klas. Er zijn kindjes die een broer of zus hebben, maar vast ook bij wie dat niet zo is. Hoe voelen de kindjes zich daarbij? Er bestaan tegenwoordig heel veel boekjes die ook kleinere kinderen helpen om hun emoties bespreekbaar te maken.”

Vang het gemis voor je kindje op

Dat jullie als ouders een rouwproces doormaken hoeft natuurlijk niet te betekenen dat het voor jullie kind ook zo is. “Ik ken geen kind dat getraumatiseerd is omdat hij enig kind is”, zegt Sigrid. “Maar het kan wel een groot gemis zijn in bepaalde situaties, zoals bij een scheiding van de ouders. Op zo’n moment heb je veel aan een broer of zus, omdat die hetzelfde meemaakt.

Sommige ouders hebben het gevoel dat ze die leegte na secundaire kinderloosheid moeten opvullen omdat ze denken hun kind zich alleen voelt. “Dat kan een optie zijn”, weet Sigrid. “Bepaalde mensen kiezen ervoor om regelmatig leeftijdsgenootjes thuis uit te nodigen of zelfs mee te nemen op vakantie. Anderen kopen dan weer een huisdier, waar je kind een goede band mee kan opbouwen. Dat hangt een beetje van de situatie af. Het belangrijkste is dat je kind weet dat er geen broertje of zusje komt, maar dat jullie gelukkig zijn met hem of haar en dat jullie gezinnetje uit drie bestaat.”

Zeker ook lezen:

• Mijn verhaal: Carla wil mensen met een onvervulde kinderwens helpen hun leven weer op te nemen
• Openhartig: Mireille is ongewenst kinderloos
• Straffe mama: Virginie kreeg samen met haar vrouw een dochtertje via IVF

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!