Zwangerschapsdiabetes: eigen schuld … of toch niet?

Bijna tien procent van de Belgische zwangere vrouwen ontwikkelt zwangerschapsdiabetes en de meesten voelen zich daar vaak schuldig over. Maar ligt het nu echt aan slechte eetgewoontes? Is er een genetische oorzaak of is het brute pech? Omdat deze aandoening toch wel wat vragen en twijfels oproept, vroegen wij diëtiste Sarah Lauwereys van de diabetesconventie AZ Nikolaas om duiding.

Een combinatie van factoren

Sarah: “Wanneer je voor je zwangerschap een BMI hoger dan 25 hebt of een buikomtrek groter dan 88 cm, is er sowieso een verhoogd risico; overgewicht speelt dus zeker een rol. Maar zwangerschapsdiabetes wordt ook deels veroorzaakt door hormonale factoren waaraan je niets kunt veranderen. En boven de leeftijd van 30 jaar verhoogt het risico ook met vier procent per jaar. Dat vrouwen vandaag later aan kinderen beginnen, verklaart mee de toenemende trend.

Andere uitlokkende factoren zijn PCOS (het polycysteus-ovariumsyndroom waarbij je niet elke maand een eisprong hebt), het gebruik van medicijnen zoals corticosteroïden, (sterke ontstekingsremmers) en antipsychotica. En als je al eens een kindje ter wereld hebt gebracht van meer dan 4,5 kg bij de geboorte, loop je ook meer risico. Als laatste speelt familiale belasting een rol. Als ouders, broers of zussen diabetes type 2 hebben, verhoogt de kans op zwangerschapsdiabetes.”

Wat zijn de risico’s van zwangerschapsdiabetes?

Sarah: “Een te hoge glycemie of bloedsuikerspiegel kan bij de baby een te lage bloedsuikerspiegel, een ‘hypo’, veroorzaken. Zwangerschapsdiabetes geeft vaak een stevigere baby en dat verhoogt ook de kans op een keizersnede of een geboortetrauma bij het kind, zoals schouderluxatie. Een kindje heeft op latere leeftijd meer kans op overgewicht of insulineresistentie (diabetes type 2).

Ook voor mama’s zijn er risico’s: een verhoogde bloeddruk, zwangerschapsvergiftiging of urineweginfecties. De kans om diabetes type 2 te ontwikkelen binnen de tien jaar na de zwangerschap ligt ook dertig tot vijftig procent hoger.”

Wat kun je doen vóór je zwangerschap?

Sarah: “Als er een genetische aanleg is voor diabetes type 2, raden we aan dat je voor je 25ste aan kinderen begint, al is dat niet voor iedereen zo evident. Zorgen voor een gezond gewicht en gezonde leefgewoontes nog voor de zwangerschap is wel altijd aan te raden.”

Help, de diagnose zwangerschapsdiabetes is gesteld! Wat nu?

Sarah: “Gelukkig is de screening vandaag goed georganiseerd en met veel begeleiding. Als er zwangerschapsdiabetes is vastgesteld, meestal tussen de 24 en 28 weken, worden patiëntes altijd doorverwezen naar een diabetesconventie. Daar legt de endocrinoloog uit wat er precies aan de hand is. Vervolgens toont een verpleegkundige hoe je je bloedsuikerspiegel meet door viermaal per dag te prikken, en wat goede waarden zijn.

De verpleegkundige luistert ook naar je verhaal, want vaak kampen patiëntes inderdaad met veel vragen en schuldgevoelens. Als je heel emotioneel bent, bieden we de mogelijkheid om met een psycholoog te praten en geven we voorrang bij de behandeling.

Daarna brengt een diëtist samen met jou je huidige voeding en levensstijl in kaart, bespreken we gewichtsevolutie en maken een dagschema op. Zo’n eerste consult bij arts, verpleegkundige en diëtist duurt in totaal twee uur en is dus best vermoeiend, maar patiënten gaan daardoor wel met een gerust gevoel weer naar huis. Daarna gaan ze elke week op controle.

Patiëntes met zwangerschapsdiabetes zijn meestal erg gemotiveerd om de ziekte zo goed mogelijk onder controle te houden. Vaak met succes.”

Waaruit bestaat het gezondheidsadvies bij zwangerschapsdiabetes?

Sarah: “Een diëtist stelt een persoonlijk voedingsplan op, rekening houdend met de verhoogde energiebehoefte tijdens een zwangerschap. Een zwangere patiënte moet niet ‘op dieet’. Drie gezonde maaltijden met vezelrijke koolhydraatbronnen zoals bruinbrood, aardappelen en volkoren pasta en daarnaast een grote portie groenten heb je wel nodig tijdens je zwangerschap, afgewisseld met gezonde tussendoortjes zoals fruit en zuivel. Wat afgeraden is: witbrood, witte pasta en producten waarin veel toegevoegde suikers zitten zoals koekjes, snoep, chips en frisdranken. Die verhogen de bloedsuikerspiegel.

Net zo belangrijk is beweging. Elke dag minstens een halfuur wandelen, zwemmen, fietsen of yoga laat de bloedglucose dalen om weer energie aan de spieren te geven.

Volstaat deze gezonde levensstijl niet? Dan schakelen we insuline in. Dat is veilig voor moeder en kind. We raden ten stelligste af koolhydraten te schrappen. Wanneer je zwanger bent, heb je meer calorieën, vitamines en mineralen nodig. En dan is starten met insuline, gecombineerd met een gezond eetpatroon de juiste keuze.”

Heb je nog tips?

Sarah: “Ook na je zwangerschap blijft een gezond en evenwichtig eetpatroon met veel beweging cruciaal om diabetes te vermijden. Streef naar een BMI onder de 25. We bevelen ook borstvoeding aan omdat de insulinegevoeligheid daardoor normaliseert en het risico op type 2 vermindert.”

Met dank aan Sarah Lauwereys

Meer over gezond zwanger zijn:

• Sporten tijdens je zwangerschap: goed idee of niet?
• 10x supergezonde voeding voor tijdens de zwangerschap
• Kinderwens? Pas je boodschappenlijstje aan!

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!